Süleyman Soylu, aslen Trabzonlu bir ailenin çocuğu olarak 21 Kasım 1969 tarihinde İstanbul'da doğdu. İlk ve orta öğrenimini İstanbul'un Gaziosmanpaşa ilçesinde tamamladı. Lise öğrenimini Plevne Lisesi'nde tamamlamasının ardından İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi'nden mezun oldu.

Mezun oluşunun ardından Soylu, meslek kariyerine ilk olarak 1990 yılında İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) aracı kurumlarında başladı. 1989′da okul arkadaşlarıyla ortaklaşa kurduğu bir şirketle ticaret hayatına atılan Süleyman Soylu, 1995 yılında kendi kurduğu şirketiyle siyasi hayatının yanı sıra halen ticari hayatını da sürdürmektedir.

Siyasi kariyerine ilk olarak 1987 yılında başlayan Soylu, Demokrat Parti (DP) ve Adalet Partisi (AP) çizgisindeki aile geleneğini devam ettirerek merkez sağ Doğru Yol Partisi'nin (DYP) Gençlik Kolları'nda göreve başladı. 1987 ve 1990 yılları arasında DYP İstanbul İl Teşkilatının Gençlik Kolları Yönetim Kurulu üyeliği ve teşkilat başkanlığı görevini üstlendi. 1995 yılında DYP Gaziosmanpaşa ilçe örgütünün yönetim kurulu üyeliğine seçildi. Kısa bir süre sonra 17 Temmuz 1995 tarihinde ilçe teşkilatının başına getirilen Soylu, 25 yaşında Türkiye´nin en genç ilçe başkanı unvanını aldı. Dört yıl sonra 29 Nisan 1999'da İstanbul il başkanlığı görevini geldi ve 2002 Genel Seçimleri öncesi milletvekili adayı oluncaya kadar bu görevi yürüttü.

Demokrat Parti Genel Başkanlığı
Soylu, Doğru Yol Partisi´ndeki önemli görevlere getirildiğinde o dönemin parti Genel Başkanı ve İstanbul milletvekili olan Tansu Çiller´in gözüne giren isimlerden olmuştu. DYP'nin 22 Temmuz 2007 Genel Seçimleri öncesinde ANAP'la birleşme çabaları esnasında Demokrat Parti ismini alarak girdiği seçimlerde baraj altında kalması sonrasında Mehmet Ağar´ın istifasının ardından yapılan olağanüstü genel kurulun üçüncü turunda Soylu, geçerli 800 oyun 529'unu alarak genel başkanlığa seçildi.

15 Kasım 2008'de gerçekleştirilen Nevval Sevindi ve Refaiddin Şahin' in de aday olduğu DP 9. Olağan Kongresi'nde 993 oy geçerli oyun 922'sini alan Soylu, genel başkanlığa yeniden seçildi.

2009 yerel seçimleri öncesinde, hedefinin 2007 genel seçimleri'nde elde edilen yüzde 5,4'lük oy oranının üstüne çıkmak olduğunu söyledi ve "Yüzde 5,4'ün altında kalırsak çekilirim" dedi. Yerel seçimlerde il genel meclisi oylamasında partisi yüzde 4 oy alınca Süleyman Soylu, seçimin ertesi günü yaptığı açıklamada "Ben bildiğiniz siyasetçilerden değilim" diyerek istifa edeceğini ve kongrede aday olmayacağını açıkladı. Ancak parti tabanının ısrarlarına dayanamayan Süleyman Soylu, 12 Mayıs'ta bu kararını değiştirdiğini ve tekrar aday olacağını açıkladı. 16 Mayıs 2009'da kendi talebi ile gerçekleşen 5. Olağanüstü Büyük Kongre'de 3. tur oylaması öncesinde adaylıktan çekildiğini açıkladı. Bu süreçten sonra, ülke çapındaki değişik üniversitelerden ve çeşitli sivil toplum örgütlerinden gelen davetlerle Türkiye’nin birçok bölgesinde konferans ve panellere katıldı.

12 Eylül Referandumu için sunulan anayasa değişikliği paketinin, Türkiye’nin dönüşümü ve demokratikleşmesi için hayati öneme sahip olduğunu gören Süleyman Soylu, ”Demokrasi Buluşmaları” adını verdiği bir dizi seminer düzenledi ve arkadaşları ile birlikte Türkiye’yi dolaşarak ”evet” oyu tercihinin sebeplerini milletle paylaştı. Bu faaliyetinin ardından Hüsamettin Cindoruk'un genel başkan olduğu DP'den ihraç edildi.

AKP dönemi
Adalet ve Kalkınma Partisi Genel Başkanı ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan tarafından aktif siyasete yeniden davet edildi. 5 Eylül 2012 tarihinde gerçekleşen AKP Genel Merkezi'nde genişletilmiş grup toplantısında düzenlenen törenle resmi olarak AKP'ye katıldı. 30 Eylül 2012'de AKP MKYK'sına seçildi, müteakiben AKP Ar-Ge'den Sorumlu Genel Başkan Yardımcılığı görevine getirildi. 7 Haziran 2015 Türkiye Genel Seçimlerinde AKP'den Trabzon milletvekili seçildi. 12 Eylül 2015 AKP 5. Olağan Kongresi'sinde yeniden MKYK üyeliğine seçildi. 13 Eylül 2015'te de Teşkilattan sorumlu Genel Başkan yardımcılığı görevini Mustafa Ataş'a devretti.Türkiye'nin 1 Kasım'da seçime gitmesinden dolayı Süleyman Soylu yine Trabzon'dan 1. sıra adayı oldu.

24 Kasım 2015 tarihinde kurulan 64. Türkiye Hükûmeti'nde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı görevine atandı. 31.08.2016 tarihinde Efkan Ala'nın yerine iç işleri bakanlığına atanmıştır.