TİCARET ŞİRKETLERİNİN <div>DENETİMİNE DAİR TÜZÜK TASLAĞI</div> <div>BİRİNCİ BÖLÜM</div> <div>Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar</div> <div>Amaç ve kapsam</div> <div>MADDE 1 – (1) Bu Tüzüğün amacı; 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret </div> <div>Kanunu hükümlerine göre kurulan ve faaliyet gösteren ticaret şirketleri ile kuruluşları ve </div> <div>faaliyetleri diğer kanunlarla düzenlenen ticaret şirketlerinin, Kanunda belirtilen işlemlerinin, </div> <div>Bakanlıkça denetlenmesine ilişkin ilkeleri ve usulleri düzenlemektir.</div> <div>Dayanak </div> <div>MADDE 2 - (1) Bu Tüzük, 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun </div> <div>210 uncu maddesinin 1 inci fıkrasına dayanılarak hazırlanmıştır.</div> <div>Tanımlar</div> <div>MADDE 3 – (1) Bu Tüzükte geçen;</div> <div>a) Bakan: Gümrük ve Ticaret Bakanını,</div> <div>b) Bakanlık: Gümrük ve Ticaret Bakanlığını,</div> <div>c) Başkanlık: Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığını, </div> <div>ç)Denetim elemanı: Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi, Müfettişi ve Müfettiş</div> <div>Yardımcısını,</div> <div>d) Denetim kanıtı: Ticaret şirketlerine ait ticari defterler, finansal tablolar, raporlar ve </div> <div>muhasebe kayıtları da dahil olmak üzere diğer yazışmalar, kayıtlar ve belgeler ile denetim </div> <div>kapsamında diğer gerçek ve tüzel kişilerden elde edilen bilgileri ve belgeleri,</div> <div>e) Genel kurul: Anonim, limited, sermayesi paylara bölünmüş komandit ve kooperatif </div> <div>şirketlerdeki genel kurulu, kollektif ve komandit şirketlerdeki ortaklar kurulunu ve gereğinde</div> <div>ortakların tümünü, </div> <div>f) Kanun: 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununu,</div> <div>g) Ortak: Anonim şirketlerin pay sahiplerini, diğer ticaret şirketlerinin ortaklarını, </div> <div>ğ) Şirket sözleşmesi: Anonim ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde </div> <div>esas sözleşmeyi, kollektif, komandit ve limited şirketlerde şirket sözleşmesini ve </div> <div>kooperatiflerde ana sözleşmeyi, </div> <div>h) Ticaret şirketi: Kollektif, komandit, anonim, limited, sermayesi paylara bölünmüş </div> <div>komandit ve kooperatif şirketi, </div> <div>ı) Yönetim organı: Anonim şirketler ve kooperatif şirketlerde yönetim kurulunu, </div> <div>limited şirketlerde müdürü veya müdürleri, kollektif, komandit ve sermayesi paylara </div> <div>bölünmüş komandit şirketlerde yöneticiyi,</div> <div>ifade eder. </div> <div>ĠKĠNCĠ BÖLÜM</div> <div>Denetimin Amacı, Denetime Konu ĠĢlemler ve Denetim Ġlkeleri</div> <div>Denetimin amacı</div> <div>MADDE 4 - (1) Bakanlıkça yapılacak denetimin amacı; ticaret şirketlerinin Kanuna </div> <div>ve Kanuna dayanılarak çıkarılan düzenleyici işlemlere uygun işlem yapmalarını sağlamaktır. </div> <div>Bu amaç doğrultusunda, Bakanlıkça ticaret şirketlerinin kuruluşundan sona ermesine kadar </div> <div>gerçekleşen işlemlerinin Kanuna ve Kanuna dayanılarak çıkarılan düzenleyici işlemlere </div> <div>uygunluğu araştırılır, uygunsuzlukların giderilmesi için rehberlik edilir, cezai sorumluluğu </div> <div>tespit edilenler yetkili makamlara, hukuki sorumluluğu tespit edilenler de genel kurul</div> <div>gündemine alınıp görüşülmek üzere şirketin yönetim organına bildirilir ve uygulamada ortaya </div> <div>çıkan aksaklıkların giderilmesine yönelik tedbirler alınır.Sayfa 2 / 10</div> <div>Denetime konu iĢlemler</div> <div>MADDE 5- (1) Ticaret şirketlerinin, Bakanlığın denetimine konu işlemleri aşağıda </div> <div>gösterilmiştir.</div> <div>a) Kuruluş işlemleri,</div> <div>b) Ticaret siciline tescil ve ilan işlemleri,</div> <div>c) Ticaret unvanına ve işletme adına ilişkin işlemler, </div> <div>ç) Ticari defterlere ilişkin işlemler,</div> <div>d) Birleşme, bölünme ve tür değiştirme işlemleri,</div> <div>e) Şirketler topluluğuna, bağlılığa ve hakimiyete ilişkin işlemler,</div> <div>f) Genel kurulun çağrılmasına, toplanmasına, karar almasına görevlerine ve yetkilerine </div> <div>ilişkin işlemler,</div> <div>g) Yönetim organının oluşumuna, toplanmasına, karar almasına, sorumluluğuna, görev </div> <div>ve yetkilerine yönelik işlemler,</div> <div>ğ) Denetçinin seçilmesine ilişkin işlemler,</div> <div>h) Şirket sözleşmesinin değiştirilmesine ilişkin işlemler,</div> <div>ı) Pay ve sermaye koyma borcuna ilişkin işlemler,</div> <div>i) Menkul kıymet işlemleri,</div> <div>j) Sermayenin artırılması, azaltılması ve tamamlanması işlemleri,</div> <div>k) Finansal tablolara, yıllık faaliyet raporlarına ve yedek akçelere yönelik işlemler,</div> <div>l) Kâr, kazanç ve tasfiye payına ilişkin işlemler, </div> <div>m) Elektronik ve bilgi toplumu hizmetlerine ilişkin işlemler, </div> <div>n) Sona erme ve tasfiyeye yönelik işlemler,</div> <div>o) Kanuna dayanılarak çıkarılan düzenleyici işlemlere konu işlemler.