Karşılıksız çek cezasına ilişkin düzenlemenin iptali için Anayasa Mahkemesine başvuruldu

İstanbul İcra Mahkemesi, karşılıksız çekin cezalandırılmasına ilişkin yasal düzenlemenin iptali için Annayasa Mahkemesine başvurdu.

işte başvurunun tam metni :

6728. S.K ile değişik 5941 S.K.nun 5. maddesindeki " (1) Üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresi içinde ibrazında, çekle ilgili olarak “karşılıksızdır” işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında, ... her bir çekle ilgili olarak, binbeşyüz güne kadar adli para cezasına hükmolunur."

"... Ancak, hükmedilecek adli para cezası; çek bedelinin karşılıksız kalan miktarı, çekin üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz tarihinden itibaren işleyecek 3095 sayılı Kanuna göre ticari işlerde temerrüt faizi oranı üzerinden hesaplanacak faizi ile takip ve yargılama gideri toplamından az olamaz. "

"....Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı, çek hesabı sahibi gerçek veya tüzel kişi, bu tüzel kişi adına çek keşide edenler ve karşılıksız çekin bir sermaye şirketi adına düzenlenmesi durumunda ayrıca yönetim organı ile ticaret siciline tescil edilen şirket yetkilileri hakkında uygulanır."

"(2) Birinci fıkra hükmüne göre çek karşılığını ilgili banka hesabında bulundurmakla yükümlü olan kişi, çek hesabı sahibidir. Çek hesabı sahibinin tüzel kişi olması hâlinde, bu tüzel kişinin mali işlerini yürütmekle görevlendirilen yönetim organının üyesi, böyle bir belirleme yapılmamışsa yönetim organını oluşturan gerçek kişi veya kişiler, çek karşılığını ilgili banka hesabında bulundurmakla yükümlüdür"

bölümlerinin Anayasa'nın 2,5,13,19 ve 38. maddelerine aykırılığı savıyla iptalleri istemidir.

II. Cumhuriyetin nitelikleri 

Madde 2 – Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devletidir. 

V. Devletin temel amaç ve görevleri 

Madde 5 – Devletin temel amaç ve görevleri, Türk milletinin bağımsızlığını ve bütünlüğünü, ülkenin bölünmezliğini, Cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak, kişilerin ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak; kişinin temel hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak surette sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmaya, insanın maddi ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli şartları hazırlamaya çalışmaktır.

II. Temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması 

 Madde 13 – (Değişik: 3/10/2001-4709/2 md.) Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, Anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve lâik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz.

III. Kişi hürriyeti ve güvenliği 

Madde 19 – Herkes, kişi hürriyeti ve güvenliğine sahiptir. 

C. Suç ve cezalara ilişkin esaslar 

Madde 38 – Kimse, işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanunun suç saymadığı bir fiilden dolayı cezalandırılamaz; kimseye suçu işlediği zaman kanunda o suç için konulmuş olan cezadan daha ağır bir ceza verilemez. 

Mahkememizin bakmakta olduğu işbu davada, 5941. S.K.nun 5. maddesinin yukarıda belirtilen kısımlarının Anayasa'ya aykırı olduğu kanısıyla mahkemenize başvurulmuştur.

İTİRAZLARIN GEREKÇELERİ

A- 6728. S.K ile değişik 5941 S.K.nun 5. maddesindeki " (1) Üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresi içinde ibrazında, çekle ilgili olarak “karşılıksızdır” işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında, ... her bir çekle ilgili olarak, binbeşyüz güne kadar adli para cezasına hükmolunur." ve 

"(2) Birinci fıkra hükmüne göre çek karşılığını ilgili banka hesabında bulundurmakla yükümlü olan kişi, çek hesabı sahibidir. Çek hesabı sahibinin tüzel kişi olması hâlinde, bu tüzel kişinin mali işlerini yürütmekle görevlendirilen yönetim organının üyesi, böyle bir belirleme yapılmamışsa yönetim organını oluşturan gerçek kişi veya kişiler, çek karşılığını ilgili banka hesabında bulundurmakla yükümlüdür"  bölümlerine yönelik olarak;

Çek bir ödeme vasıtası olup kural olarak mevcut bir borcun tasfiyesine yönelik olarak verilebilir. Ancak ticari hayatta ileri tarihli çekuygulaması mevcut olup, çekin ileri tarihli olarak verildiği durumda çek, ödeme aracı niteliğinde olamayacaktır. Ticari hayattaki ileri tarihli çek uygulaması yasa koyucu tarafından da "Üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre " ibareleri 5941. S.K.'a eklenerek yasal hale getirilmiştir.

Suç ve ceza siyaseti açısından karşılıksız çekin cezalandırılabilmesinin geçerli gerekçesi çekin ödeme aracı olması olup, zaten bu gerekçeye dayalı olarak Anayasa Mahkemesi de, daha önceleri yapılan iptal başvurularını "Çeki elinde bulunduran hamilin, keşideci ile lehdar arasında temel ilişkiyi oluşturan sözleşmeden kaynaklanan bir alacağı değil, doğrudan doğruya çekten doğan bir hakkı iktisap etmesi karşısında, itiraz konusu kurallarla, alacaklının hakkının korunması ile çeke olan kamusal güvenin sağlanması amacı gözetilerek hürriyeti bağlayıcı ceza öngörülmüştür." gerekçeleri ile reddetmişti.

