<p align="center" style="text-align:center" class="MsoNormal"><b><span style="font-size:13.0pt">ANAYASA MAHKEMESİ KARARI</span></b></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><b><span style="font-size:13.0pt"> </span></b></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><b><span style="font-size:13.0pt">Esas Sayısı : 2011/47</span></b></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><b><span style="font-size:13.0pt">Karar Sayısı : 2012/87</span></b></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><b><span style="font-size:13.0pt">Karar Günü : 31.5.2012</span></b></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><b><span style="font-size:13.0pt">R.G. Tarih-Sayı : 22.11.2013-28829</span></b></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><b><span style="font-size:13.0pt"> </span></b></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><b><span style="font-size:13.0pt"> İPTAL DAVASINI AÇANLAR : </span></b><span style="font-size:13.0pt">Anamuhalefet Partisi (Cumhuriyet Halk Partisi) TBMM Grubu adına Grup Başkanvekilleri Kemal ANADOL ile M. Akif HAMZAÇEBİ </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><b><span style="font-size:13.0pt"> </span></b></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><b><span style="font-size:13.0pt"> İPTAL DAVASININ KONUSU : </span></b><span style="font-size:13.0pt">22.2.2011 günlü, 6118 sayılı Uluslararası Ticaret Finansmanı İslami Kurumu Kurucu Antlaşmanın Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun’un 1. maddesinin Anayasa’nın Başlangıç’ı ile 2., 4., 7. ve 174. maddelerine aykırılığı ileri sürülerek iptaline ve yürürlüğünün durdurulmasına karar verilmesi istemidir.</span></p> <p style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align: justify" class="MsoBodyTextIndent"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:justify; text-indent:0cm;line-height:normal" class="MsoTitle"><span style="font-size:13.0pt;color:windowtext"> </span><span style="font-size:13.0pt"> <b>I- İPTAL ve YÜRÜRLÜĞÜN DURDURULMASI İSTEMİNİN GEREKÇESİ</b></span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><b><span style="font-size:13.0pt"> </span></b><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> Dava dilekçesinin gerekçe bölümü şöyledir: </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <h2 style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:justify;text-indent: 36.0pt"><span style="font-size:13.0pt;font-family:"Times New Roman","serif""> </span><span style="font-size:13.0pt;font-family:"Times New Roman","serif";font-weight:normal; font-style:normal">“</span><span style="font-size:13.0pt;font-family:"Times New Roman","serif"; font-weight:normal">…</span></h2> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> </span></i></p> <h2 style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:justify;text-indent: 36.0pt"><span style="font-size:13.0pt;font-family:"Times New Roman","serif"; font-weight:normal"> II. GEREKÇE</span></h2> <p style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:justify"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> </span></i></p> <p style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:justify;text-indent:36.0pt"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> A- Uluslararası Anlaşmaların Uygun Bulunmasına İlişkin Yasaların Anayasal Denetimi</span></i></p> <p style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:justify;text-indent:35.25pt"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> </span></i></p> <p style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:justify;text-indent:35.25pt"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> Dava </span></i><i><span style="font-size:13.0pt;color:black">konusu maddenin yer aldığı 6118 sayılı Yasa, </span></i><i><span style="font-size:13.0pt">bir uluslararası anlaşmayı “uygun bulma” yasasıdır. Konu daha önce Anayasa Mahkemesi tarafından incelenmiş ve 27.02.1997 tarihli, E.1996/55, K.1997/33 sayılı kararda;<span style="color:black"> </span></span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.25pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.25pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> “Anayasanın “Milletlerarası andlaşmaları uygun bulma” başlığını taşıyan 90 ıncı maddesinin birinci fıkrasında, “... andlaşmaların onaylanması, Türkiye Büyük Millet Meclisinin onaylamayı bir kanunla uygun bulmasına bağlıdır” denilmekte, maddenin ikinci ve üçüncü fıkralarında da, kimi durumlarda önceden bir yasa ile uygun bulma zorunluluğu olmaksızın andlaşmaları yürürlüğe koyma yetkisi yürütme organına verilmektedir. Maddenin dördüncü fıkrasında da, “Türk Kanunlarına değişiklik getiren her türlü andlaşmaların yapılmasında birinci fıkra hükmü uygulanır” denilerek onaydan önce bir yasayla uygun bulma koşulu aranmayan andlaşmalar, yasalarda değişiklik gerektiriyorsa bunlar için de onaylamadan önce TBMM’nden “uygun bulma” yasasının çıkarılması öngörülmektedir. </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.25pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.25pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> Anayasanın 90 ıncı maddesinin gerekçesinde, uygulamada iyi işlediği ve ihtiyacı karşıladığı için 1961 Anayasası’ndaki kuralın aynen alındığı belirtilmiştir. Bu nedenle, 1961 Anayasası’nın yasalaşma evresine bakılarak 1982 Anayasası’nın 90 ıncı maddesinin kabulünü gerektiren gerekçeleri saptamak olanaklıdır.</span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.25pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.25pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> Kurucu Meclis tarafından oluşturulan Anayasa Komisyonu’nca hazırlanan metinde, andlaşmaların Anayasaya aykırılığının ileri sürülmesini önleyici bir usul benimsenmiş; madde gerekçesinde de, “... Milletlerarası andlaşmaların Anayasaya uygunluğunun murakabesi konusunda, kanunlarla ilgili murakabeye nazaran farklı bir usul getirilmektedir. Gerçekten bir anlaşmanın yürürlüğe girmesinden sonra Anayasaya aykırılığı dolayısıyla iptalinin Devletin milletlerarası sorumluluğunu doğurmaması için, bu murakabenin teşri organın tasvibinden geçmeden önce tahkik edilmesi ve sonuçlandırılması zaruridir” denilmiştir.