</div> <div>(2) Bu maddenin 1 inci fıkrasında sayılan işlemler, her bir ticaret şirketinin türüne göre </div> <div>ve bu türe bağlı özellikleri göz önünde bulundurularak denetlenir. Denetime konu işlemlerin </div> <div>ayrıntıları, Başkanlıkça hazırlanan ve Bakan tarafından onaylanan denetim rehberinde </div> <div>gösterilir. Bu rehber, denetlenenlere Kanuna ve Kanuna dayanılarak çıkarılan düzenleyici </div> <div>işlemlere uygun işlem yapmalarını özendirmek, yol göstermek ve denetim sırasında talep </div> <div>edilen bilgi ve belgelerin en kısa sürede denetim elemanlarına iletilmesini sağlamak amacıyla </div> <div>Bakanlığın veya Başkanlığın internet sitesinde yayımlanır.</div> <div>(3) Kuruluşları ve faaliyetleri diğer kanunlarla düzenlenen ticaret şirketlerinin, bu </div> <div>maddenin 1 inci fıkrasında sayılan ancak ilgili kanunları uyarınca münhasıran yetkili </div> <div>bakanlık, kurul, kurum veya kuruluş tarafından denetlenmesi hüküm altına alınan işlem veya </div> <div>işlemleri Bakanlığın denetimi dışındadır. </div> <div>Denetim ilkeleri</div> <div>MADDE 6- (1) Ticaret şirketlerinin işlemleri; tarafsızlık, eşitlik, dürüstlük, gizlilik ve </div> <div>mesleki özen ilkelerine göre denetlenir.</div> <div>(2) Bu çerçevede;</div> <div>a) Denetim kanıtlarının toplanmasında, önyargısız ve tarafsız davranılır.</div> <div>b) Toplanan kanıtlar, adil ve nesnel şekilde değerlendirilir.</div> <div>c) Ulaşılan sonuçlar, yeterli ve uygun kanıtlara dayandırılır ve bu konuda azami </div> <div>mesleki özen ve dikkat gösterilir.</div> <div>ç) Denetlenenlerin incelenen işlemler hakkındaki görüşleri alınır.</div> <div>d) Denetim faaliyetleri yerine getirilirken kanun önünde eşitlik ilkesine uygun hareket </div> <div>edilir.</div> <div>e) Denetim çalışmaları dürüstlük ve sorumluluk duygusu içinde yürütülür.</div> <div>f) Denetim faaliyetlerinin yürütülmesi ve raporlanması aşamalarında gizliliğe riayet </div> <div>edilir.Sayfa 3 / 10</div> <div>ÜÇÜNCÜ BÖLÜM</div> <div>Denetim Teknikleri, Denetim Usulü ve Düzenlenecek Raporlar</div> <div>Denetim teknikleri</div> <div>MADDE 7- (1) Denetim elemanları, yeterli ve gerekli sayıdaki denetim kanıtlarını, </div> <div>aşağıdaki tekniklerin hepsini veya bir kısmını ya da bunlara benzer diğer denetim tekniklerini </div> <div>kullanarak toplarlar.</div> <div>a) Varlık incelemesi: Ticaret şirketlerinin bilançosunda kayıtlı dönen ve duran </div> <div>varlıkların, fiilen mevcut bulunup bulunmadığının ve mevcudiyeti saptanan varlıkların ticaret </div> <div>şirketine ait olup olmadığının doğrulanması işlemidir.</div> <div>b) Gözlem: Bazı denetim kanıtlarının elde edilmesi sürecinde, denetim elemanının </div> <div>hazır bulunması ve bu sürece nezaret etmesidir.</div> <div>c) Doğrulama: Denetim elemanının, ticaret şirketi dışındaki kaynaklardan doğrudan </div> <div>doğruya ya da Başkanlık aracılığıyla yazılı bilgi almasıdır.</div> <div>ç) Bilgi toplama: Denetim elemanının, denetim sürecinde ilgililerden yazılı veya sözlü </div> <div>olarak bilgi almasıdır.</div> <div>d) Kayıt sisteminin yeniden kontrolü: Örneklemeler yoluyla kaynak belgelerin </div> <div>seçilmesi ve bu belgelerden hareketle muhasebe kayıt ortamında detaylı inceleme yapılarak </div> <div>işlemlerle ilgili kayıtların doğruluğunun araştırılmasıdır.</div> <div>e) Yeniden hesaplama: Ticaret şirketi tarafından yapılan hesaplamaların denetim </div> <div>elemanı tarafından doğrulanmasıdır.</div> <div>f) Belge incelemesi: İşlemlerle ilgili tüm kayıt ve belgelerin ayrıntılı olarak </div> <div>incelenmesidir.</div> <div>g) Örnekleme: İşlemler grubu içerisindeki kalemlerin bütünü hakkında bilgi </div> <div>edinilebilmesi için bu grup içerisinde yer alan bazı kalemlerin seçilerek incelemeye </div> <div>alınmasıdır.</div> <div>(2) Denetim kanıtları, ticaret şirketlerine ait tüm varlık, kaynak, gelir ve giderlerin </div> <div>gerçek olduğunu ve bunlara ilişkin bütün işlemlerin doğru tutarlarıyla ve gerçeğe uygun </div> <div>olarak kaydedildiğini, hakların ve yükümlülüklerin gerçek olduğunu, yapılan işlemlerin </div> <div>Kanuna ve Kanuna dayanılarak çıkarılan düzenleyici işlemlere uygunluğunu tespit etmek</div> <div>amacıyla toplanır. </div> <div>Denetim usulü</div> <div>MADDE 8- (1) Ticaret şirketlerinin işlemleri, Bakanlık denetim elemanlarınca </div> <div>denetlenir.</div> <div>(2) Bakanlık, ticaret şirketlerinin denetimine resen veya ortakların yahut üçüncü </div> <div>şahısların istem, ihbar ve şikayetleri üzerine karar verebilir.</div> <div>(3) Ticaret şirketlerinin işlemleri, şirketin merkezinde ve gerektiğinde şubelerinde </div> <div>veya ticari işletmesinde denetlenir. Ancak, denetimin belirtilen yerlerde yürütülmesine ilişkin </div> <div>koşulların yeterli ve uygun olmaması halinde denetim çalışmaları, denetim elemanının </div> <div>belirleyeceği yerde sürdürülür.