İSTANBUL - Mustapha Dalaa,Zeynep Tüfekçi,Mehmet Nuri UçarLibya'da devrik lider Muammer Kaddafi'nin 42 yıllık iktidarının son bulmasının ardından siyasi krizden belini doğrultamayan ülkenin son siyasi ve askeri haritasında, batı bölgesi başta olmak üzere küçük ama önemli stratejik değişiklikler ön plana çıkıyor.Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH), Tobruk merkezli Temsilciler Meclisi (TM) tarafından desteklenen Halife Hafter'e bağlı güçlerin kontrolündeki stratejik Verşefane bölgesini tamamen ele geçirdi. Ülkenin batısında, başkent Trablus'a giriş için kilit bir nokta olan Verşefane'deki bu önemli askeri gelişmeye karşılık, son aylarda ülkenin doğu ve güney bölgelerinin özünde bir değişim olmadı.2011'de başlayan iç savaş ve siyasi kriz nedeniyle oluşan istikrarsız ortamdan beslenen silahlı grupların çatışma sahasına dönen ülkenin batı, doğu ve güney bölgelerindeki son durum şu şekilde:1-Batı Bölgesi UMH Batı Bölgesi Komutanı ve Zintan Tugayları Askeri Konseyi Başkanı Usame el-Cuveyli'ye bağlı güçler, başkent Trablus'a yaklaşık 30 kilometre uzaklıkta Hafter'e bağlı güçlerin elindeki Verşefane bölgesinde kontrolü sağladı.Eski Savunma Bakanı Cuveyli'nin yönettiği, Trablus ile Tunus sınırını bağlayan sahil şeridinde aktif olan "suç örgütleriyle" mücadele amaçlı başlatılan operasyonun asıl amacının, TM tarafından desteklenen Hafter'in, başkenti ele geçirme planlarının önünü kesmeyi hedeflediği ifade ediliyor.Hafter'in ülkenin batısında güçlü bir kanadını kaybetmesine karşılık, Batı Bölgesi Komutanı İdris Madi liderliğindeki Zintan'daki diğer kanat, Hafter'e vefasını gösterdi, Cuveyli'ye bağlı güçlerin ilerleyişini durdurmak için harekete geçti.Trablus'un 70 kilometre batısında yer alan Sabrata'da, Hafter güçleri, UMH yanlısı iki grubun çatışmasından faydalanmak istedi. Hafter'in çatışan tugaylardan birinin kendine bağlı olduğunu öne sürerken söz konusu tugay, iddiaları yalanlayarak UMH'ya bağlılığını teyit etti. UMH'ya bağlı güçler, Verşefane bölgesinin tamamı ve Sabrata'da kontrolü sağladı. Halife el-Guveyl liderliğindeki Ulusal Kurutuluş Hükümetine bağlı güçlerle Trablus'ta çatışmalar yaşandı. Sonuç olarak Fayiz es-Serrac liderliğindeki uzlaşı hükümeti, UMH ve Hafter yanlısı gruplar arasında bölünen Zintan hariç batı bölgesinin tamamında kontrolü sağladı.2.Güney BölgesiDoğu ve güney kesimlerde geniş bir alanda kontrolü ele alan Hafter'e bağlı güçlerin, güneydeki stratejik "El-Cufra" ve "Tamanhint" hava üsleri ile Brak eş-Şatii Hava Üssü'ndeki hakimiyeti sürüyor.Hafter, çoğunluğu devrik lider Kaddafi'nin kabilesi Kazazife, nüfus olarak en büyük etkin azınlık Tuareg ve Tebu aşiretlerinin oluşturduğu, Trablus'un 750 kilometre güneyindeki Fizan eyaletinin merkezi Sebha kenti başta olmak üzere güneybatı illerinde kontrolü sağlayamadı.Sebha gibi Ubari ve Gat kentleri de idari olarak uzlaşı hükümetinin kontrolünde ancak bu kentlerdeki askeri tugaylar, Serrac hükümeti ile Hafter'e bağlı güçler arasında bölünmüş durumda.3.Doğu Bölgesi Hafter güçleri, Trablus'un bin 350 kilometre doğusunda, Derne Mücahitleri Şura Konseyi'nin kontrolündeki Derne kenti dışında doğu bölgesinin tamamında hakimiyetini korudu.Hafter, Derne'ye yönelik uyguladığı ağır ablukaya rağmen kenti ele geçiremedi. Hafter'e bağlı güçlere ait MIG-23 tipi savaş uçağı, Ağustos 2017'de Derne Mücahitleri tugayları tarafından düşürüldü.Derne'ye ekim ayında kime ait olduğu henüz tespit edilemeyen ancak arkasında General Hafter'in olduğu ileri sürülen iki hava saldırısı düzenlendi. Aralarında kadın ve çocukların olduğu çok sayıda kişi yaralandı. Hafter güçleri, saldırı ile ilgilerinin olduğu yönündeki iddiaları reddetti.Saldırı Birleşmiş Milletler'in ve uluslararası toplumun tepkisini çekti.Sirte kenti, çevresi ve Bingazi'de kaybeden terör örgütü DEAŞ, ağustos ve ekim aylarında Hafter güçlerinin kontrolündeki Ecdebiye'nin güneyi ve El-Cufra'nın Fukaha bölgesine ağır saldırılar düzenledi. İki saldırıda en az 10 asker hayatını kaybetti.Bingazi'de ise UMH İçişleri Bakan Vekili Ferec Kaim'e yönelik suikast girişimi ve karargahına düzenlenen hava saldırısının, Libya'nın doğusunda bir infiale yol açmasından endişe edildi.Kaim, konvoyuna bomba yüklü araçla düzenlenen saldırıdan Hafter'i sorumlu tuttu. Hafter'in yönetimindeki TM'ye bağlı güçler, Bingazi'de Kaim'e bağlı Özel Görev Gücü merkezine saldırı düzenleyerek, merkezde kontrolü sağladı.Kaynak: AA