Suriye krizinin çözümüne yönelik Astana sürecinin 4. turu dün silahlı muhaliflerin görüşmeyi boykot ettiği haberleriyle başlarken toplantıda Rusya bir nevi güvenli bölge önerisi sundu. “4 gerilimi azaltma bölgesi oluşturulması” önerisinde Kaide kolu Nusra’nın kontrolündeki İdlib, cihatçıların kontrolündeki Humus’un kuzeyi, Suudi destekli İslam Ordusu’nun ağırlıklı olduğu Doğu Guta ve ABD, İsrail, Ürdün destekli cihatçıların ağırlıklı olduğu ülkenin güney bölgesi yer alıyor.

Plan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Soçi’de Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’la yaptığı görüşmenin de gündemindeydi. Ortak basın toplantısında Putin “gerilimi azaltma bölgeleri de denebilecek güvenli bölgelerin oluşturulmasıyla çatışmaların kesilmesi ve durumun sakinleşmesinde” mutabık kaldıklarını söyledi. Sahada çatışmaların tamamen durması halinde buraların “uçuşa yasak bölgeye” dönüşmesi gerektiğini de söyleyen Putin “Nihayetinde bu süreç ülkenin toprak bütünlüğünün tümüyle yeniden tesisine yol açmalı” dedi. Bu planı ve ateşkesi güçlendirmenin diğer yollarını ABD Başkanı Donald Trump’la salı günkü telefon görüşmesinde ele aldıklarını belirten Rus lider “Bu fikirleri ABD yönetimi de destekliyor” dedi. Daha önce Trump yönetimi de Suriye’de güvenli bölge önerisinde bulunmuştu.

‘İdlib’de ilan edildi’

Erdoğan da “İdlib’de bir yeşil hatla çatışmasızlık bölgesi ilan edildiğini, bu çatışmasızlık bölgesinin devamını temenni ettiğini, Putin’le bunu harita üzerinde müzakere ettiklerini” söyledi. Putin, güvenli bölgelerin nasıl kontrol edileceğinin ayrı görüşme konusu olduğunu dile getirdi. Astana’da sunulan Rus önerisinde bu bölgelerde şiddetin derhal durması, sığınmacıların güvenli geri dönüşü, insani yardımların derhal ulaştırılmasından söz ediliyor.

Gözlemci ülkeler önerisi

Bu bölgelerin çevresinde güvenli alanlar yaratılması, kontrol noktaları ve gözleme merkezlerinin hükümet güçleri ile muhalifler tarafından idare edilmesi öneriliyor. Henüz belirlenmemiş gözlemci ülkelerden askeri birliklerin bu bölgelere gönderilmesinin yanı sıra anlaşmanın garantörleri olarak gösterilen Rusya, İran ve Türkiye’nin belgenin imzalanmasının ardından 5 günde ortak çalışma grubu kurması öngörülüyor. Ortak grup 22 Mayıs’a dek güvenli bölgelerin haritasını belirleyecek ve silahsızlanma sürecini gözlemleyecek.

Bir yandan ABD destekli Suriye Demokratik Güçleri (SDG) IŞİD’in kalesi Rakka’ya ilerlerken Rusya, İran ve Türkiye’nin garantörlüğündeki Astana sürecinin 4. turu dün 2 gün süreceği beklentisiyle başladı.

ABD’den katılım

ABD’den katılım Daha önce görüşmelere Kazakistan Büyükelçisi George Krol’la katılan ABD’nin bu kez Dışişleri Bakanlığı Ortadoğu İşleri Müsteşar Yardımcısı Stuart Jones’u göndermesi dikkat çekti. silahlı muhalif gruplar ise Esad yönetimine atıfla “Suriye’de sivillere yönelik hava saldırıları durana kadar” katılımı askıya aldıklarını duyururken İran’ın katılımına da itiraz etti. Kazak Dışişleri ise “muhaliflerin bugün katılması umudunu” dile getirdi. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Astana’da sunulan 4 belgeden 3’ünde mutabakat sağlandığını, Rus önerisinin istişare edildiğini, ortak anlayış sağlanmasını umduğunu söyledi.