</div> <div>(4) Ticaret şirketine ait teknolojik alt yapının denetim çalışmaları için yeterli ve </div> <div>güvenli olması ve denetim elemanınca da şirket merkezinde denetim yapılmasına gerek </div> <div>görülmemesi halinde Başkanlığın uygun görüşü üzerine internet veya elektronik ağ üzerinden </div> <div>de denetim yapılabilir.</div> <div>(5) Denetim elemanları, denetlediği ticaret şirketiyle iştirak, hakim yahut bağlı şirket </div> <div>ilişkisi içinde olan ve bu Tüzük kapsamına giren ticaret şirketlerinin de denetime dahil </div> <div>edilmesini gerekli görürlerse, durumu gerekçesiyle birlikte Başkanlığa bildirirler ve bu </div> <div>konuda izin isterler.</div> <div>Düzenlenecek raporlar</div> <div>MADDE 9 – (1) Bakanlık denetim elemanlarınca yapılan denetimler sonucunda </div> <div>aşağıdaki raporlar düzenlenir.Sayfa 4 / 10</div> <div>a) Teftiş Raporu: Ticaret şirketlerinin belli bir döneme ait işlemlerinin, örnekleme ve </div> <div>amaca uygun diğer denetim teknikleri kullanılarak, Kanuna ve Kanuna dayanılarak çıkarılan </div> <div>düzenleyici işlemlere uygunluğunun incelenmesi sonucunda düzenlenen rapordur.</div> <div>b) İnceleme Raporu: Ticaret şirketlerinin, ihbara veya şikayete konu işlemlerinin</div> <div>amaca uygun denetim teknikleri kullanılarak, Kanuna ve Kanuna dayanılarak çıkarılan </div> <div>düzenleyici işlemlere uygunluğunun incelenmesi sonucunda düzenlenen rapordur.</div> <div>c) Soruşturma Raporu: Denetim sırasında, kamu adına soruşturmayı ve kovuşturmayı </div> <div>gerektiren bir suçun işlendiğinin öğrenilmesi durumunda yetkili makamlara bildirilmek üzere </div> <div>düzenlenen rapordur.</div> <div>(2) Denetim elemanlarınca, bu maddenin 1 inci fıkrası uyarınca düzenlenen raporlar </div> <div>Başkanlık bünyesinde oluşturulan Rapor Değerlendirme Komisyonlarınca değerlendirilmek </div> <div>üzere Başkanlığa sunulur. </div> <div>(3) Ticaret şirketlerinin, kamu düzenine veya işletme konusuna aykırı işlemlerde veya </div> <div>bu yönde hazırlıklarda ya da muvazaalı iş ve faaliyetlerde bulunduğunun Bakanlık denetim </div> <div>elemanlarınca tespit edilmesi halinde Bakanlıkça fesih davası açılabilmesi için inceleme </div> <div>raporu düzenlenir. </div> <div>(4) Denetim çalışmaları sonucunda;</div> <div>a) İlgililerin hukuki sorumluluğunu gerektiren durumların tespit edilmesi halinde bu </div> <div>hususlar genel kurul gündemine alınarak ortakların bilgisine sunulması,</div> <div>b) Diğer bakanlık, kurul, kurum ve kuruluşların görev alanına giren ve bunlar </div> <div>tarafından tedbir alınmasını veya denetim yapılmasını gerektiren durumların tespit edilmesi </div> <div>halinde ise yapılan tespitler yetkili birimlere bildirilmesi,</div> <div>amacıyla teftiş veya inceleme raporlarında belirtilir.</div> <div>DÖRDÜNCÜ BÖLÜM</div> <div>Denetlenenlerin ve Diğer Gerçek ve Tüzel KiĢilerin Yükümlülükleri</div> <div>Denetlenenlerin yükümlülükleri</div> <div>MADDE 10- (1) Ticaret şirketlerinin yönetim organlarının üyeleri, yönetimle </div> <div>görevlendirilen kişiler, komiteler ve çalışanlar; gizli dahi olsa yazılı veya elektronik ortamda </div> <div>tutulan her türlü defter, kayıt, dosya, tutanak ve belgeleri denetim elemanlarının talebi üzerine </div> <div>uygun süre içinde vermekle, incelemelerine hazır bulundurmakla veya gösterecekleri yere </div> <div>getirip denetim elemanınca gerekli görülmesi halinde tutanak karşılığında teslim etmekle, </div> <div>onaylı örneklerini vermekle, tutanakları imzalamakla, tüm bilgi işlem sistemini denetim </div> <div>amaçlarına uygun olarak açmakla, elektronik ortamda tutulan kayıtları okunabilir hale </div> <div>getirmekle, sözlü veya yazılı olarak sorulan hususlara ilişkin bilgileri ve cevapları vermekle, </div> <div>para ve para hükmündeki evrakı ve ayniyatı ilk talep halinde göstermekle, sayılmasına ve </div> <div>incelenmesine yardımcı olmakla, denetimin gereği gibi yürütülebilmesi için denetim </div> <div>elemanlarına görevleri süresince uygun bir çalışma yeri sağlamakla, gereken yardımı ve </div> <div>kolaylığı göstermekle ve diğer önlemleri almakla yükümlüdürler.</div> <div>(2) Bu maddenin 1 inci fıkrasında geçen uygun süre 2 iş gününden az 10 iş gününden </div> <div>fazla olamaz. Bu süre, ticaret şirketinin işlem hacmi, organizasyon yapısı ve denetimin </div> <div>kapsamı göz önünde bulundurularak denetim elemanınca belirlenir ve yazılı veya sözlü olarak </div> <div>ilgililere bildirilir. Haklı sebeplerin varlığı halinde bu süre denetim elemanınca uzatılabilir.