Doğu’nun en önemli turistlik kentlerinden Van çatışmalar, komşu illerde yaşanan sokağa çıkma yasakları nedeniyle adeta can çekişiyor. Eskiden Avrupa’dan, İran’dan, Ermenistan’dan gelen turistlerin gezdiği sokaklarda şu anda panzerler duruyor. Kentin ekonomisini önce ardı ardına yaşanan depremler vurdu, şimdi de çatışmalar Van’ın hem soysal hem ekonomik hayatını olumsuz etkiliyor. Kent ekonomisinin can damarı 6 bin kişiye istihdam sağlayan Van Organize Sanayi Bölgesi’nde üretim neredeyse durma noktasına geldi. Kentte geçen yıl 700 civarında esnaf kepenk kapatmak zorunda kaldı. Kentte bulunan irili ufaklı 5 yıldızlı da dahil 60 otelin birçoğu ya kapandı ya da el değiştirdi. Van’da faaliyet gösteren birçok sanayici ve esnaf da çatışmalar böyle devam ederse 2-3 aya kadar ekonomi bitme noktasına gelir ifadesini kullandı. Akdamar Adası’nda geçen yıl güvenlik nedeniyle iptal edilen ayinin bu yıl da aynı gerekçeyle yapılmayacağı konuşuluyor. İlin şu andaki tek umudu ise İran’da başlayan Nevruz tatili nedeniyle Van’a akın olacağı beklentisi. En kötü dönem Van Gölü Havzası Turizm Derneği ve Ayanistur Yönetim Kurulu Başkanı Abdullah Tunçdemir, 19 yıldır bölgede turizmcilik yaptığını ancak hiç bu kadar kaygılı ve kötü bir dönem yaşamadığını belirterek, “Şu anda GAP turları tamamen bitti. Güneydoğu turları için telefonlarımız bile çalmıyor. Burdan Karadeniz’e yılda 20-25 tur yapabiliyordum şimdi yüzde 75 düşüş var” dedi. Van’ın İran ile komşu olmasının kent için büyük bir şans olduğunu ancak Kapıköy Sınır Kapısı’nın altyapı eksiklerinin bulunduğunu, sabah saat 09:00 ile 15:00 arasında hizmet verdiğini anlatan Tunçdemir, “İnsanlar gelip kapıda saatlerce beklemek durumunda kalıyor. Sınır kapımız çok ilkel. Orası 24 saat çalışsa daha azla insan gelir. Şu anda İran’dan 100 kişi geliyorsa huzur ve barış ortamı sağlansa buraya milyonlarca kişi gelir. Şu anda Van’ın ekonomisini neredeyse İranlılar ayakta tutuyor” dedi. Uçuşlar bitecek Tunçdemir 3 ay önce Van ile İran’ın Urmiye kenti arasında uçak seferlerinin de başladığını ancak yetersiz müşteri nedeniyle Nevruz’dan sonra uçuşların biteceğini tahmin ettiklerini dile getirerek, “Uçuşlar haftada 3 sefer ile başlamıştı. Şimdi 1 sefere indi. İlgi yok” ifadesini kullandı. Van’ın, İran, Ermenistan ve Gürcistan’ın geçiş noktası noktası olduğunu, çözüm süreci döneminde yılda 100 tur yaptıklarını şu anda bu sayının 10 tura gerilediğini anlatan Tunçdemir, “Gelmeyi düşünen turist İlk olarak gelsek ‘Ne olur, başımıza bir şey gelir mi’ diye soruyor” açıklamasını yaptı. Borçla ayaktayız Van’daki Royal Berk Hotel’in sahibi Niyazi Yeşilağaç da 8 ay önce Van’da 1 milyon TL yatırımla yeni bir otel açtığını ancak yetersiz müşteri nedeniyle kapatmak zorunda kaldıklarını anlatarak, “7 Haziran seçimlerinden sonra çatışmaların başlamasıyla Avalon Altes otelimizi kapattık. Otel