Yüksek yargı ile hükümet arasında tartışmalara neden olan 6110 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile daire sayısı 32'den 38'e, üye sayısı 250'den 387'ye çıkarılan Yargıtay, 143 yaşında.<br /> <br /> Kuruluş yıldönümü dolayısıyla 7 Mart Pazartesi günü Yargıtay üyeleri Anıtkabir'i ziyaret edecek. Etkinlikler kapsamında ''Koruma Tedbirleri'' konulu sempozyum düzenlenecek ve ''Dünden Bugüne Yargıtay'' başlıklı fotoğraf sergisi açılacak.<br /> <br /> ''Divanı Ahkamı Adliye'' adıyla 6 Mart 1868'de Padişah Abdülaziz'in emriyle kurulan Yargıtay, adliye mahkemelerince verilen ve yasanın başka adli mercine bırakmadığı hükümleri son merci olarak incelemek üzere kuruldu.<br /> <br /> Kuruluş amacı, ''Kişilerin hakları ve güvenlikleri açısından çok önemli olan hukuk işlerinin mülki işlerden ve yürütme ile görevli hükümetten ayrı bir düzene kavuşturulması'' olarak belirtilen Divanı Ahkamı Adliye'nin yapısına ilişkin ana tüzük 1 Nisan 1868'de yürürlüğe girdi.<br /> <br /> Divanı Ahkamı Adliyenin başına, kuruluşunda büyük emeği geçen Halep Valisi Ahmet Cevdet Paşa getirildi. Üyelerin üçte ikisi Müslümanlardan, geri kalan üçte biri ise azınlıklardan seçildi.<br /> <br /> Ana tüzüğe göre Divanı Ahkamı Adliye, ceza ve hukuk daireleri olarak ikiye ayrıldı, her daire bir başkan, başkan vekilleri ile en az beş ve en çok on üyeden oluşuyordu. Önemli davalar ise Genel Kurulda görüşülüyordu.<br /> <br /> Divanın üyeleri, Şurayı Devlet üyeleri ile eşit konumda olup, eşit haklara sahipti. Üyeler istifa etmedikçe ya da başka bir görev verilmedikçe veya yargılanmaları sonucu suçlu oldukları ortaya çıkmadıkça azledilmiyordu. Görülen davanın sonucu kişilerle hükümet arasındaki uyuşmazlığa değinirse o dava Şurayı Devlete sevk ediliyordu.<br /> <br /> Kurulduğu yıl Divanı Ahkamı Adliye Başkanlığı Bakanlığa dönüştürüldü, zaten kabinenin üyesi bulunan Divanı Ahkamı Adliye Başkanı, Nazır (bakan) unvanını aldı. Divanı Ahkamı Adliye Nazırlığı 1876'dan itibaren ''Adliye Nezareti'' adını aldı, Mahkemei Temyiz de 1879'da buraya bağlandı.<br /> <br /> Divanı Ahkamı Adliye Mahkemei Temyiz birinci başkanlık kabul edildi. Cevdet Paşa, iki yıl kadar gerek başkan ve gerekse bakan unvanıyla bu görevde bulundu.<br /> <br /> <strong>İSTANBUL'DAN SONRA SİVAS</strong><br /> İstanbul'un işgali üzerine Temyiz Mahkemesi de görevini yapamayacak hale gelince, yeni bir Temyiz Mahkemesi kurulması ihtiyacı ortaya çıktı.<br /> <br /> TBMM'nin kurulmasının ardından Sivas'ta Geçici Temyiz Heyetinin oluşturulması hakkında Meclise dokuz maddelik kanun tasarısı verildi. Kanun tasarısının Meclis'te görüşülmesi sırasında Sivas'ta veya Ankara'da görev yapması konusunda uzun tartışmalar yaşandı ve sonuçta Temyiz Mahkemesinin Sivas'ta kurulması çoğunluk kararı ile kabul edildi. Böylece Sivas'ta geçici temyiz heyeti kuruldu. ''Şeri'ye'', ''hukuk'', ''ceza'' ve ''istida'' olmak üzere dört daire oluşturuldu. Her dairede bir reis dört üye ve ayrıca bir Başsavcı ile iki Başsavcı vekili görev yapıyordu.<br /> <br /> Kurtuluş Savaşının ardından işgal altındaki batıdaki şehirlerin geri alınması Sivas'ın merkeziyetini kaybettirmeye başladı. İstanbul, İzmir ve Edirne bölgesindeki davaların çok fazla olması, Temyiz Mahkemesinin Sivas'tan taşınmasının gündeme gelmesine yol açtı. Hukuk ve ticaret mahkemelerinde verilen kararlara yalnız Temyiz Mahkemesinin hukuk dairesince bakılması ve hukuk davalarının çok olması nedeniyle davaların gecikmesi ve iş yoğunluğu o dönemde de gündeme geldi.<br /> <br /> İstanbul ve Sivas'ta iki ayrı temyiz mahkemesinin var oluşu, İstanbul'un TBMM hükümetinin eline geçmesi ile sonlandı. Sivas'taki Temyiz Heyeti de ''ulaşım olanaklarının kısıtlı oluşu adaletin gecikmesine sebep olduğu'' gerekçe gösterilerek, ''Eskişehir'in coğrafi durumu özellikle demiryollarının kavşak noktasında bulunması, kuruluş aşamasında Yargı'nın siyasi çevre dışında kalmasına özen gösterilmesi, hızlı ulaşım sağlayacağı düşünülerek'' 14 Kasım 1923 tarihli 371 sayılı Yasa ile Eskişehir'e taşındı ve Eskişehir'deki görevini 1935'e kadar sürdürdü.<br /> <br /> Yargıtay, yeni Türkiye Cumhuriyeti'nin başkentinin Ankara oluşu ve tüm devlet kuruluşlarının burada bulunması nedeniyle, 10 Haziran 1935 tarihli 2769 sayılı Yasa kapsamında Ankara'ya devlet binalarının yer aldığı Bakanlıklardaki Avusturyalı Mimar Prof. Clemens Holzmeister yaptığı modern binasına taşındı.<br /> <br /> <br /> AA<br /> <br />