</div> <div>(3) Denetim elemanlarınca istenilen defter, kayıt ve belgeler ile bunlara ilişkin </div> <div>bilgilerin belirlenen sürede verilmemesi veya eksik verilmesi ya da denetim elemanlarının </div> <div>görevlerini yapmalarının engellenmesi halinde bu fiillerden sorumlu olanlar denetim </div> <div>elemanınca yazılı olarak uyarılır. Uyarı yazısında, Kanunun 562 nci maddesinin 4 üncü fıkrası </div> <div>hükmüne aykırı davranışların cezai sorumluluğu gerektirdiği belirtilir. Söz konusu yazıyı </div> <div>tebellüğ etmekten kaçınan veya uyarı yazısına rağmen yükümlülüklerini yerine getirmeyenler </div> <div>hakkında ise kamu adına soruşturma ve kovuşturma yapılması için soruşturma raporu </div> <div>düzenlenir. Sayfa 5 / 10</div> <div>Diğer gerçek ve tüzel kiĢilerin yükümlülükleri</div> <div>MADDE 11- (1) Kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek </div> <div>kuruluşları, kamuya yararlı dernekler, noterler, bankalar, sigorta şirketleri ile diğer gerçek ve </div> <div>tüzel kişiler, denetimin gereği olarak, denetim elemanı tarafından istenilen bilgileri, belgeleri, </div> <div>kayıtları ve raporları gerek elektronik ortamda gerekse de yazılı olarak vermekle ve gerekli </div> <div>yardımı sağlamakla yükümlüdürler.</div> <div>BEġĠNCĠ BÖLÜM</div> <div>ÇeĢitli ve Son Hükümler</div> <div>Denetim elemanlarının görevlendirilmeleri ve diğer hususlar</div> <div>MADDE 12- (1) Denetim elemanlarının görevlendirilmeleri, çalışma biçimleri, </div> <div>düzenlenen raporların değerlendirilmesi ve raporlar üzerine yapılacak işlemler, 3/6/2011</div> <div>tarihli ve 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun </div> <div>Hükmünde Kararnamenin 16 ncı maddesi uyarınca Bakanlıkça hazırlanacak yönetmelikte </div> <div>düzenlenir.</div> <div>Ticaret Ģirketlerinin tüzel kiĢiliğinin sona ermesi halinde denetim</div> <div>MADDE 13- (1) Tüzel kişiliği sona eren ticaret şirketlerinin işlemleri, defterlerin ve </div> <div>belgelerin saklanma süresi göz önünde bulundurularak bu Tüzük hükümlerine göre </div> <div>Bakanlıkça denetlenebilir.</div> <div>Yürürlükten kaldırılan hükümler ve atıflar</div> <div>MADDE 14- (1) 15/7/1972 tarihli ve 7/4656 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kabul </div> <div>edilen ve 7/8/1972 tarihli ve 14269 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren </div> <div>Ortaklıkların Denetimine Dair Tüzük, bu Tüzüğün yürürlüğe girmesiyle birlikte yürürlükten </div> <div>kaldırılmıştır.</div> <div>(2) Mevzuatta, 15/7/1972 tarihli ve 7/4656 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe </div> <div>konulan Ortaklıkların Denetimine Dair Tüzüğe yapılan atıflar bu Tüzüğe yapılmış sayılır.</div> <div>Yürürlük</div> <div>MADDE 15- (1) 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 210 uncu </div> <div>maddesinin 1 inci fıkrasına göre hazırlanıp, Danıştay tarafından incelenmiş olan bu Tüzük </div> <div>hükümleri yayımı tarihinde yürürlüğe girer.</div> <div>Yürütme</div> <div>MADDE 16- (1) Bu Tüzük hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.Sayfa 6 / 10</div> <div>GENEL GEREKÇE</div> <div>13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 210 uncu maddesinin 1 inci </div> <div>fıkrasında; ticaret şirketlerinin işlemlerinin, ilkeleri ve usulü bir tüzük ile belirlenerek Sanayi </div> <div>ve Ticaret Bakanlığı denetim elemanlarınca denetleneceği hüküm altına alınmıştır. Söz </div> <div>konusu hüküm, anılan Kanun’un 1534 üncü maddesinin 1 inci fıkrası uyarınca 1/7/2012 </div> <div>tarihinde yürürlüğe girecektir.</div> <div>Öte yandan, 3/6/2011 tarihli ve 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve </div> <div>Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 2 nci maddesinin 1 inci fıkrasının (l) </div> <div>bendinde; şirketleri denetlemek Bakanlığın görevleri arasında sayılmış, anılan Kanun </div> <div>Hükmünde Kararnamenin 16 ncı maddesinin 1 inci fıkrasında; Bakanlık Rehberlik ve Teftiş </div> <div>Başkanlığının, Başkan, Başkan Yardımcıları, Grup Başkanları ile Gümrük ve Ticaret </div> <div>Müfettişlerinden oluşacağı belirtilmiş, 3 üncü fıkrasının (c) bendinin 2 numaralı alt bendinde, </div> <div>yerli ve yabancı şirketlerin incelenmesi, denetimi ve soruşturulması görevi adı geçen </div> <div>Başkanlığa verilmiş, son olarak, geçici 2 nci maddesinin 5 inci fıkrasında da mevzuatta </div> <div>Gümrük Müsteşarlığına ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığının bu Kanun Hükmünde Kararname ile </div> <div>Gümrük ve Ticaret Bakanlığına devredilen birimlerinin görev ve yetkileri nedeniyle Sanayi ve </div> <div>Ticaret Bakanlığına yapılmış olan atıfların Gümrük ve Ticaret Bakanlığına yapılmış sayılacağı </div> <div>hüküm altına alınmıştır.</div> <div>640 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin yukarıda yer verilen hükümleri uyarınca da </div> <div>6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 210 uncu maddesinin 1 inci fıkrasında geçen “Sanayi ve </div> <div>Ticaret Bakanlığı” ifadesi “Gümrük ve Ticaret Bakanlığı” şeklinde “denetim elemanları” </div> <div>ifadesi de “Gümrük ve Ticaret Müfettişleri” şeklinde uygulanacaktır.