ABUJA - GÖKHAN KAVAK/ADAM ABU BASHALİstanbul Medeniyet Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dekanı ve Afrika Araştırmacıları Derneği (AFAM) kurucu Başkanı Prof. Dr. Ahmet Kavas, Nijerya'nın, Çad Gölü Havzası, Mali, Gine, Senegal ve Sokoto olmak üzere Batı Afrika'daki İslam tarihinde önemli bir yeri bulunduğunu söyledi.Türkiye başta olmak üzere farklı ülkelerden akademisyen ve araştırmacıların katılımıyla 19-20 Ekim'de Nijerya'nın başkenti Abuja'da düzenlenen "Batı Afrika'da İslam Tarihi ve Medeniyeti" konferansında Afrika'nın batısındaki İslam tarihi ve kültürü masaya yatırıldı.İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezince (IRCICA) gerçekleştirilen İstanbul Medeniyet Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dekanı ve Afrika Araştırmacıları Derneği (AFAM) kurucu Başkanı Kavas, AA muhabirine konferansın önemi ve Batı Afrika'daki İslam tarihi hakkında değerlendirmelerde bulundu.Nijerya'daki Müslümanların Batı Afrika'daki İslam medeniyetinin parçası olduğunu belirterek, toplantıda da bunu gün yüzüne çıkarmayı amaçladıklarını dile getirdi."Maveraünnehir olduğu gibi Nijerya'da da Maveraünsahra var." diyen Kavas, Bağdat, Kahire ve Kurtuba gibi İslam'ın belli merkezlerinin olduğunu, Batı Afrika'da da Çad Gölü Havzası'nın önemli bir yer oluşturduğunu bildirdi. Prof. Dr. Kavas, "İslam tarihinde Nijerya sadece Nijerya'yı temsil etmemektedir. Nijerya'nın Çad Gölü Havzası, Mali, Gine, Senegal ve Sokoto olmak üzere Batı Afrika'daki İslam tarihinde önemli bir yeri bulunmaktadır." ifadelerini kullandı. Nijerya dahil Batı Afrika Müslüman toplumlarının dil, giyim tarzı ve inançlarının benzerlik gösterdiğini söyleyen Prof. Dr. Kavas, IRCICA tarafından dünyanın farklı bölgelerinde düzenlenen bu konferanslarla yeni nesiller başta olmak üzere Müslümanlar arasında iletişimin de arttırılmasının hedeflendiğini kaydetti.Prof. Dr. Kavas, "Batı Afrika'da İslam medeniyeti var mı, varsa nerede gibi soruların cevabını aramaya çalışıyoruz. Bu konferanslar ve başka çalışmalarla Batı Afrikalı Müslümanların önüne ciddi bir kültür koyarsak bu toplumlar bugün bu bölgedeki terör örgütlerinin inandırdığı, ikna ettiği ve kendi çevrelerine aldıkları gençlere başka ufuklar açabiliriz." dedi.Bu konferansların yeterli olmadığının altını çizen Prof. Dr. Kavas, "Batı Afrika'daki İslam tarihi ve medeniyetini anlamak için attığımız ilk adım olan bu toplantıyla Batı Afrika'da saklı kalmış bu zenginliği ortaya çıkarmayı amaçlıyoruz." ifadelerini kullandı.Batı Afrika'daki İslam alimlerine de değinen Prof. Dr. Kavas, sözlerini şöyle sürdürdü:"Nijerya’da Sokoto Halifeliği döneminde yaşamış Osman dan Fodio'nun kızı Nana Asma’u (1793-1864) var. Asma'u'nun 200 yıl önce yaklaşık 60 kitap yazdığını herkes biliyor ve kitapların bir kısmı hala okunuyor. Acaba böyle bir hanım seviyesinde Asya’da, Anadolu’da ya da Arap dünyasında bir tane kadın yazar var mı? Bunun gibi bu topraklarda birçok alim ve binlerce kitap yetişmiştir."Mali'deki İslam kültürü Nijerya'yı etkilediAhmed Bello Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Shaaba Jimada İdris de Batı Afrika'daki Müslüman toplulukların birbiriyle bağlantılı olduğuna dikkati çekerek, Mali'deki İslam kültürünün Nijerya'yı etkilediğini anlattı.İdris, "İslam, ilk olarak 8. asırda Nijerya'ya kuzeyden geldi ve o dönemde ülkenin en büyük imparatorluğu olan Kanem-Borno aracılığıyla Hausalıların olduğu kuzey bölgelerde yayılmaya başladı ancak bazı iddialara göre İslam'ın Batı Mande bölgesinden yani Mali'den geldiği söylenmektedir." dedi.Nijerya'nın kuzey bölgesindeki İslam yayılışının güneyi etkilemediğini söyleyen Prof. İdris, "İslam inancı Nijerya'nın güneyine kuzeybatıdaki Mali'den yayıldı. Bu nedenle bugün Yoruba bölgelerinde İslam 'imoli' yani Mali'den gelen bir din olarak tanımlanıyor. Ayrıca kuzeyliler alimlere 'mallam' derken Yorubalılar ise 'alfa' diyor." ifadelerini kullandı. İdris, Nijerya'da kurulan ve diğer Batı Afrika toplumlarını da etkileyen Kanem-Bornu İmparatorluğu ile Sokoto Halifeliği'nin bu topraklarda İslam'ın yayılmasında önemli etkisinin olduğunu vurguladı.Prof. İdris Nijerya'nın Türkiye ile tarihi bağlarına ilişkin olarak şunları söyledi:"Dönemin en büyük İslam devleti olan Kanem-Borno İmparatorluğu, Akdeniz bölgesindeki ülkelerle ilişki kurmuştu. Ordan da Türkiye yani Osmanlı Devleti ile ilişkileri vardı. Tarihe göre Kanem-Borno İmparatorluğu ile Osmanlı Devleti arasında yazışmalar oldu. Kanem-Borno birkaç konuda Osmanlı Devleti'nden yardım istedi. Ayrıca iki devletin arasında ekonomi ilişkileri vardı." Kaynak: AA