</span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.25pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.25pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> Millî Birlik Komitesi tarafından yapılan incelemede, tasarının ikinci fıkrasında yer alan, yukarıda sözü edilen hüküm maddeden çıkarılmış ve maddenin son fıkrası, “usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında 149 uncu ve 151 inci maddeler gereğince Anayasa Mahkemesine başvurulamaz” biçiminde düzenlenmiştir. Anayasanın 90 ıncı maddesinin aynı olan 1961 Anayasası’nın 65 inci maddesinin gerekçesinden, milletlerarası ilişkilerin siyasî yönünün ağır basması nedeniyle dış ilişkilerin sürekliliği bakımından doğabilecek sakıncaların önlenmesi amacıyla milletlerarası andlaşmaların iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvurulmasının engellendiği anlaşılmaktadır. </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.25pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.25pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> Anayasanın 90 ıncı maddesinin son fıkrasında, “usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz” denilmektedir. Uluslararası ilişkilerde sürekliliği sağlama amacı gözeterek getirilen “andlaşmaların yargı denetimi dışında tutulması”na ilişkin bu kuralla anayasal denetimin dışında tutulmak istenen, yöntemince yürürlüğe konulmuş olan “uluslararası andlaşmalar”dır. Bu nedenle, andlaşmadan bağımsız olarak onay yasalarına karşı Anayasa Mahkemesi’ne başvurulabilir.”</span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.25pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.25pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> Denilmiştir. Aynı gerekçeyle, 6118 sayılı Yasanın 1 inci maddesinin Anayasa Mahkemesi tarafından incelenmesinde bir sorun bulunmamaktadır.</span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> B- 22.02.2011 Tarihli ve 6118 Sayılı “Uluslararası Ticaret Finansmanı İslami Kurumu Kurucu Anlaşmanın Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun”un 1 inci Maddesinin Anayasaya Aykırılığı</span></i></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> İslam Kalkınma Bankası (İKB) bünyesinde yer alan ticaretin finansmanı ile ilgili muhtelif programların birleştirilerek ayrı bir tüzel kişiliği haiz olmak üzere Uluslararası Ticaret Finansmanı İslami Kurumu adı ile yeni bir kurum kurulmasına ilişkin kurucu antlaşma 2006 yılı başında İKB tarafından Hazine Müsteşarlığına iletilerek Türkiye’nin oyunu yazılı olarak vermesi istenmiştir.</span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> Uluslararası Ticaret Finansmanı İslami Kurumu Kurucu Anlaşması’nın kabulüne dair karar taslağına ilişkin ülkemizin olumlu oyu, Anayasamızın ve taraf olduğumuz uluslararası anlaşmaların hükümlerinin saklı tutulduğu, Kurucu Antlaşmanın bu anlayışla imzalanacağı ve onaylanacağı kaydı konularak 31 Mart 2006 tarihinde İKB’ye iletilmiştir. Bahse konu Kurucu Anlaşma 30 – 31 Mayıs 2006 tarihlerinde Kuveyt’te yapılan İKB Grubu Yıllık toplantısı sırasında üye ülkelerin imzasına açılmış, Türkiye Cumhuriyeti adına 30 Mayıs 2006 tarihinde imzalanmış ve iptali istenen Yasa ile de TBMM tarafından “Onaylanması uygun bulunmuştur”.</span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> 6118 sayılı Yasanın 1 inci maddesiyle,</span></i><i><span style="font-size:13.0pt"> Türkiye Cumhuriyeti adına 30 Mayıs 2006 tarihinde Kuveyt şehrinde imzalanan “Uluslararası Ticaret Finansmanı İslami Kurumu Kurucu Anlaşma”nın onaylanması; Anlaşma’nın giriş bölümünün birinci ve üçüncü paragrafları ile 8 inci maddesinin (2) numaralı fıkrasının (b) bendi ve 18 inci maddesine “Anayasamız, kanunlarımız ve bağlı olduğumuz anlaşmalar hükümlerinin saklı olduğu” şeklinde ihtirazi kayıt derpiş olunmak üzere uygun bulunmuştur. </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> Maddeden, hükümetin </span></i><i><span style="font-size:13.0pt">“Uluslararası Ticaret Finansmanı İslami Kurumu Kurucu Anlaşma”nın<span style="color:black"> (Anlaşma) bazı maddelerinde, Anayasaya, yasalara ve Türkiye’nin bağlı olduğu uluslararası anlaşmalara aykırı noktalar gördüğü ve bu nedenle, bu konuda ihtirazi bir kayıt “derpiş etme” gereksinimi duyduğu ortaya çıkmaktadır. Bunun nedeni, “ihtirazi kayıt derpiş olunan” maddeler incelendiğinde anlaşılmaktadır:</span></span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> Anlaşmanın, ihtirazi kayıt derpiş olunan; </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> </span></i></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt; color:black"> a) Giriş Bölümünün birinci paragrafı; “İslam Kalkınma Bankası’nın hedefinin, Şeriat ilkelerine uygun olarak, üye ülkelerdeki ekonomik kalkınmayı ve sosyal gelişmeyi güçlendirmek olduğunu ONAYLADIĞINDAN,”</span></i></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt; color:black"> </span></i></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt; color:black"> b) Giriş Bölümünün üçüncü paragrafı; “İslam Kalkınma Bankası’nın üyeleri vasıtasıyla İslamî ticaret finansmanı için geniş bir potansiyel piyasanın varlığını ve modern İslamî bankacılık ürünleri vasıtasıyla ticari işletmelerini finanse etmek için müşterilerin isteklerini DİKKATE ALDIĞINDAN,”</span></i></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt; color:black"> </span></i></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt; color:black"> c) 8 inci maddesinin (2) numaralı fıkrasının (b) bendi; “İslam Konferansı Örgütü üyesi ülkelerin hükümetleri ve kuruluşlarından mevduat kabul edebilir ve Şeriat ilkelerine uygun olarak çeşitli enstrümanlarla ticaret finansmanı için fon toplayabilir ve toplanan fonların veya Kurum tarafından verilen garantilerin ödenmemiş toplam tutarı, uluslararası geçerli standartlara ve uygulamalara uygun olarak Yönetim Kurulu tarafından belirlenmek üzere bu amaçla Kurumun kararlaştıracağı şekilde teminat veya benzeri garanti sağlayabilir;”</span></i></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt; color:black"> </span></i></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt; color:black"> d) 18 inci maddesi; “Kurumun tüm aktiviteleri ve faaliyetleri Şeriat ilkeleri ile uyumlu olacaktır.”