</div> <div>Diğer taraftan, 30/10/2011 tarihli ve 28100 sayılı Mükerrer Resmi Gazete’de </div> <div>yayımlanan 2012 Yılı Programında, Türk Ticaret Kanunu’nun uygulanmasına yönelik ikincil </div> <div>mevzuatın çıkarılması sorumluluğu Gümrük ve Ticaret Bakanlığına verilmiş ve </div> <div>Bakanlığımıza verilen bu görev çerçevesinde de “Ticaret Şirketlerinin Denetimine Dair Tüzük </div> <div>Taslağı” hazırlanmıştır.</div> <div>Tüzük Taslağının hazırlanmasına dayanak oluşturan, 6102 sayılı Türk Ticaret </div> <div>Kanunu’nun 210 uncu maddesinin 1 inci fıkrasına ilişkin gerekçede; geleneğe uygun olarak </div> <div>Bakanlık düzeyinde yapılan ve daha çok mevzuatın doğru uygulanmasına odaklanmış olan </div> <div>denetlemenin Sanayi ve Ticaret Bakanlığına verildiği, bu denetimin de uzman ve kariyer </div> <div>personel tarafından yapılması gerektiği ifade edilmiştir.</div> <div>Gerekçede, geleneğe uygun ifadesinin kullanılmasının sebebi, sermaye şirketlerinin </div> <div>işlemlerinin, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 1533 üncü maddesi hükmü gereğince </div> <div>1/7/2012 tarihinde yürürlükten kalkacak olan 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 274 üncü </div> <div>maddesine dayanılarak 15/7/1972 tarihli, 7/4656 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe </div> <div>konulan “Ortaklıkların Denetimine Dair Tüzük” hükümlerine göre Bakanlık müfettişlerince </div> <div>denetlenmesidir.</div> <div>Bakanlığın ticaret şirketleri üzerindeki denetiminin amacı; Kanunun gerekçesinde de </div> <div>ifade edildiği üzere, ticaret şirketlerinin işlemlerinin mevzuata uygunluğunun sağlanmasıdır. </div> <div>Bu amaca ulaşılabilmesi için yapılacak olan denetimin ilkeleri, usulü ve tekniği uluslararası </div> <div>denetim standartları ile Bakanlık Rehberlik ve Teftiş Başkanlığının bu alandaki kazanmış </div> <div>olduğu deneyim ve bilgi birikimi göz önünde bulundurularak bu Tüzükte belirlenmeye </div> <div>çalışılmıştır.</div> <div>Yapılacak denetimler sonucunda; ticaret şirketlerinin işlemlerinin Türk Ticaret </div> <div>Kanununa ve bu Kanuna dayanılarak (ticaret şirketlerine yönelik) çıkarılan düzenleyici </div> <div>işlemlere uygunluk düzeyi tespit edilecek, anılan düzenlemelere aykırı işlemlerin yapıldığının Sayfa 7 / 10</div> <div>tespiti halinde ise Kanuna uygun işlem yapılmasını teminen gerekli tedbirler alınacak ve aynı </div> <div>zamanda şirketlerin Kanuna uygun işlem yapmaları için yol gösterici nitelikte rehberlik </div> <div>hizmeti verilecektir.</div> <div>MADDE GEREKÇELERĠ</div> <div>MADDE 1- Maddede, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 210 uncu maddesinin 1 </div> <div>inci fıkrasının son cümlesi hükmüne uygun olarak Tüzüğün amacı ve kapsamı belirtilmiştir.</div> <div>Tüzüğün amacı, ticaret şirketlerinin Kanun’da belirtilen işlemlerinin, Bakanlıkça </div> <div>denetlenmesine ilişkin ilkeleri ve usulleri belirlemektir. Bu Tüzük kapsamında denetlenecek </div> <div>ticaret şirketleri ise 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulan ve faaliyet </div> <div>gösteren ticaret şirketleri ile kuruluşları ve faaliyetleri diğer kanunlarla düzenlenen ticaret </div> <div>şirketleridir. 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu, 3226 sayılı </div> <div>Finansal Kiralama Kanunu, 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ve 1163 sayılı </div> <div>Kooperatifler Kanunu’na tabi ticaret şirketleri, kuruluşları ve faaliyetleri diğer kanunlarla </div> <div>düzenlenen ticaret şirketlerine örnek olarak gösterilebilecektir.</div> <div>Maddede bu ayrımın yapılmasının sebebi, kuruluşları ve faaliyetleri diğer kanunlarla </div> <div>düzenlenen ticaret şirketlerinin denetimi konusunda ilgili kanunları uyarınca yetkilendirilen </div> <div>Bakanlık, kurum, kurul veya kuruluşların görev alanına müdahale etmemektir ki bu husus </div> <div>Tüzüğün 5 inci maddesinin 3 üncü fıkrasında da vurgulanmıştır. Bununla birlikte, bu </div> <div>şirketlerin Türk Ticaret Kanununa tabi olan ve ilgili kanunları uyarınca yetkilendirilen </div> <div>kuruluşların denetim kapsamında bulunmayan işlemleri ise Bakanlıkça bu Tüzük hükümlerine </div> <div>göre denetlenecektir.