Anayasa Mahkemesi, çocuğunun Türk annesi tarafından ABD'den götürülmesi ve geri dönmesine izin verilmemesi üzerine yaptığı başvurusu reddedilen Amerikalı babanın, aile hayatına saygı hakkının ihlal edildiğine karar verdi. Resmi Gazete'de yayımlanan karara göre, ABD vatandaşı Marcus Frank Cerny ve Türk vatandaşı A.A'nın 2011 yılında bir çocukları dünyaya geldi. Cerny, çocuğun annesi tarafından ABD'den götürüldüğü ve geri dönmesine izin verilmediği iddiasıyla, ABD Dışişleri Bakanlığına Lahey Sözleşmesi kapsamında, iade işlemlerinin başlatılması için başvuruda bulundu. Söz konusu talep, Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğüne iletildi. Bunun üzerine Ankara 7. Aile Mahkemesinde iade davası açıldı. Mahkeme, çiftin boşandığı, çocuğun geçici velayetinin anneye verildiği, Lahey Sözleşmesi kapsamındaki derhal iade koşullarının oluşmadığı gerekçeleriyle davayı reddetti. Karar, Yargıtay tarafından da onandı. Kararın kesinleşmesinin ardından, Amerikalı baba Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulundu. Yüksek Mahkeme, başvurucunun Anayasa'nın 20. maddesinde güvence altına alınan aile hayatına saygı hakkının ihlal edildiğine karar verdi. Başvurucunun yeniden yargılama talebi ise reddedildi. Kararda, çocuğun üstün yararının ne olduğuna ilişkin tespitin, bu tür davalarda dikkate alınması gereken en önemli unsur olduğu belirtildi. Bu bağlamda ilgili taraflarla doğrudan temas halinde bulunan yargısal organların, belirtilen hususun tespiti noktasında daha avantajlı olduğunu vurgulanan kararda, Anayasa Mahkemesinin görevinin, derece mahkemelerinin yerine geçerek uluslararası çocuk kaçırma vakalarına ilişkin iade taleplerinde iadenin gerekliliği hususunun bizzat tanzim ve tespiti olmadığı kaydedildi. Kararda, Yüksek Mahkemenin, ilgili anayasal normlar bağlamında, derece mahkemelerinin kendilerine tanınan takdir yetkileri çerçevesinde hareket edip etmediklerini denetleyebileceği aktarıldı. Türkiye'nin taraf olduğu Lahey Sözleşmesi'nin hukuka aykırı olarak ülkeden çıkarılan veya alıkonulan bir çocuğun hemen geri döndürülmesini sağlamak için bir dizi tedbir öngördüğü ifade edilen kararda, derece mahkemelerinin bu konudaki takdiri ve gerekçelerinin ilgili ve yeterli olması gerektiği belirtildi. Bu kapsamda, yerel mahkeme kararında çocuğun Türkiye'de bulunmasının Lahey Sözleşmesi uyarınca yasal olup olmadığı ve iade kararına temel alınacak mutat meskenin nasıl tespit edildiği, iade şartlarının hangi suretle gerçekleşmediği hususlarında hiçbir açıklamaya yer verilmediği savunuldu. İlgili Cumhuriyet Başsavcılığının ve başvurucunun itirazlarına karşın derece mahkemelerince söz konusu istisna hükümleri ve somut olaya uygulanabilirlikleri konusunda bir inceleme yapılmadığına işaret edilen kararda, bu hususta bir açıklama da bulunmadığı göz önüne alındığında derece mahkemelerinin karar gerekçelerinin aile hayatına saygı hakkı bağlamında ilgili ve yeterli olmadığı bilgisine yer verildi. AA