Yargıtay’ın Kastamonu’da özel şirketin işlettiği bir madende meydana gelen ve biri mühendis iki kişinin hayatını kaybettiği kazada gerekli denetimi yapmadığı için ruhsat sahibi Türkiye Taşkömürü Kurumu’nun (TTK) da tazminat ödemesine hükmettiği ortaya çıktı. Mahkemelerin son yıllarda devletin kiraya verdiği maden ocaklarında meydana gelen çok sayıda kazanın ardından TTK aleyhine de tazminata hükmettiği belirtilen Sayıştay raporunda, kamuya ait madenlerde kira yoluyla kömür üretimi yapan özel şirketlerin, faaliyetlerini sözleşmelerle belirlenen teknik, mali, hukuki gerekler ve ilgili mevzuata göre yürütmeleri için TTK tarafından etkin şekilde kontrol edilmesi gerektiği belirtildi. Soma Eynez’deki madende yaşanan feci kazanın ardından önemli ihmal iddiaları gündeme gelmişti. Kazayla ilgili ocağın işletme müdürü ile Soma Holding Yönetim Kurulu Başkanı Can Gürkan’ın da aralarında bulunduğu 8 kişi tutuklanmıştı. Maden ocağının ruhsat sahibi ve işletmenin denetiminden sorumlu Türkiye Kömür İşletmeleri’nin ocakta yeterli denetimi yapıp yapmadığına dair soru işaretleri ise sürüyor. TKİ’nin kazayla ilgili ihmali olup olmadığı savcılığın yürüttüğü soruşturma sonucunda netleşecek. Maden kazalarıyla ilgili daha önce verilen mahkeme kararlarında denetimin eksik yapıldığı gerekçesiyle kamuya da cezai yaptırım uygulandı. Bunlardan biri de TTK Amasra işletmesinin özel sektöre işlettirdiği Kastamonu’nun Azdavay ilçesindeki maden ocağında 2006’da meydana gelen ve biri kadın maden mühendisi iki kişinin öldüğü maden kazasıyla ilgiliydi. Kazada ölenlerin yakınları madeni işleten firma ve TTK aleyhine tazminat davası açtı. Yerel mahkeme TTK’yı gerekli denetimleri yapmadığı ve gerekli önlemleri aldırmadığı gerekçesiyle yüzde 10 oranında kusurlu bularak tazminata mahkûm etti. Yargıtay 21. Hukuk Dairesi 2009 yılında mahkeme kararını onayladı. Sayıştay’ın 2012 TTK raporunda, özel sektöre işlettirilen maden ocaklarındaki sorumluluk ve denetimle ilgili önemli uyarılar yer aldı. Maden ocakları kiralama (redevans) sözleşmelerinde, işletmeyle ilgili tüm teknik, mali ve hukuki sorumluluk ve yükümlülüklerin işletmecilere verildiği ancak 3213 sayılı Maden Kanunu ve yönetmeliğinde işletmecilerle birlikte ruhsat sahibi olarak TTK’nın da sorumlu tutulduğu hatırlatıldı. 2010 yılında Maden Kanunu’na eklenen maddelerle kira sözleşmesiyle madencilik yapan işletmelerin işyerindeki işçi sağlığı ve iş güvenliğinden sorumlu olduğu, ancak ruhsat sahibinin Maden Kanunu’ndan doğan sorumluluklarının ortadan kalkmadığının hükme bağlandığı belirtildi. Gerek kiraya verilen gerekse de kaçak ocaklarda meydana gelen ölümlü kazalarda ruhsat sahibi olarak TTK’ya karşı tazminat davalarının açıldığı belirtilen raporda şu ifadelere yer verildi: “Mahkemelerde Maden Kanunu’nun ilgili maddeleri gereğince ruhsat sahibi ve asıl işveren olarak, sahaları gereği gibi denetlemediği ve yeterli önlem alınmadığı belirtilerek TTK tazminata mahkûm edilmektedir. Redevans işletmecilerinin faaliyetlerini şartname ve sözleşmelerle belirlenen teknik, mali, hukuki gerekler ve ilgili mevzuata göre yürütmeleri için TTK tarafından etkin şekilde kontrol edilmeleri esas olmakla birlikte, TTK’nın kontrol ve inisiyatifi dışında meydana gelen maden kazalarında kurumun sorumluluk ve yükümlülüğünün en aza indirilmesi veya ilgili işletmeciye rücu edilebilmesi imkânının araştırılması önerilir.” zaman