</div> <div>Konuyu örneklemek gerekirse; 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nda; anonim şirket </div> <div>şeklinde kurulacak sigorta şirketlerinin kuruluşuna, teşkilatına, ana sözleşme değişikliklerine, </div> <div>tasfiyelerine ve birleşmelerine yönelik düzenlemelere yer verilmiş ve bu şirketlerin </div> <div>faaliyetlerinin, varlıklarının, iştiraklerinin, alacaklarının, öz kaynaklarının, borçlarının, kâr ve </div> <div>zarar hesapları arasındaki ilginin ve dengenin, malî bünyeleri ile idarî yapılarını etkileyen </div> <div>diğer tüm unsurların, tahsil edilen primler ile birikimlerin değerlendirilmesi ve korunması ile </div> <div>aktüeryal ve finansal hesap ve dengelerin, sigorta denetleme uzmanları, sigorta denetleme </div> <div>aktüerleri ile bunların yardımcıları tarafından denetleneceği hüküm altına alınmıştır. Bu </div> <div>çerçevede, birer ticaret şirketi olan sigorta şirketlerinin, 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu</div> <div>uyarınca münhasıran Sigorta Denetleme Kurulu tarafından denetlenmesi hüküm altına alınan </div> <div>işlemleri adı geçen Kurul tarafından denetlenecek, ancak bu şirketlerin Türk Ticaret </div> <div>Kanununa tabi işlemleri (genel kurul ve yönetim kurulu toplantıları, ortakların bilgi edinme </div> <div>hakları, tescile ve ilana tabi hususların ticaret siciline tescili ile Türkiye Ticaret Sicili </div> <div>Gazetesi’nde ilanı, internet sitesinde yer alacak bilgiler gibi) ise bu Tüzük hükümlerine göre</div> <div>Bakanlıkça denetlenecektir.</div> <div>MADDE 2- Maddede, Tüzüğün hazırlanmasına dayanak oluşturan Kanun maddesi </div> <div>belirtilmiştir.</div> <div>MADDE 3- Maddede, Tüzükte geçen bazı terimlerin tanımlarına yer verilmiştir.</div> <div>MADDE 4- Maddede, Bakanlıkça yapılacak denetimin amacı, 6102 sayılı Türk </div> <div>Ticaret Kanunu’nun 210 uncu maddesinin 1 inci fıkrasına ilişkin gerekçe göz önünde </div> <div>bulundurularak, ticaret şirketlerinin Kanuna ve Kanuna dayanılarak çıkarılan düzenleyici </div> <div>işlemlere uygun işlem yapmalarını sağlamak şeklinde belirlenmiştir. Çünkü, anılan maddenin </div> <div>gerekçesinde de ifade edildiği üzere, denetimin odaklandığı konu işlemlerin doğru </div> <div>yapılmasıdır. Bu amaç doğrultusunda; ticaret şirketlerinin kuruluşundan sona ermesine kadar Sayfa 8 / 10</div> <div>gerçekleşen işlemlerinin Kanuna ve Kanuna dayanılarak çıkarılan düzenleyici işlemlere </div> <div>uygunluğu araştırılacak, uygunsuzlukların giderilmesi için rehberlik edilecek, cezai </div> <div>sorumluluğu tespit edilenler yetkili makamlara, hukuki sorumluluğu tespit edilenler de genel </div> <div>kurula bildirilecek ve uygulamada ortaya çıkan aksaklıkların giderilmesine yönelik tedbirler </div> <div>alınacaktır. </div> <div>MADDE 5- Maddenin 1 inci fıkrasında, ticaret şirketlerinin Bakanlığın denetimine </div> <div>konu işlemleri ana başlıklar halinde sayılmış, 2 nci fıkrası hükmünde de ana başlıklar halinde </div> <div>sayılan denetim konularının, her bir ticaret şirketinin türüne göre ve bu türe bağlı özellikleri </div> <div>göz önünde bulundurularak denetleneceği belirtilmiştir. Denetime tabi tutulacak işlemlerin </div> <div>ayrıntıları ise Başkanlıkça hazırlanacak ve Bakan tarafından onaylanacak denetim rehberine </div> <div>bırakılmıştır. Bunun sebebi, Bakanlığın denetimine tabi olan ve Kanunun ilgili maddelerinde </div> <div>ayrıntılı olarak düzenlenen işlemlerin Tüzükte tekrar edilmesini önlemek ve tüzüklerin </div> <div>çıkarılma amacına da (Kanunun uygulanmasını göstermek veya emrettiği işleri belirtmek) </div> <div>uygun hareket etmektir.</div> <div>Konuyu örneklemek gerekirse, ticari defterlere ilişkin işlemler 6102 sayılı Türk </div> <div>Ticaret Kanunu’nun 64 ila 88 inci maddelerinde ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir. Bu </div> <div>kapsamda, Bakanlık denetim elemanlarınca; defter tutma yükümlülüğünün Kanuna uygun </div> <div>şekilde yerine getirilip getirilmediği (64/1.madde), şirketle ilgili olarak gönderilen her türlü </div> <div>belgenin kopyasının saklanıp saklanmadığı (64/2.madde), ticari defterlerin, açılış ve kapanış </div> <div>onaylarının Kanuna uygun şekilde yaptırılıp yaptırılmadığı (64/3.madde), hileli envanter </div> <div>çıkarılıp çıkarılmadığı (66.madde), yıl sonu finansal tabloların Kanuna uygun içerikte ve </div> <div>şekilde düzenlenip düzenlenmediği (68-73.maddeler), finansal tablolarda yer alan varlıklar ile </div> <div>borçların Kanunda belirtilen değerleme ilkelerine uygun olarak değerlendirilip </div> <div>değerlendirilmediği (78-81.maddeler), ticari defterlerin ve ticari defterlere geçirilen kayıtların </div> <div>dayanağını oluşturan belgelerin Kanuna uygun şekilde saklanıp saklanmadığı (82.madde), </div> <div>ticari defterlerin tutulmasında Türkiye Muhasebe Standartlarına uyulup uyulmadığı</div> <div>(88.madde), incelenecektir.</div> <div>Maddenin 3 üncü fıkrasında, kuruluşları ve faaliyetleri diğer kanunlarla düzenlenen </div> <div>ticaret şirketlerinin, bu maddenin 1 inci fıkrasında sayılan ancak ilgili kanunları uyarınca</div> <div>münhasıran yetkili bakanlık, kurul, kurum veya kuruluş tarafından denetlenmesi hüküm altına </div> <div>alınan işlem veya işlemlerinin Bakanlığın denetimi dışında kaldığı belirtilmiş ve bu Tüzüğün </div> <div>amaç ve kapsam maddesine paralel düzenleme yapılmıştır. Konuya ilişkin örneğe bu Tüzüğün </div> <div>1 inci maddesine ilişkin gerekçe kısmında yer verilmiştir.