İLHAN TAŞCI ANKARA - Van Cumhuriyet Başsavcılığı, yıkılan, yaralanma ve ölümlerin meydana geldiği binaların projelendirilmesinden yapımına kadar uzanan süreçte sorumluluğu bulunan müteahhit ve belediye görevlilerini kapsayan soruşturma için düğmeye bastı. Soruşturma, yalnızca cesetlerin otopsi işlemleriyle sınırlı tutuldu. Enkazlardan da numune alınmadı. Bu durum ilerleyen aşamada, “asıl faillere” ulaşılmasında sıkıntı yaratacak. Çünkü sorumluların belirlenmesinde numuneler etkili oluyor. Örneğin yıkılan bir apartmanda yaşamını yitirenlerin ölüm nedeni, sorumluların alacağı cezayı arttırabileceği gibi, “kurtulmalarına” da neden olabilecek. Eğer uygunsuz malzeme nedeniyle ya da denetçinin denetim görevini gereği gibi yapmadığı saptanırsa 15 yıla kadar hapis cezası verilebilecek. Ancak ölümün “kalp krizi ya da balkondan atlamaya bağlı ölüm” nedenlerden kaynaklandığı biçiminde raporlar düzenlenirse sorumlular ceza almaktan kurtulabilecek. Marmara depreminin ardından açılan binlerce davada en önemli sorun, “delil” niteliği taşıyan enkaz numunelerinin alınmamış olmasıydı. Alınacak numuneler, asıl sorumluya ulaşılmasında belirleyici olan önemli bir faktör olarak öne çıkmıştı. Çünkü alınan numuneden hareketle, inşaatta kullanılan kum, demir gibi malzemenin niteliğinden, projeye uygunluğuna kadar, konunun çok yönlü incelenmesi mümkün olabiliyor. Ancak şu ana kadar yürütülen soruşturma kapsamında Van merkezi başta olmak üzere deprem bölgesinde yer alan enkazlardan numune alınmadı. Makina Mühendisleri Odası Marmara depremine ilişkin düzenlediği raporda da bu konuya işaret edilerek “...Birçok bina için dava açılamamıştır. Bunun en önemli nedeni, birçok yerde enkazın yeterli inceleme olanağı vermeyecek biçimde ortadan kaldırılmasıdır” değerlendirmesine yer verilmişti. DAVALAR DA GÖÇER Cumhuriyet 17 Ağustos 1999’daki Marmara depreminin ardından çöken binalarda oluşan “ölüm ve yaralanmalara sebebiyet verme” suçlamasıyla müteahhitler başta olmak üzere sorumlular hakkında yaklaşık 2 bin 100 dava açıldı. Bu davalardan 1800’ü af nedeniyle cezasız kaldı. Geriye kalan 300 davanın yaklaşık 110’una ceza verildi ancak bu cezaların büyük kısmı ertelendi. Makina Mühendisleri Odası’nın hazırladığı raporda, zamanaşımı nedeniyle cezasız kalan şu örneklere yer verildi: • Yalova Ceylankent Sitesi: 98 kişi öldü, 2 sanığa verilen hapis cezaları ertelendi. • Kocaeli Ubay Apartmanı: 58 kişi öldü, müteahhit hakkında verilen ceza ertelendi. •Yüksel Sitesi: 316 kişi öldü, 5 sanığa verilen çeşitli cezalar ertelendi. •Sakarya: 695 davadan sadece 5 kişiye ceza çıktı, diğer davalar zamanaşımına uğradı. • Kocaeli: 600 dava açıldı, 12 kişi 10’ar ay hapis cezası aldı. 6’sının cezası infaz edildi, 6’sı için süre istendi. • Yalova: 173 dava açıldı, hemen hemen tamamı sonuçlandı. Ceza aldığı bilinen tek isim olan Veli Göçer 18 yıl 9 ay hapse mahkûm edildi. Göçer kısa bir süre önce tahliye oldu. • Düzce: Yaklaşık 220 dava açıldı. Yargılamalar sonucu hiç kimse cezaevine girmedi. Fotoğraf: AA-ZAFER SEL