</span></i></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt; color:black"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> şeklindedir.</span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> Yukarıda sayılan ve çekince koyulan hükümlerin, Türkiye Cumhuriyetinin “lâik devlet” ilkesini değiştirilemeyecek şekilde koruyan Anayasa ile çelişki içinde olduğu açıktır. Anayasanın bağlayıcılığı ve üstünlüğü anayasal bir zorunluluk iken, tüm aktiviteleri ve faaliyetleri şeriat ilkeleri ile uyumlu bir İslamî Kurumun parçası olmak ve Anlaşmadaki hususlar üzerinde anlaşmak hem hukuksal olarak hem de uygulamada mümkün değildir. Ancak çekince konulan hükümler, İslamî Kurumun temel niteliğini ve özünü oluşturmaktadır. Diğer deyişle, Kurum, çekince konulmasına bakılmaksızın, Anlaşmada gösterilen temel niteliklere bağlı olarak çalışacaktır. </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> Türkiye’nin imzaladığı Anlaşmanın niteliğini ve özünü aslında çekince konulan hükümler oluşturmaktadır. Uluslararası hukuka göre bir anlaşmanın özünü oluşturan konusuna ve amacına çekince konulması kabul edilmediği için Türkiye tarafından konulan çekincenin kabul edilmeyerek etkisiz kılınması yanında, çekinceler geçerli kabul edilse dahi anılan antlaşmanın fiilen Türkiye Cumhuriyeti’nin organ, kurum, kuruluş ve vatandaşlarına şeriat ilkeleri uyarınca uygulanmasına mani olmayacağı açıktır.</span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt;text-autospace: none" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt;text-autospace: none" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> Bu anlaşmanın 18 inci maddesinde; sözü edilen Uluslararası Ticaret Finansmanı İslami Kurumunun tüm faaliyetlerinin şeriat ilkeleri ile uyumlu olacağı belirtilmektedir. Bu hüküm yalnız bu madde ile ilgili olmayıp, kurumun tüm faaliyetlerine şamil bir nitelik taşımaktadır. O nedenle şeriat ilkelerinden bahseden bu maddeye ve şeriat hukukundan bahseden diğer maddelerine Türkiye’nin çekince koyması, kurumun diğer maddelerde öngörülen faaliyetlerinin şeriat hukukuna uygun olmadan yürütülmesi sonucunu doğurmayacaktır. 1969 yılında Viyana’da kabul edilen Milletlerarası Anlaşmalar Hukuku Hakkında Sözleşmenin 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendine göre çekince, bir devletin anlaşmayı imza, onaylama, kabul ve uygun bulunması durumunda anlaşmanın kimi kurallarının hukuksal etkisini kendisi hakkında kaldırmak veya değiştirmek amacıyla tek taraflı yaptığı bir bildirimdir. Oysa dava konusu kuralla kabul edilen Anlaşmadaki çekince maddeleri, söz konusu Anlaşmanın özünü değiştirmemekte, kimi kuralların hukuksal etkisini Türkiye hakkında kaldırma veya değiştirme etkisini göstermemektedir. <span style="color:black">“Tüm aktiviteleri ve faaliyetleri Şeriat ilkeleri ile uyumlu” bir Kurum ile “şeriat ilkelerine” çekince konulduğunu belirterek karşılıklı ilişkide bulunmak, Kurumun niteliğini ve özünü değiştirmeyecektir. Bu durumda, çekince; somut, belirli, öngörülebilir, açık ve net bir sonuç içermemekte, </span><span style="color:#111111">eylemli olarak uygulanma olanağı bulunmamaktadır.</span></span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> Çekince konulan maddeler, özellikle de 18 inci madde, “Uluslararası Ticaret Finansmanı İslami Kurumu”nun niteliğini oluşturmaktadır. Türkiye’nin imzaladığı anlaşmanın özünü de bu maddeler oluşturmaktadır. Uluslararası hukuka göre bu anlaşmanın özüne Türkiye tarafından konulan çekincenin geçerli olması ya da Türkiye lehine hukuksal etki doğurması ihtimali fiilen bulunmayacağı için bu anlaşmanın, çekincelerle de olsa uygun bulunması Anayasamızın amir hükümlerine aykırılık teşkil etmektedir. Anlaşmaya konulan ihtirazi kayıt, açık ve net olarak anayasal güvenceyi sağlayacak nitelikte olmalıdır. </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> Dava konusu olan Yasa, uluslararası bir anlaşmayı uygun bulma yasasıdır. Yasanın Anayasaya aykırı maddeler taşıdığı bizzat Hükümet ve TBMM tarafından da kabul edilmiş, bunu önlemek amacıyla ‘ihtirazi kayıt derpiş olunması’ öngörülmüştür. İptal davasının temel nedeni, bu kaydın Anayasaya aykırılığı önleyemeyeceği ve Türkiye’nin Anayasanın 2 nci maddesindeki ilkelere karşın, şeriat hükümlerini uygulamak zorunda kalacağıdır. Bazı maddelerine “ihtirazi kayıt derpiş olunan” Anlaşma ile kurulan “İslâmi Kurum”un, şer’i hükümlere göre faaliyet göstermesini engelleyecek hiçbir hüküm bulunmadığı gibi, Anlaşmanın bütünlüğünden, Türkiye tarafından konulan çekincenin Kurum’un faaliyetleri yönünden bir anlam ifade etmeyeceği de açıktır. Kaldı ki, çekince konulan hükümler yönünden, bir boşluğun ortaya çıkacağı, bu boşluğun doldurulması konusunda yasal önlemin alınmadığı da açıktır. Bu açıdan, 6118 sayılı Yasanın, Anayasanın 2 nci maddesinde açıklanan ve 4 üncü maddesine göre değiştirilmesi bile teklif edilemeyecek olan “lâik devlet” ilkesi ile bağdaşması olanaksızdır.</span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> Öte yandan, Anayasanın 7 nci maddesi gereğince, yasama yetkisi devredilemez bir yetki olduğuna göre, TBMM, yürütme organının, kendini yasama organı yerine koyarak “yorumlayabileceği”, “muğlak” bir düzenleme yapamaz. Çekince konulan hükümlerin ortaya çıkaracağı boşluğun kimin tarafından nasıl doldurulacağı, böyle bir işlemin Anlaşma taraflarınca kabul edilip edilmeyeceği de belli değildir.