Mahkeme bazı koşulların oluşması halinde pilot karar uygulaması başlatabilir ve pilot karar verebilir.<br /> Bu koşullar:<br /> Yapısal<br /> Sistemsel<br /> Aynı konuda benzer başvurulara neden olan benzer işlevsizlikler.<br /> KHK’ler gerçekleşen ihraçlar OHAL dönemi ile sınırlı değildir. İhraç edilen kamu görevlileri ömür boyu kamu hizmetinden yasaklanmış bulunmaktadır.<br /> Söz konusu KHK’ler OHAL süresi ile sınırlı olması, geçici tedbir niteliğinde olması gerekirken kalıcı düzenlemeler içermektedir. Bu haliyle KHK’ler geçici değil kalıcı, yaygın hak ihlallerine yol açmıştır. KHK’lerin yol açtığı hak ihlalleri nedeniyle AİHM’e benzer birçok başvurunun yapılacağı açıktır.<br /> AİHM bu şekilde yaygın ve benzer başvuruların olması halinde pilot dava uygulaması başlatmakta ve pilot karar vermektedir.<br /> Pilot karar uygulamasının ilgili devlete sorulması<br /> AİHM pilot-karar usulünü başlatmadan önce ilgili devlettin pilot karar uygulaması konusundaki görüşünü soracaktır.<br /> AİHM pilot karar uygulamasını res’en başlatabileceği gibi tarafların talebiyle de başlatabilir.<br /> <strong>Pilot karar ve davanın öncelikli görüşülmesi</strong><br /> AİHM pilot karar uygulamasına karar verdiğinde dava öncelikli olarak işleme alınacak ve öncelikli olarak görüşülecektir.<br /> AİHM pilot kararında yapısal veya sistemsel sorunun niteliğini veya diğer işlevsizlikleri tespit eder ve hüküm fıkrasında taraf devletin kendi iç hukuk düzeninde yapması gereken düzeltmelerin türünü belirler ve bunların belirli süre içerisinde yerine getirilmesini emreder.<br /> Görüldüğü gibi AİHM karar vermekle yetinmemekte, taraf devletin yapması gereken düzenlemeleri belirlemekte ve verilen sürede bunların hayata geçirilmesini emretmektedir.<br /> Pilot karar ve tazminat<br /> AİHM pilot karar verirken ilgili devletin hak ihlallerine yol açan sorunu yapacağı düzenlemelerle kaldıracağı beklentisiyle tazminat talebinin tamamını veya bir kısmını erteleyebilir. AİHM uygulamada gerçekleşmiş zararları tazmin etmekte diğer bölümünü ise ilgili devlete verilen sürenin sonuna bırakmaktadır.<br /> Mahkeme, uygun görürse, ilgili devletin gerekli düzeltici önlemleri uygulanması için verilen süre ile sınırlı olmak üzere diğer başvuruların incelenmesini erteleyebilir.<br /> 7. Pilot dava, taraflarının dostane çözüm hususunda anlaşmaları halinde, bu tür bir anlaşma, diğer mevcut başvuranlara veya muhtemel başvuranlara ödenecek tazminatın yanında, pilot kararda tespit edilen genel tedbirlerin uygulaması hususunda davalı Hükümetin bir bildirimini içerir.<br /> <strong>Pilot dava usulü ve dostane çözüm</strong><br /> Taraflar dostane çözüm konusunda anlaşırlarsa, anlaşmada mevcut diğer başvuruculara ve daha sonra başvuracaklara ödenecek tazminatlar tespit edilir. Dostane çözüm; tazminat ile birlikte taraf devletin ihlali ortadan kaldırmak için yapması gereken uygulamaları içerir.<br /> <strong>Taraf devletin pilot karar uymaması</strong><br /> Taraf devlet pilot karar uygulamasına uygun davranmazsa mahkeme ertelediği başvuruların incelemesine yeniden devam eder. <br /> Sonuç olarak mahkemenin pilot dava uygulaması ve başvuruyu acil olarak ele alması ile başlaya süreç taraf devletin hak ihlallerini sonlandırması veya hak ihlali kararı ve tazminat kararları ile kesin sonucu ulaşır.<br /> AİHM’in pilot dava uygulaması ve acil pilot karar vermesi için durumu esaslı bir biçimde izah eden bir başvuru formunun yanı sıra çok sayıda başvurunun yapılmış olması da önemlidir.<br /> <br /> Rahmi Ofluoğlu<br /> Avukat