</div> <div>MADDE 6- Maddede, ticaret şirketlerinin işlemlerinin denetlenmesinde uyulacak </div> <div>ilkeler, bu konudaki uluslararası denetim standartları ve Gümrük ve Ticaret Bakanlığı </div> <div>Rehberlik ve Teftiş Başkanlığının bu konudaki deneyimi ve bilgi birikimi göz önünde </div> <div>bulundurularak belirlenmeye çalışılmıştır.</div> <div>MADDE 7- Maddenin 1 inci fıkrasında; ticaret şirketlerine ait işlemlerin Kanuna ve </div> <div>kanuna dayanılarak çıkarılan düzenleyici işlemlere uygunluk düzeyinin ölçülmesinde </div> <div>kullanılacak denetim kanıtlarının, hangi denetim tekniklerinden yararlanılarak toplanacağı bu </div> <div>konudaki uluslararası uygulamalar göz önünde tutularak belirlenmiş, 2 nci fıkrasında da </div> <div>kanıtların toplanmasındaki amaç belirtilmiştir.</div> <div>MADDE 8- Maddenin 1 inci fıkrasında; Bakanlığın ticaret şirketlerinin işlemleri </div> <div>üzerindeki denetim yetkisinin bu konuda uzman ve kariyer sahibi olan denetim elemanlarınca </div> <div>kullanılacağı hüküm altına alınmıştır.Sayfa 9 / 10</div> <div>Maddenin 2 nci fıkrasında; Bakanlığın ticaret şirketlerinin denetimine nasıl karar </div> <div>vereceği belirtilmiştir.</div> <div>Maddenin 3 üncü fıkrasında; ticaret şirketlerinin işlemlerinin, şirketin merkezinde ve </div> <div>gerektiğinde şubelerinde veya ticari işletmesinde de denetleneceği, ancak denetimin belirtilen </div> <div>yerlerde yürütülmesine ilişkin koşulların yeterli ve uygun olmaması halinde ise denetim </div> <div>çalışmalarının, denetim elemanının belirleyeceği yerde sürdürüleceği hüküm altına alınmıştır.</div> <div>Maddenin 4 üncü fıkrasında; bilgi işlem teknolojisindeki gelişmeler de göz önünde </div> <div>tutularak terminolojide e-denetim şeklinde ifade edilen denetim usulüne de olanak tanınmıştır. </div> <div>Bu denetimin gerçekleştirilebilmesi için üç şartın bir arada gerçekleşmesi gerekmektedir. </div> <div>Birinci şart, ticaret şirketine ait teknolojik alt yapının denetim çalışmaları için yeterli ve </div> <div>güvenli olması, ikinci şart, denetim elemanınca şirket merkezinde denetim yapma </div> <div>gerekliliğinin olmadığının anlaşılması bir başka deyişle denetimin gereği gibi </div> <div>sonuçlandırılmasına yönelik denetim kanıtlarının şüpheye yer vermeyecek şekilde internet </div> <div>veya elektronik ağ üzerinden elde edilebilmesi, üçüncü ve son şart da denetim elemanının bu </div> <div>yöndeki talebinin Başkanlıkça uygun görülmesidir.</div> <div>Maddenin 5 inci fıkrasıyla; denetim elemanlarına gerekli görmeleri halinde denetlediği </div> <div>ticaret şirketiyle iştirak, bağlı yahut hakim şirket ilişkisi içinde olan ticaret şirketlerini de </div> <div>denetleme imkanı verilmektedir. Ancak, bu durumun gerekçesiyle birlikte Başkanlığa </div> <div>bildirilmesi ve Başkanlıktan izin alınması gerekmektedir.</div> <div>MADDE 9- Maddenin 1 inci fıkrasında; Bakanlık denetim elemanları tarafından </div> <div>yapılan denetim çalışmaları sonucunda düzenlenecek rapor türlerine yer verilmiş, 2 nci </div> <div>fıkrasında; 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun </div> <div>Hükmünde Kararnamenin 16 ncı maddesinin 6 ncı fıkrası hükmüne uygun olarak denetim </div> <div>elemanlarınca düzenlenen raporların, Başkanlık bünyesinde oluşturulan Rapor Değerlendirme </div> <div>Komisyonlarınca değerlendirilmek üzere Başkanlığa sunulacağı belirtilmiş, 3 üncü fıkrasında; </div> <div>ticaret şirketlerinin, kamu düzenine veya işletme konusuna aykırı işlemlerde veya bu yönde </div> <div>hazırlıklarda ya da muvazaalı iş ve faaliyetlerde bulunduğunun Bakanlık denetim </div> <div>elemanlarınca tespit edilmesi halinde bu şirketler aleyhine Bakanlıkça fesih davası </div> <div>açılabilmesi için inceleme raporu düzenleneceği, 4 üncü fıkrasının (a) bendinde; ilgililerin</div> <div>(kurucuların, yönetim organı üyelerinin, tasfiye memurlarının, işlem denetçilerinin, </div> <div>denetçilerin, yöneticilerin ve Kanunda sayılan diğer kişilerin) hukuki sorumluluğunu </div> <div>gerektiren durumların tespit edilmesi halinde, bu hususların şeffaflık ve hesap verme ilkeleri </div> <div>çerçevesinde genel kurul gündemine alınarak ortakların bilgisine sunulması, (b) bendinde de </div> <div>diğer bakanlık, kurul, kurum ve kuruluşların görev alanına giren ve bunlar tarafından tedbir </div> <div>alınmasını veya denetim yapılmasını gerektiren durumların tespit edilmesi halinde ise yapılan </div> <div>tespitlerin idarenin bütünlüğü çerçevesinde yetkili birimlere bildirilmesi amacıyla teftiş veya </div> <div>inceleme raporlarında belirtileceği hüküm altına alınmıştır.