</span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> Uluslararası anlaşmaların, Anayasamız açısından taşıdığı farklılık bilinmektedir. Usulüne göre yürürlüğe konulmuş bir uluslararası anlaşmanın Anayasaya aykırılık denetimi yapılamamaktadır. Anlaşmanın onaylanması ve yürürlüğe girmesi durumunda Türkiye, bundan geriye dönemeyecek ve İslami Kurum ile ilişkilerini Anayasaya aykırı olarak devam ettirmek, yükümlülüklerini yerine getirmek zorunda kalacaktır. Anlaşmanın, özellikle üye ülkeler arasındaki ekonomik ilişkilerde ortak hedefleri belirleyen giriş bölümüyle ilgili çekinceler, doğal olarak bütünü etkileyecek niteliktedir. Bunların sadece ilgili oldukları hükümlerle sınırlı bir uygulama alanına sahip oldukları düşünülemez.</span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.25pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.25pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> Onay Yasasının, uygun bulduğu anlaşmanın incelenmesi Anayasanın 90 ıncı maddesine göre olanaklı olmamakla birlikte, Anayasanın 7 nci maddesine göre TBMM’de olan yasama yetkisinin devredilip devredilmediği ve yasama organının kaynağını Anayasadan almayan bir yetkiyi kullanıp kullanmadığının saptanması da, ancak uygun bulunan anlaşmanın anlam ve içeriğinden ortaya çıkacaktır. Yasama organı 90 ıncı maddeye göre uygun bulma yasasını kabul ederken Anayasa hükümlerine aykırı davranamaz. Anayasa, bu tür yasaların kabulünde TBMM’ye Anayasa dışına çıkma gibi bir istisnai yetki tanımamıştır. Anlaşmanın içeriğine bakmadan, yasama organının anayasal sınırlar içinde kalıp kalmadığının saptanması mümkün değildir. Uygun bulma yasasının amacı, aslında, yasama organının anlaşma hükümlerinin anayasal denetimini yapmasıdır. Bu denetimin tamamlayıcısı ise Anayasa Mahkemesi denetimidir. Anlaşma hükümleri, burada Anayasaya aykırılığı ileri sürülen norm değil, Anayasaya aykırılığın denetlenebilmesi için gerekli destek norm niteliğindedir. Bu destek norm olmadan onay yasası somut ya da soyut olarak denetlenemez. Kaldı ki, Anayasanın 90 ıncı maddesinin son fıkrasında sözü edilen ve Anayasa aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamayan anlaşma, “usulüne göre yürürlüğe konulmuş” olan anlaşmadır. Bir anlaşmanın onaylanmasının, TBMM’ce onaylamayı bir yasayla uygun bulması, o anlaşmanın yürürlüğe girmesi için nihai koşul değil ön koşuldur. Anlaşmalar, uygun bulma yasasının yürürlüğe girmesiyle, yürürlüğe girmezler. Bu yönüyle de, destek norm olarak kullanılan anlaşma hükümlerinin, Anayasanın 90 ıncı maddesi kapsamında anayasal denetiminin yapılmaması kuralının ihlalinden söz edilemez.</span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.25pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.25pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> Çekince konularak kabul edilen maddeler yönünden inceleme yapabilen Anayasa mahkemesinin, aynı gerekçeyle çekince konulmayan maddeler yönünden de inceleme yapması mümkündür. Nitekim, çekince konulan maddeler de uygun bulma Yasasına alınmamış, madde numaralarına gönderme yapmakla yetinilmiştir. Çekince konulmayan maddelerin tek tek gönderme yapılmadan kabulü ile çekince konulan maddelerin Yasa metninde gösterilmesi arasında hukuksal yönden fark bulunmamaktadır. Çekince nedeniyle gönderme yapılan hükümler nasıl, Anlaşma metnine bakılarak yorumlanıyorsa, çekince konulmayan maddeler de aynı şekilde yorumlanabilir. Çekince konulmayan maddeler, tek tek sayılmasa bile, tıpkı çekince konulan maddeler gibi, uygun bulma Yasasının içine yerleşmiştir. Çekince konulsa da konulmasa da, Anlaşma hükümleri, uygun bulma Yasasının içeriğinin belirlenmesi yönünden destek normdur. Çekince konulan maddeler, Anayasa mahkemesinin E.1996/55 sayılı kararında olduğu gibi, destek norm olarak görülebiliyorsa, çekince konulmayan maddeler de destek norm olarak görülmelidir. Esasen, böyle bir ayrımın yapılması da hukuk devleti yönünden doğru değildir. Her iki durumda da Anlaşma maddelerinin dolaylı denetiminden söz edilemez. Aksi halde, uygun bulma Yasasının denetimi yapılamamış olur ki, bu durum Anayasa ile bağdaşmaz. Bu yönden bakıldığında, Anayasa Mahkemesinin, E.1996/55 sayılı kararında, incelemeyi çekince konulan ya da konulmayan şeklinde ayrıma tabi tutması çelişkilidir ve bu çelişkinin Anayasanın 148 inci maddesi kapsamında kabul edilmesi mümkün değildir. Anlaşma metninden destek norm olarak yararlanılmadığında, uygun bulma Yasasının denetiminin önü, Anayasaya aykırı olarak, kapatılmış olur. Anayasal denetim yapılamaz hale gelir.</span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.25pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.25pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> Anayasanın 2 nci maddesinde belirtilen hukuk devleti, eylem ve işlemleri hukuka uygun, insan haklarına saygılı, bu hak ve özgürlükleri koruyup güçlendiren, her alanda adaletli bir hukuk düzeni kurup bunu geliştirerek sürdüren, Anayasaya aykırı durum ve tutumlardan kaçınan, hukukun üstün kurallarıyla kendini bağlı sayan, yargı denetimine açık, yasaların üstünde yasakoyucunun da uyması gereken temel hukuk ilkeleri ve Anayasa bulunduğunun bilincinde olan devlettir. Hukuk devleti, siyasal iktidarı hukukla sınırlayarak ve devlet etkinliklerinin düzenli sürdürülebilmesi için gerekli olan hukuksal alt yapıyı oluşturarak aynı zamanda istikrara da hizmet eder. Bu istikrarın özü hukuki güvenlik ve öngörülebilirliktir. Hukuki güvenlik ve öngörülebilirlik sağlanabilmesi ise, kuralların genel, soyut, açık ve anlaşılabilir olmalarına bağlıdır. Hukuk devleti, yasaların kamu yararına dayanması ilkesini de içerir.