Ancak artık çek 5941 S.K. gereği ileri vadeli olarak düzenlenebilmektedir. Yani çek,, bankada karşılığı keşide anında olan paranın banka tarafından alacaklıya ödenmesi için havale olması niteliğini kaybetmiş bulunmaktadır. Buna göre karşılıksız çekte cezalandırmanın kamusal güvenliği sağladığı gerekçesi artık geçersizdir.

İleri vadeli çekin yasallaştırıldığı, çekin -safi- ödeme aracı olması niteliğinden çıkartıldığı bu yasal durum karşısında karşılıksız çeki suç saymanın yarattığı sorunlardan en önemlilerinden bazıları şunlar olacaktır: 

Gerçek kişi 4 yıl sonrasına , ileri tarihli olarak, düzenlediği çek nedeniyle 4 yıl sonraki terör olaylarını, sağlık durumlarını, dünya ekonomik krizlerini, borçlularının borçlarını ödeyemeyebileceklerini 4 yıl önceden bilmek zorundadır. Aksi takdirde 4 yıl sonra çekin karşılığının hazır edememesi nedeniyle ceza alacaktır. Hatta bu durumda şirketler açısından da; yıllar önce bir şirket yetkilisinin keşide ettiği çekin karşılığını bulundurmadığı gerekçesiyle şirketin şimdiki  mali işlerini yürütmekle görevlendirilen yönetim kurulu üyesi ceza alacaktır.

Çekin, bankada karşılığı olan paranın ödenmesi için havale niteliğinde olması durumunun yasal olarak ortadan kaldırılıp ileri tarihli çekin yasal hale getirilmesi, tüm bu sakıncalara neden olarak kişi hürriyetinin özüne dokunacak, çek keşide eden kendisi olmamasına rağmen - geçmişte daha önceki şirket yetkilisi tarafından keşide edilen çek nedeniyle suçta ve cezada kanunilik ilkesine ilişkin Anayasanın 38. maddesine aykırı olarak kişilerin cezalandırılmasına neden olacaktır. 

Ayrıca karşılıksız çekte ,cezalandırmanın kamusal güvenliği sağladığı gerekçesi çekin ödeme aracı olarak kullanıldığı, ileri tarihli olmayan çekler için bile artık geçerli değildir. Hukuk bir bilim dalıdır ve sonuçlara varsayımlarla ulaşmaz bilimin her dalından istifade ederek ulaşır.

Karşılıksız çekte hürriyeti bağlayıcı ceza 2012'de kaldırılırken, aynı yıl dışında, beklenenin aksine karşılıksız çek tutarında olağanüstü bir artış gözlenmemiştir. Hatta 2014'te karşılıksız çek tutarı gerilerken , ancak 2015 yılının ilk 5 aylık döneminde artış yaşamıştır.

http://www.dunya.com/ekonomi/karsiliksiz-cek-tutari-5-ayda-yuzde-485-artti-gozler-haberi-283889

Tablodan açıkça görüleceği üzere karşılıksız çekin suç sayıldığı 2011 tarihindeki karşılıksız çek tutarı ile -arada geçen sürede gayri milli safi hasıla gelirin de artmasına rağmen-  2014 tarihindeki karşılıksız çek miktarı hemen hemen aynı kalmıştır. 

Bunun nedeni, keşide edilen çeke olan itibarın azalması nedeniyle düzenlenen çek sayısı ve meblağının artmaması diye düşünülebilinir ise de, serbest piyasa koşulları ödeme aracı olan çeke ilişkin ceza tehdidi içermeyen, kimsenin özgürlüğünü kısıtlamayan "itibar sistemini" hormonsuz olarak daha sağlıklı işletebilmiştir.

Normal piyasa koşullarında "borç içindeki durumuma göre çek keşide etsem kimse almaz" diyecek zordaki kişiler karşılıksız çekin suç sayılmasının çeke verdiği zorlayıcı güvene inanan alacaklıların çeki almasına ve ciro yoluyla elden ele dolaşmasına neden olacağı gibi, sahte kimlikle çek hesabı açtırmak, sahte kimlikle şirket kurup çek karnesi almak, işçisinin üzerine şirket kurdurup çek karnesi almak gibi bir çok suistimallere neden olacak ve daha ilk 6 ayın sonunda 5...bkarşılıksız çek miktarı zirve yapacaktır. 

Ticaret çapı, çeşitliliği, ticaretteki kişi sayısının 2000'li yıllara göre aşırı arttığı günümüz piyasa koşullarında karşılıksız çekin suç sayılması piyasaya sadece 6 aylık kredilendirme imkanı sağlayacak, bu hormonlu büyümenin arkasında bir çok ihtiyati tedbirler, takipler, çekten kaynaklanan ceza ve hukuk davaları bırakarak sosyal, ekonomik ve adli çöküntü yaşanmasına neden olacaktır. 

Tüm işlemlerden tek kuruş zarar etmeden çıkacak ise her çek yaprağı nedeniyle sorumlu olduğu 1290 TL sorumluluk tutarını, aldığı teminatlar ile garanti altına alan  bankalar olacaktır. Ülke kaybederken kasa her daim kazanacaktır. Geriye de yasama oburluğu ile yargıyı hızlandırma adında 6-7. paketi çıkartan yasama nedeniyle milyonlarca "tedbiren çek keşide etme yasağı koyma", bunları kaldırma, tensip, duruşma, karar, karar tebliği, kesinleştirme, yasaklama kararlarını gönderme, cezanın infazı için savcılığa gönderme, düşme kararı verme, düşme nedeniyle tedbir kararlarını kaldırma ve infazları geri isteme gibi toplumun adil ve hızlı adalet ihtiyacını sekteye uğratacak evrak ve işlem yığının neden olduğu ihtilaf enkazı kalacaktır.