Avrupa Birliği’nin yoksunluk tanımına göre Türkiye’de yaklaşık her üç çocuktan biri, başka bir deyişle 7 milyondan fazla çocuk şiddetli maddi yoksunluk çeken hanelerde yaşıyor. Avrupa’nın geneli ile karşılaştırıldığında, Türkiye hem daha düşük kişi başı gelire sahip ülkelerin hem de ekonomik krizden şiddetli olarak etkilenmiş ülkelerin gerisinde kalıyor.

Bölgeler arası uçurum

Çocuklar arasındaki şiddetli maddi yoksunluk sorunu, batı illerinden doğu illerine doğru gidildikçe daha ciddi bir hal alıyor.

Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’nin (Betam) araştırması 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’nda çocukların ne şartlar altında yaşadığını dramatik şekilde gözler önüne serdi.

Betam Direktörü Prof. Dr. Seyfettin Gürsel, Yrd. Doç. Dr. Gökçe Uysal ve Araştırma Görevlisi Selin Köksal tarafından hazırlanan “Her üç çocuktan biri maddi yoksunluk içinde” başlıklı araştırma notunda şu tespitlere yer verildi:

* Türkiye’de maddi yoksunluk çeken hanelerde yaşayan çocukların yarısından fazlası Akdeniz, Kuzey Doğu Anadolu, Orta Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde ikâmet ediyor.

Tatil yok

* Şiddetli maddi yoksunluğun alt kalemlerine bakıldığında her dört çocuktan üçünün yılda bir haftalık tatil yapamayan hanelerde yaşadığı, yarısından fazlasının hanesinde otomobil olmadığı görülüyor.

* Çocukların yüzde 40’ının protein ihtiyacını et, tavuk ya da balık ile karşılayamadığı gözlemleniyor.

* Uzun süren gelir yoksulluğunun bir sonucu olan maddi yoksunluk, yetişkinlerde geçici olabilirken çocuklarda genelde ömür boyu sürer ve sonraki nesillere aktarılma riski taşıyor.

* Doğu bölgeleri ve Akdeniz bölgesinde maddi yoksunluk oranları Türkiye ortalaması olan yüzde 36.2’nin üzerindeyken diğer 7 bölgede ortalamanın altında yer alıyor.

* Çocuk maddi yoksunluğunda en yüksek oranlara sahip iki bölge Kuzeydoğu Anadolu (yüzde 52.9) ve Güneydoğu Anadolu’dur (yüzde 55.1). Bu iki bölgede yaşayan çocukların yarısından fazlasının şiddetli maddi yoksunluk çektiği söylenebilir.

* Çocuklarda maddi yoksunluk açısından bölgeler arası uçurumun başlıca nedeni bölgelerde medyan gelirler arasındaki mevcut devasa farklılık, tali olarak da doğu bölgelerinde hanelerin ortalama çocuk sayısının yüksekliği ön plana çıkıyor.

Evler ısınmıyor

* Avrupa Birliği İstatistik Ofisi’ne göre (1) kira ve faturaların ödenmesi, (2) evin ısınma ihtiyacının yeterince karşılanması, (3) beklenmedik harcamaların karşılanması, (4) her iki günde bir et, balık ya da protein eşdeğer gıdalarının tüketilmesi, (5) evden uzakta bir haftalık tatil masrafının karşılanması, (6) bir arabaya, (7) bir çamaşır makinesine, (8) bir renkli televizyona ve (9) bir telefona sahip olunması (cep telefonu da dahil), olarak belirlenen dokuz kriterlerden dördünü yerine getiremeyen hanelerde yaşayan bireyler şiddetli maddi yoksunluk içerisinde kabul ediliyor.

Meslekler hayallerde kalıyor

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye’nin 2015 sonu itibarıyla 78 milyon 741 bin olan nüfusunun 22 milyon 871 binini, Birleşmiş Milletler tanımına göre ‘0-17’ yaş grubunu içeren çocuklar oluşturdu. Öte yandan herkes küçükken büyüyünce yapmak istediği meslekle ilgili hayal kurar, ne olmak istediğini seçer. Bu hayaller ve gerçekleşme oranlarıyla ilgi Secretcv.com’un “Küçükken ne olmak isterdiniz?” ve “Şu andaki mesleğiniz nedir?” sorusunun sorulduğu ankete katılan adayların sadece yüzde 13’ü küçükken hayalini kurduğu mesleği yapıyor. Çocukken en çok hayali kurulan meslekler yüzde 21 ile öğretmenlik, yüzde 17 ile mühendislik ve yüzde 14 ile doktorluk geliyor.