</span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.25pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.25pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> Hukuk devleti olabilmenin bir başka göstergesi de “genellik” ilkesine uyulmasıdır. ‘Yasaların genelliği’ ilkesi, özel, aktüel ve geçici bir durumu gözetmeyen, belli bir kişiyi hedef almayan, aynı statüde olan herkesi kapsayan kuralların getirilmesini zorunlu kılar. Ortada imzalanmış bir Anlaşma olması, uygun bulma yasasını kabul eden yasama organının kamu yararı ve lâik hukuk devleti ilkelerinin yok saymasını gerektirmez. Uluslararası anlaşmaların yürürlüğü, imzalanmasına bağlı değildir. </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.25pt" class="MsoNormal"><span style="color:black"> </span></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.25pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> 1969 yılında Viyana’da kabul edilen Milletlerarası Anlaşmalar Hukuku Hakkında Sözleşme’nin 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendine göre çekince, bir devletin anlaşmayı imza, onaylama, kabul ve uygun bulunması durumunda anlaşmanın kimi kurallarının hukuksal etkisini kendisi hakkında kaldırmak veya değiştirmek amacıyla tek taraflı yaptığı bir bildirimdir. Ancak, çekincenin, çekince konulmayan maddelerin Anayasaya aykırılığını ortadan kaldırması halinde anlamı vardır. Çekinceye rağmen aykırılık devam ediyorsa, uygun bulma yasası da Anayasaya aykırı hale gelir.</span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.25pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.25pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> Anayasanın Başlangıç bölümünde, Türkiye Cumhuriyeti Devletinin, “dünya milletleri ailesinin eşit haklara sahip şerefli bir üyesi” olduğu, aynı zamanda da, “millet iradesinin mutlak üstünlüğü, egemenliğin kayıtsız şartsız Türk Milletine ait olduğu ve bunu millet adına kullanmaya yetkili kılınan hiçbir kişi ve kuruluşun, bu Anayasada gösterilen hürriyetçi demokrasi ve bunun icaplarıyla belirlenmiş hukuk düzeni dışına çıkılamayacağı” belirtilmiştir. Bu ilkeleri, aynı zamanda, Anayasanın Başlangıç kısmında “hiçbir faaliyetin Türk milli menfaatlerinin, ... karşısında koruma göremeyeceği” ilkesi ile birlikte değerlendirmek gerekir. Anayasadaki hukuk düzeni, temel ilkeleri 2 nci maddesinde gösterilen esaslar olup, 7 nci maddesine göre de yasama yetkisi, “Türk Milleti adına Türkiye Büyük Millet Meclisinindir” ve “devredilemez”. TBMM’nin bu yetkisini kullanırken, kaynağını Anayasadan almayan bir yetki kullanamayacağı da açıktır. Anayasanın 90 ıncı maddesinde de bu kaynağın ve yetkinin istisnası gösterilmemiştir. </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.25pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.25pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> Yasama organı, nasıl herhangi bir alanı Anayasaya uygun olmak koşuluyla düzenleyebilirse, uygun bulma yasasını da aynı şekilde, Anayasaya uygun olmak koşuluyla kabul edebilir. Anayasanın 2 nci maddesindeki “demokratik, lâik hukuk devleti ilkesi” bu anlamda yasaların olduğu gibi uluslararası anlaşmaların da çerçevesini çizer. Nasıl yasalar, lâik hukuk devletine aykırı olamazsa, uluslararası anlaşmalar da olamaz. Bu değişmez, değiştirilmesi teklif dahi edilemez kuralı gözetecek ve yaşama geçirecek olan mercii “yasama organı”, kural ise uluslararası anlaşmayı “uygun bulma yasası”dır. </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.25pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.25pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> 6118 sayılı Yasayla, Anlaşmanın kimi hükümlerine çekince konulmasına karşın, lâik hukuk devleti ilkesinin ihlali engellenememiştir. </span></i><i><span style="font-size:13.0pt">Lâik hukuk devletini ihlal eden Anlaşmanın TBMM tarafından uygun bulunması Anayasanın Türkiye Cumhuriyetinin lâik bir hukuk devleti olduğunu ifade eden 2 nci ve yasama yetkisini belirleyen 7 nci maddeleri ile bağdaşmaz. Lâik hukuk devleti yasal güvence altına alınmayarak, Anayasanın Başlangıç’ı ve Türk toplumunu çağdaş uygarlık seviyesinin üstüne çıkarma ve Türkiye Cumhuriyetinin lâiklik niteliğini koruma amacını güden 174 üncü maddesi de ihlal edilmiştir. </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.25pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.25pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> Anayasanın 2 nci ve 7 nci maddelerine ve Başlangıç Bölümüne aykırılığı açık bir uluslararası anlaşmaya konulan “ihtirazi kayıt”, “açık” ve “bağlayıcı” olmadığı, yürütme organınca değişik biçimlerde yorumlanmaya elverişli olduğu için, 6118 sayılı Yasanın 1 inci maddesinin uygulanması olanaksız hale gelmiştir.</span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt;background: white" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt;background: white" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> Açıklanan nedenlerle, 22.02.2011 tarihli ve 6118 sayılı “Uluslararası Ticaret Finansmanı İslami Kurumu Kurucu Anlaşmanın Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun”un 1 inci maddesinin Anayasanın Başlangıç’ı ile 2 nci, 4 üncü, 7 nci ve 174 üncü maddelerine aykırı olup, iptali gerekmektedir.</span></i></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> III. YÜRÜRLÜĞÜ DURDURMA İSTEMİNİN GEREKÇESİ</span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> Hukuk devletine aykırı olan, temel hak ve özgürlükleri ölçüsüzce sınırlandıran ve Anayasaya açıkça aykırı olan bir düzenlemenin, uygulanması halinde, sonradan giderilmesi olanaksız zararlara yol açacağı çok açıktır.</span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> Öte yandan, Anayasal düzenin en kısa sürede hukuka aykırı kurallardan arındırılması, hukuk devleti sayılmanın da gereğidir. Anayasaya aykırılığın sürdürülmesinin, bir hukuk devletinde sübjektif yararların üstünde, özenle korunması gereken hukukun üstünlüğü ilkesini de zedeleyeceği kuşkusuzdur. Hukukun üstünlüğü ilkesinin sağlanamadığı bir düzende, kişi hak ve özgürlükleri güvence altında sayılamayacağından, bu ilkenin zedelenmesinin hukuk devleti yönünden giderilmesi olanaksız durum ve zararlara yol açacağında duraksama bulunmamaktadır. </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> Dava konusu olan Yasa, uluslararası bir anlaşmayı uygun bulma yasasıdır. Yasa’nın Anayasaya aykırı maddeler taşıdığı bizzat Hükümet ve TBMM tarafından da kabul edilmiş, bunu önlemek amacıyla ‘ihtirazi kayıt derpiş olunması’ öngörülmüştür. Anayasaya aykırılık savının temel nedeni de, bu ihtirazi kaydın Anayasaya aykırılığı önleyemeyeceği ve Türkiye’nin zaman zaman Anayasanın 2 nci maddesindeki ilkelere karşın, şeriat ilkelerini uygulamak zorunda kalacak olmasıdır. Anayasal denetim sırasında, Anlaşma hükümleri uygulanmaya başlarsa Türkiye giderilmesi mümkün olmayan zararlarla karşılaşacağı yükümlülük altına girmiş olacaktır.