dolulukları yüzde 5-10’a kadar düştü. Bu kadar turistle en fazla 2-3 ay ayakta kalabiliriz. Sürekli borçla çalışıyoruz. Yüksekeova’da sokağa çıkma yasağıyla burası daha olumsuz etkilendi. Şu anda tek umudumuz İranlı turistler. Onlar da gelmezse tekne yürümez” dedi. OSB’de üretim durdu Van Organize Sanayi Bölgesi (OSB) Yönetim Kurulu Başkanı Şemsettin Bozkurt, şu anda OSB’de 3 etabın faaliyette olduğunu ve 137 fabrikanın bulunduğunu belirterek, OSB’nin yüzde 10 kapasite ile çalıştığını 6 bin kişiye istihdam sağlandığını söyledi. Bozkurt, “Şu anda 3 etap tamamıyla çalışsaydı, 20 bin kişi istihdam edilirdi. Ama çatışmalar nedeniyle üretim sekteye uğruyor. Bölgemiz üretim için dez avantajlı. Altyapı tamamlanmadı. 2014 Temmuz’da Van OSB’nin elektrik faturası 560 bin lirayken 2015 Temmuz’da elektriğe yapılan zamlara rağmen 360 bin liraya düştü. Zamları çıktığımızda demek ki burada üretim yüzde 100 düşmüş. Sadece zorunlu ihtiyaçlar için elektrik kullanılmış” dedi. Kapıya kilit Çatışmaların yatırımcılarda tedirginlik yarattığına, belirsizlik ortamının yatırım için uygun olmadığına işaret eden Bozkurt, bu durumun yatırımı felce uğrattığını anlattı. Bozkurt, “Çatışmalar böyle devam ederse hiçbir yatırımcı kalmaz. Çatışmaların 6 ay - 1 yıl devam etmesi birçok üreticinin kapısına kilit vurması anlamına geliyor. Bu da büyük ekonomik göç anlamına gelir ki bu Van’a yapılacak en büyük kötülük olur. 2 büyük deprem bile Van ekonomisini bu kadar kırılgan ve tedirgin hale getirmedi. Artık kentteki tüm işverenler ve esnaflar sadece memur maaşlarının devreye girmesine odaklanıyor. Son 8 aydır ilde yatırımlar 0 landı. Van dibe vurdu” dedi. Ekonomik deprem Saytek Ahşap Mobilya’nın sahibi İbrahim Say da depremden bu yana sıkıntı yaşadıklarını daha önce 40 olan çalışan sayılarının şu anda 10’a düştüğünü anlattı. Say “Yaşananlar ekonomik bir deprem. Şu anda üretimde durma noktasına geldik. Güven ortamı olmadan işler yoluna girmeyecek” dedi. Cepten yiyoruz Yakut Manifatura’nın sahibi Selim Karakuş: Esnafın durumu içler acısı. 6 aydır cepten yiyoruz. 18 yıldır bu işi yapıyoruz, memleket deprem gördü, depremde bile günde 300-400 liralık satış yapıyordum. Şimdi 2-3 gün siftah bile yapamıyoruz. Kumaş fiyatları yükseldi. 700 liralık kumaşı ben 300 TL’ye vermek durumunda kalıyorum. 3 bin 800 lira kira veriyorum. Böyle devam ederse hep cepten hep cepten dayanamam kapatıp giderim. Apaydın Şarküteri’nin sahibi Rüstem Apaydın: Son 6 aydır çok sıkıntı var. İşlerin iyi olduğu dönemlerde 2 bin liralık satış yapıyordum. Şimdi yüzde 80 düştü. 6 ay önce Van’da 1 milyon kişi vardı şimdi 1.3 milyon kişi var. Ama yine de satışlar artmıyor. Oteller turistin çok olduğu dönemlerde gelip benden ürün alıyordu. Şimdi turist de yok gelip mal alan da yok. Halk tedirgin, para harcamak istemiyor. Şimdi yaylalarda da sıkıntı var.Kaynak: Cumhuriyet.com.tr