İstanbul Bildirgesi ve İstanbul Bildirgesi (Etkin) Uygulama Tedbirleri Hakkında Kamuoyu Açıklaması KAMUOYUNA DUYURU İstanbul Bildirgesinin 3’üncü maddesi ile ilgili olarak Türkiye Barolar Birliğinden ve İstanbul Barosundan gelen eleştiriler ile özellikle avukatlar tarafından sosyal medyada konunun değerlendirme ve algılanma şekli dikkate alınarak aşağıdaki açıklamanın yapılması zorunlu görülmüştür. Yargıda Şeffaflığa İlişkin İstanbul Bildirgesinin 3’üncü maddesindeki “Mahkemeler avukatlık yetkisi olmayan uygun kişilerin mahkeme nezdinde tarafları temsil etmesine izin verebilir.” ifadesi ile İstanbul Bildirgesi (Etkin) Uygulama Tedbirlerinin 3’üncü maddesinin 11’inci bendindeki “Yargı; Koşulların gerekli kıldığı durumlarda, ruhsatsız uygun kişilerin mahkemede bir tarafa yardımcı olmasına izin vermelidir.” cümlesinin Bildirge’ye yönelen eleştirilerin odağında olduğu anlaşılmaktadır. “Yargıtay Etik, Şeffaflık ve Güven Projesi” kapsamında, Yargıtay’ın ev sahipliğinde Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ile yapılan iş birliği çerçevesinde 11-12 Ekim 2018 tarihlerinde, “4’üncü Uluslararası Yüksek Mahkemeler Zirvesi” düzenlenmiştir. Beş kıtadan ve 30 ülkeden yüksek mahkeme başkanları ve temsilcileri ile uluslararası uzmanların katıldığı Zirve sonucunda, Yargıtay’ın ev sahipliğinde düzenlenen 3’üncü Uluslararası Yüksek Mahkemeler Zirvesinde onaylanan Yargıda Şeffaflığa İlişkin İstanbul Bildirgesi bir kez daha teyid edilmiş, ayrıca 20 Ekim 2017 tarihinde Ankara’da gerçekleştirilen İstanbul Bildirgesi Uygulama Tedbirleri Uzmanlar Grubu Toplantısı sonucunda hazırlanan “İstanbul Bildirgesi Uygulama Tedbirleri Taslağı” da bazı düzeltmeler yapılarak kabul edilmiştir. “Yargıtay Etik, Şeffaflık ve Güven Projesi” kapsamında yapılan tüm çalışmalar, Yargıtay’ın (www.yargitay.gov.tr/kategori/94) adresli internet sitesinde toplumun erişimine açıktır. Ayrıca, “4’üncü Uluslararası Yüksek Mahkemeler Zirvesi” kapsamında yapılan tüm faaliyetler ve yayınlar Yargıtay’ın büyük önem verdiği şeffaflık ve topluma karşı hesap verebilirlik anlayışı çerçevesinde ulusal ve uluslararası kamuoyunun denetimine açık şekilde yürütülmüş ve bu amaçla oluşturulan ( http://www.summitofhighcourts2018.com/tr/home.html ) internet sitesinde yayınlanmıştır. Eleştiri konusu yapılan İstanbul Bildirgesinin 3’üncü maddesine ilişkin olarak uzmanların görüş ve tartışmaları belirtilen internet sitesinde Türkçe ve İngilizce olarak yayınlanan İstanbul Bildirgesi Uygulama Tedbirleri Uzmanlar Grubu Toplantısı (20 Ekim 2017) Kitabının 34 ve devamı maddelerinde yer almaktadır. Öncelikle, İstanbul Bildirgesi ve İstanbul Bildirgesi (Etkin)Uygulama Tedbirleri Yargıtay’ın öncülüğünde geliştirilen yargıda şeffaflığa ilişkin ilk uluslararası metindir. Bu metin sadece Türkiye’ye özgü bir metin olmayıp, Birleşmiş Milletlere üye çok farklı coğrafik bölge ve hukuk sistemleri dikkate alınarak hazırlanan ve yargıda şeffaflığa ilişkin asgari standartları öngören bir rehber niteliği taşımaktadır. Bu sebeple, 11-12 Ekim 2018 tarihli Zirveye beş kıtadan, çok farklı coğrafyalardan ve hukuk sistemlerinden 30 ülke katılım sağlamıştır. Tüm hukukçular tarafından bilindiği üzere, uluslararası nitelikteki insan hakları metinlerinin hiçbir hükmü, daha yüksek standarttaki bir ulusal uygulamayı etkilemez, sınırlandırmaz ya da bu yüksek standartların daha aşağıya çekilmesine yol açacak şekilde yorumlanamaz. Nitekim, bu temel hukuk ilkesine bazı uluslararası metinlerde de açıkça yer verilmiştir (Örneğin, Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi m.41; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi m.53). Ayrıca, işin doğasından kaynaklanan bu mantıksal sonuca varmak için açık bir hükme de ihtiyaç bulunmamaktadır. Yargıtay’ın liderliğinde büyük çaba ve özveri ile oluşturulan ve uluslararası toplum tarafından da kabul gören İstanbul Bildirgesi ve İstanbul Bildirgesi (Etkin) Uygulama Tedbirleri, Birleşmiş Milletlere üye devletlerin hukuk sistemlerinin Bildirgede öngörülen tüm standartları karşılamasını amaçlamaktadır. Bu sebeple, insan haklarına ve hukuka gönülden bağlı hukukçuların hassasiyet duymaları gereken asıl nokta, İstanbul Bildirgesinde yer alan asgari standartların üzerindeki ulusal kanun ve uygulamalar değildir. Tam aksine, asıl çaba gösterilmesi gereken konular, İstanbul Bildirgesindeki asgari standartların altında kalan ulusal uygulamalardır. Kamuoyuna saygı ile duyurulur.