</span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> Bu zarar ve durumların doğmasını önlemek amacıyla, Anayasaya açıkça aykırı olan iptali istenen hükmün iptal davası sonuçlanıncaya kadar yürürlüğünün de durdurulması istenerek Anayasa Mahkemesine dava açılmıştır.</span></i></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt"> IV. SONUÇ VE İSTEM</span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.4pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> </span></i></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.45pt" class="MsoNormal"><i><span style="font-size:13.0pt;color:black"> Yukarıda açıklanan gerekçelerle,</span></i><i><span style="font-size:13.0pt"> </span></i><i><span style="font-size:13.0pt">22.02.2011 tarihli ve 6118 sayılı “Uluslararası Ticaret Finansmanı İslami Kurumu Kurucu Anlaşmanın Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun”un 1 inci maddesinin, Anayasanın Başlangıç’ı ile 2 nci, 4 üncü, 7 nci ve 174 üncü maddelerine aykırı olduğundan iptaline, Anayasaya açıkça aykırı olması ve uygulanması halinde giderilmesi güç ya da olanaksız zarar ve durumlar doğacağı için, iptal davası sonuçlanıncaya kadar yürürlüğünün durdurulmasına karar verilmesine ilişkin istemimizi saygı ile arz ederiz.</span></i><span style="font-size:13.0pt">”</span></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.45pt" class="MsoNormal"><b><span style="font-size:13.0pt"> </span></b><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> <b>II- YASA METİNLERİ</b></span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><b><span style="font-size:13.0pt"> </span></b></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><b><span style="font-size:13.0pt"> A- İptali İstenilen Yasa Kuralı</span></b></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.45pt" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> 6118 sayılı Kanun’un dava konusu 1. maddesi şöyledir:</span></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.45pt" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.45pt" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> “<b><i>MADDE 1- (1) Türkiye Cumhuriyeti adına 30 Mayıs 2006 tarihinde Kuveyt şehrinde imzalanan “Uluslararası Ticaret Finansmanı İslami Kurumu Kurucu Anlaşma”nın onaylanması; Anlaşma’nın giriş bölümünün birinci ve üçüncü paragrafları ile 8 inci maddesinin (2) numaralı fıkrasının (b) bendi ve 18 inci maddesine “Anayasamız, kanunlarımız ve bağlı olduğumuz anlaşmalar hükümlerinin saklı olduğu” şeklinde ihtirazi kayıt derpiş olunmak üzere uygun bulunmuştur.</i></b>”</span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> <b>B- Dayanılan Anayasa Kuralları</b></span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.45pt" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> Dava dilekçesinde, Anayasa’nın Başlangıç’ı ile 2., 4., 7. ve 174. maddelerine dayanılmıştır. </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><b><span style="font-size:13.0pt"> III- İLK İNCELEME </span></b></p> <p style="text-align:justify;background:white" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.45pt" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 8. maddesi gereğince Haşim KILIÇ, Osman Alifeyyaz PAKSÜT, Serruh KALELİ, Fulya KANTARCIOĞLU, Ahmet AKYALÇIN, Fettah OTO, Serdar ÖZGÜLDÜR, Zehra Ayla PERKTAŞ, Recep KÖMÜRCÜ, Alparslan ALTAN, Burhan ÜSTÜN, Engin YILDIRIM, Nuri NECİPOĞLU, Hicabi DURSUN, Celal Mümtaz AKINCI ve Erdal TERCAN’ın katılımlarıyla 2.6.2011 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında; </span></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.45pt" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.45pt" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> <b>1-</b> Dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine, Haşim KILIÇ, Serdar ÖZGÜLDÜR, Alparslan ALTAN, Engin YILDIRIM, Nuri NECİPOĞLU, Hicabi DURSUN ile Celal Mümtaz AKINCI’nın karşıoyları ve OYÇOKLUĞUYLA,</span></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.45pt" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> <b>2-</b> Yürürlüğü durdurma isteminin esas inceleme aşamasında karara bağlanmasına OYBİRLİĞİYLE, </span></p> <p style="text-align:justify;text-indent:35.45pt" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> karar verilmiştir. </span><b><span style="font-size:13.0pt"> </span></b></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><b><span style="font-size:13.0pt"> </span></b></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><b><span style="font-size:13.0pt"> </span></b></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><b><span style="font-size:13.0pt"> IV- ESASIN İNCELENMESİ</span></b></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> Dava dilekçesi ve ekleri, Raportör Musa SAĞLAM tarafından hazırlanan işin esasına ilişkin rapor, iptali istenilen yasa kuralı, dayanılan Anayasa kuralları ve bunların gerekçeleri ile diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:</span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> Dava konusu kuralı da içeren Kanun’un milletlerarası andlaşmanın onaylanmasını uygun bulma kanunu olması, Kanun’un iptali istenen 1. maddesinin söz konusu Anlaşma maddelerini tekrar etmeksizin sadece ihtirazi kayıt derpiş olunan maddelerin başlıklarını vermekle yetinmesi ve Anayasa’nın 90. maddesiyle milletlerarası andlaşmaların Anayasa’ya aykırılığı iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulmasının yasaklanması karşısında; Anayasa’ya aykırılık sorununu incelemeden önce milletlerarası andlaşmaların ve onların onaylanmasının uygun bulunduğuna dair kanunların yargısal denetimi konusunun açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.