</div> <div>MADDE 10- Maddede, 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve </div> <div>Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 16 ncı maddesinin 5 inci fıkrası hükmü</div> <div>ile 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 562 nci maddesinin 4 üncü fıkrası hükmü göz önünde </div> <div>bulundurularak denetimin sağlıklı ve etkin bir şekilde yerine getirilebilmesi için </div> <div>denetlenenlerin yükümlülükleri ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir.</div> <div>Maddenin birinci fıkrasında, ticaret şirketlerinin yönetim organı üyelerinin, yönetimle </div> <div>görevlendirilen kişilerin, komitelerin ve çalışanların; gizli dahi olsa yazılı veya elektronik </div> <div>ortamda tutulan her türlü defter, kayıt, dosya, tutanak ve belgeleri denetim elemanlarının </div> <div>talebi üzerine uygun süre içinde vermekle yükümlü oldukları belirtilmiş, ikinci fıkrasında,</div> <div>uygun sürenin 2 iş gününden az 10 iş gününden fazla olamayacağı, sürenin ticaret şirketinin </div> <div>işlem hacmi, organizasyon yapısı ve denetimin kapsamı göz önünde bulundurularak denetim Sayfa 10 / 10</div> <div>elemanınca belirleneceği ve yazılı veya sözlü olarak ilgililere bildirileceği, haklı sebeplerin </div> <div>varlığı halinde ise bu sürenin denetim elemanınca uzatılabileceği hüküm altına alınmıştır. Söz </div> <div>konusu sürenin, örneğin 5 iş günü şeklinde belirlenmemesinin sebebi, denetime tabi ticaret </div> <div>şirketlerinin işlem hacimlerinin ve organizasyon yapılarının birbirinden farklı olması ve</div> <div>ayrıca denetim kapsamına (teftiş ve inceleme) göre de talep edilecek belgelerin nicelik olarak </div> <div>değişiklik göstermesidir. Böyle bir süre belirlendiği durumda 5 günlük süre bazı ticaret </div> <div>şirketleri için gereğinden fazla uzun bazı ticaret şirketleri için de gereğinden kısa </div> <div>olabilecektir. Maddenin üçüncü fıkrasında, denetim elemanlarınca istenilen defter, kayıt ve </div> <div>belgeler ile bunlara ilişkin bilgilerin belirlenen sürede verilmemesi veya eksik verilmesi ya da </div> <div>denetim elemanlarının görevlerini yapmalarının engellenmesi halinde bu fiillerin Kanunun </div> <div>562 nci maddesinin 4 üncü fıkrası hükmü uyarınca cezai sorumluluğu gerektirdiğinin </div> <div>bildirileceği, söz konusu bildirimi almaktan kaçınanlar veya uyarı yazısına rağmen </div> <div>yükümlülüklerini yerine getirmeyenler hakkında da kamu adına soruşturma ve kovuşturma </div> <div>yapılması için soruşturma raporu düzenleneceği hüküm altına alınmıştır. </div> <div>MADDE 11- Maddeyle, denetim çalışmalarının sağlıklı bir şekilde </div> <div>sonuçlandırılabilmesini teminen, gerek ticaret şirketleri nezdinde edinilen kanıtların </div> <div>doğruluğunu karşılaştırmak gerekse şirket kayıtları üzerinden elde edilmesi mümkün olmayan</div> <div>veya olamayan kanıtlara ulaşılabilmesi için diğer gerçek ve tüzel kişilerin denetimin </div> <div>gerektirdiği bilgi, belge ve raporları denetim elemanlarının talebi üzerine vermeleri hüküm</div> <div>altına alınmıştır.</div> <div>MADDE 12- Maddeyle, denetim elemanlarının görevlendirilmeleri, çalışma biçimleri, </div> <div>düzenlenen raporların değerlendirilmesi ve raporlar üzerine yapılacak işlemler, ticaret </div> <div>şirketlerinin denetiminin yanında bir çok alanda denetim görev ve yetkisi bulunan Rehberlik </div> <div>ve Teftiş Başkanlığının bu konularda yapacağı düzenlemelerde yeknesaklığın sağlanması </div> <div>amacıyla 3/6/2011 tarihli ve 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri </div> <div>Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 16 ncı maddesi uyarınca Bakanlıkça hazırlanacak </div> <div>yönetmeliğe bırakılmıştır.</div> <div>MADDE 13- Maddeyle, tüzel kişiliği sona eren ticaret şirketlerinin işlemlerinin de </div> <div>Kanun gereği defterlerin ve belgelerin saklanma süresi içinde denetlenebilmesi olanağı </div> <div>getirilmiştir. Bu düzenleme sayesinde, tüzel kişiliği sona eren ticaret şirketlerinin gerek </div> <div>yönetim organı üyeleri gerekse de tasfiye memurları şirketin tüzel kişiliğinin sona erdiğini </div> <div>ileri sürerek tüzel kişiliğin sona erdiği tarih öncesinde yaptıkları işlemleri denetim dışında </div> <div>bırakamayacaklardır.</div> <div>MADDE 14- Maddenin 1 inci fıkrasıyla; 15/7/1972 tarihli, 7/4656 sayılı Bakanlar </div> <div>Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan “Ortaklıkların Denetimine Dair Tüzük”ün yürürlükten </div> <div>kaldırıldığı, 2 nci fıkrasıyla da, yürürlükten kaldırılan Ortaklıkların Denetimine Dair Tüzüğe </div> <div>mevzuatta yapılan atıfların bu Tüzüğe yapılmış sayılacağı belirtilmiştir. Mevzuatta yapılan </div> <div>atıflara, Umumi Mağazaların Denetimine Dair Tüzükte yapılan atıf örnek olarak </div> <div>gösterilebilecektir.</div> <div>MADDE 15- Maddede, Tüzüğün yayımı tarihinde yürürlüğe gireceği belirtilmiştir.</div> <div>MADDE 16- Yürütme maddesidir.</div>