</span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> <b>A- Milletlerarası Andlaşmaların Yargısal Denetimi </b></span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> Milletlerarası andlaşmaların Türk hukuk düzenindeki yeri ve Anayasal denetimi, Anayasa’nın 90. maddesinin son fıkrasında “<i>Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz</i>” biçiminde düzenlenmiştir. Bu hükümde yer alan “<i>başvurulamaz</i>” ibaresi, kesin bir önerme olup andlaşmalara karşı Anayasa Mahkemesine başvuru yolunu kapatmaktadır. Anayasa, andlaşmaların denetimine ilişkin istisnai düzenlemelere de yer vermemiş olduğundan bu hükmün aksine bir uygulamanın da yorum yoluyla yapılabilmesi mümkün değildir. Ayrıca, anayasanın bütünlüğü ilkesi açısından bakıldığında, milletlerarası ilişkilerin niteliği gereği andlaşmalar üzerindeki tek denetimin onların onaylanmasını uygun bulmaya dair kanunun görüşülmesi sırasında TBMM’nin yapabileceği siyasal denetim olduğu açıktır. </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> Anayasa’nın 90. maddesinin gerekçesinde, “<i>uygulamada iyi işlediği ve ihtiyaca cevap verdiği için</i>” 1961 Anayasası’nda yer alan andlaşmaların denetimine ilişkin kuralın aynen alındığı belirtilmiştir. Bu nedenle, 1961 Anayasası’nın kabulü süreci incelenerek 1982 Anayasası’nın 90. maddesinin kabulünü gerektiren gerekçeleri saptamak gerekmektedir. </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> 1961 Anayasası’nın hazırlık sürecinde Kurucu Meclis tarafından oluşturulan Anayasa Komisyonunca hazırlanan metinde andlaşmaların Anayasa’ya aykırılığının bunların onaylanması öncesinde ileri sürülebilmesi ve incelenmesi öngörülmüş (önleyici denetim); bunun gerekçesi olarak da <i>“... Milletlerarası andlaşmaların Anayasaya uygunluğunun murakabesi konusunda, kanunlarla ilgili murakabeye nazaran farklı bir usul getirilmektedir. Gerçekten bir anlaşmanın yürürlüğe girmesinden sonra Anayasaya aykırılığı dolayısıyla iptalinin Devletin milletlerarası sorumluluğunu doğurmaması için, bu murakabenin teşri organın tasvibinden geçmeden önce tahkik edilmesi ve sonuçlandırılması zaruridir.</i>” denilmiştir. Ancak Millî Birlik Komitesi tarafından, önleyici denetime ilişkin hüküm maddeden çıkarılmış ve maddenin son fıkrası, “<i>usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında 149 uncu ve 151 inci maddeler gereğince Anayasa Mahkemesine başvurulamaz.</i>” biçiminde düzenlenmiştir. Buna göre, milletlerarası ilişkilerin siyasî yönünün ağır basması nedeniyle dış ilişkilerin sürekliliği bakımından doğabilecek sakıncaların önlenmesi amacıyla milletlerarası andlaşmaların iptali için Anayasa Mahkemesine başvurulmasının engellendiği anlaşılmaktadır. </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> Usulüne göre yürürlüğe konulmuş bir milletlerarası andlaşmanın, Anayasa’ya aykırı bulunarak iptal edilmesi, Devletin o andlaşmayla kabul ettiği yükümlülüklerini yerine getirememesi neticesini ortaya çıkaracaktır. Bu hâl tartışmasız Devleti, uluslararası hukuk karşısında zor durumda bırakacak, Devlet andlaşmanın niteliğine ve kapsamına göre birtakım yaptırımlara maruz kalabilecek ve uluslararası alandaki saygınlığının zarar görmesi söz konusu olabilecektir. Bu nedenle, anayasa koyucu, milletlerarası andlaşmaların onaylanmalarının ardından iptale konu olabilmesinin uluslararası hukuk açısından Devleti bir takım ciddi sorumluluklar altına sokabileceğini düşünmüş ve onları Anayasal denetimin dışında tutmuştur. </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> <b>B- Milletlerarası Andlaşmayı Onaylamayı Uygun Bulma Kanununun Yargısal Denetimi</b></span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> Anayasa’nın 104. maddesine göre milletlerarası andlaşmaları onaylama ve yayımlama yetkisi Cumhurbaşkanı’na aittir. Anayasa’nın 90. maddesi ise Cumhurbaşkanı’nın milletlerarası andlaşmayı onaylanmasını, TBMM’nin onaylamayı bir kanunla uygun bulmasına bağlamıştır. Uygun bulma kanunları, diğer kanunlardan temelde farklı olmayıp onlarla aynı süreci izleyerek kabul edilirler, tarih ve numara alırlar, Resmî Gazete’de yayımlanırlar. Ancak, bu kanunlar ilke olarak üç maddeliktir. İlk madde ilgili andlaşmanın çekince konularak veya çekincesiz uygun bulunduğunu, ikinci madde, kanunun yürürlüğe giriş tarihini, üçüncü madde ise kanunun yürütülmesini düzenler. </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> Anayasa’nın 148. maddesinde “<i>Anayasa Mahkemesi, kanunların, … Anayasaya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetler</i>” denilmektedir. Anayasa, kanunların anayasaya uygunluk denetimine getirdiği istisnalara da aynı maddede ya da farklı maddelerde yer vermiştir. Kanunların şekil bakımından denetiminin son oylamanın öngörülen çoğunlukla yapılıp yapılmadığı ile sınırlı olması ve Anayasa’nın 174. maddesindeki Türkiye Cumhuriyeti’nin laik niteliğini koruma amacını güden inkılâp kanunlarının Anayasa’ya aykırı olduğu şeklinde anlaşılamayacağına dair hükümleri bunun istisnalarıdır. Ancak Anayasa’da uygun bulma kanunun denetimini yasaklayan bir kural bulunmamaktadır. Ayrıca, ne 1982 Anayasası’nın gerekçesinde ne de onun göndermede bulunduğu 1961 Anayasası’nın gerekçesinde bunun aksini belirten bir ifadeye de yer verilmemektedir. Öte yandan, belirtilen anayasal düzenlemeler karşısında bu denetimin yapılması, devletin bütün etkinliklerinde hukuka ve Anayasa’ya uyması, işlem ve eylemlerinin bağımsız yargı denetimine tabi olması anlamına gelen hukuk devleti ilkesinin bir gereğidir. Bu nedenle, andlaşmalardan bağımsız olarak uygun bulma kanunlarına karşı Anayasa Mahkemesine başvurulabileceği kabul edilmelidir.</span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><b><span style="font-size:13.0pt"> </span></b></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><b><span style="font-size:13.0pt"> C- Uygun Bulma Kanununun Denetiminin Kapsamı</span></b></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> Bir milletlerarası andlaşma, doğrudan denetime tabi tutulamamasına rağmen onaylanmasını uygun bulan kanunun anayasallık denetimi mümkündür. Ancak Anayasa’nın 90. maddesindeki emredici hüküm gereği, uygun bulma kanunu denetlenirken, andlaşmanın denetiminin yapılmasına izin verilmemiştir. Anayasa koyucunun milletlerarası andlaşmaların Anayasal denetimini açık bir irade ile dışarıda bırakmasına rağmen, uygun bulma kanununun denetimi yoluyla anlaşmalar hakkında değerlendirme yapmak Anayasa’nın 90. maddesindeki yasaklayıcı düzenlemeyi işlevsiz hale getirecektir. </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> Uygun bulma kanununun şekil bakımından denetimi, kanunun son oylamasında öngörülen çoğunlukla kabul edilip edilmediği ile sınırlıdır. Şekil denetimi kapsamında Anayasa’nın 90. maddesiyle getirilen yasağı bertaraf edici nitelikte denetim yapılması da söz konusu olamaz. </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> Uygun buldukları andlaşmayı tekrar etmeyen ve ilke olarak üç maddeden oluşan uygun bulma kanunlarının esas yönünden denetimini yapmayı kabul etmek, andlaşmanın içeriğine ilişkin çeşitli değerlendirmelerde bulunmayı gerektirir. Uygun bulma kanununun andlaşma kuralları gözetilerek yapılacak bir incelemesi, andlaşma kurallarının dolaylı olarak denetlenmesi anlamına gelir. Oysa, Anayasa’nın 90. maddesi böyle bir incelemeye engeldir. </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> Bununla beraber, uygun bulma kanununun bazı hükümleri, onaylanmasını uygun bulduğu andlaşmadan ayrılabiliyor, bağımsız olarak kendi başına hüküm ifade edebiliyor ve ondan ayrı olarak hukuk düzeninde etki yapabiliyorsa, anılan hükümlerin Anayasa’ya aykırılığı iddiasının esas bakımından incelenmesi mümkündür. Buna karşılık uygun bulma kanununun ancak andlaşma ile birlikte anlam ve etki taşıyan nitelikteki hükümlerinin esas bakımından denetlenebilmesi söz konusu değildir. </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> <b>D- Anayasa’ya Aykırılık Sorunu </b></span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> Dava dilekçesinde; Anlaşma'nın kimi hükümlerine çekince konulmasına karşın, lâik hukuk devleti ilkesinin ihlalinin engellenemediği, lâik hukuk devletini ihlal eden bir Anlaşma'nın TBMM tarafından uygun bulunmasının Anayasa’nın Türkiye Cumhuriyetinin lâik bir hukuk devleti olduğunu ifade eden 2. ve yasama yetkisini belirleyen 7. maddeleri ile bağdaşmaz olduğu, lâik hukuk devleti yasal güvence altına alınmayarak Anayasa’nın Başlangıç’ı, laiklik ilkesinin değiştirilmesi teklifini yasaklayan 4. maddesi ve Türk toplumunu çağdaş uygarlık seviyesinin üstüne çıkarma ve Türkiye Cumhuriyetinin lâiklik niteliğini koruma amacını güden 174. maddesinin de ihlal edildiği belirtilerek kuralın, Anayasa’nın Başlangıç’ı ile 2., 4., 7. ve 174. maddelerine aykırı olduğu ileri sürülmüştür.</span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> Kanun, 30.5.2006 tarihinde imzalanan Uluslararası Ticaret Finansmanı İslami Kurumu Kurucu Anlaşma'nın onaylanmasının uygun bulunduğuna dairdir. Dört maddeden oluşan anılan Kanun’un iptali istenen 1. maddesi, Anlaşma'nın giriş bölümünün birinci ve üçüncü paragrafları ile 8. maddesinin (2) numaralı fıkrasının (b) bendi ve 18. maddesinin “<i>Anayasamız, kanunlarımız ve bağlı olduğumuz anlaşmalar hükümlerinin saklı olduğu</i>” şeklinde ihtirazi kayıt derpiş olunmak şartıyla onaylanmasının uygun bulunduğunu belirtmektedir. Kanun’un 2. maddesi Türkiye’nin Kuruma katılım payını düzenlemekte, 3. maddesi Kanun’un yayımı tarihinde yürürlüğe gireceğini son maddesi ise Kanun’un yürütülmesi görevinin Bakanlar Kuruluna ait olduğunu hükme bağlanmaktadır. </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> Kanun’un dava konusu kural olan 1. maddesi, uygun bulduğu Anlaşma ile birlikte anlam taşımaktadır ve ancak onunla birlikte ele alındığında hukuk düzenimizde etki yapabilir niteliktedir. Bu nedenle söz konusu kuralın denetiminin ancak Anlaşma kuralları gözetilerek yapılabileceği, bunun da Anayasa’nın 90. maddesinde yasaklanan uluslararası andlaşma kurallarının denetlenmesi anlamına geleceği açıktır. </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> Açıklanan nedenlerle, Kanun’un 1. maddesine yönelik Anayasa’ya aykırılık iddiası yerinde görülmediğinden bu konudaki iptal isteminin reddi gerekir.</span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><b><span style="font-size:13.0pt"> V- YÜRÜRLÜĞÜN DURDURULMASI İSTEMİ</span></b></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><b><span style="font-size:13.0pt"> </span></b></p> <p style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align: justify;text-indent:36.0pt" class="MsoBodyTextIndent"><span style="font-size:13.0pt"> 22.2.2011 günlü, 6118 sayılı Uluslararası Ticaret Finansmanı İslami Kurumu Kurucu Antlaşmanın Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun’un 1. maddesine yönelik iptal istemi, 31.5.2012 günlü, E.2011/47, K.2012/87 sayılı kararla reddedildiğinden, bu maddeye ilişkin yürürlüğün durdurulması isteminin REDDİNE, 31.5.2012 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.</span></p> <p style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align: justify" class="MsoBodyTextIndent"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt" class="MsoBodyTextIndent"><span style="font-size:13.0pt"> <b><span style="color:black">VI- SONUÇ</span></b></span></p> <p style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:justify; text-indent:11.9pt" class="MsoSubtitle"><span style="font-size:13.0pt;font-family:"Times New Roman","serif""> </span></p> <p style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:justify; line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size:13.0pt"> 22.2.2011 günlü, 6118 sayılı Uluslararası Ticaret Finansmanı İslami Kurumu Kurucu Anlaşmanın Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun’un 1. maddesi ile ilgili iptal isteminin REDDİNE, 31.5.2012 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.</span></p> <p style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:justify; line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <table cellspacing="0" cellpadding="0" border="0" style="border-collapse:collapse;border:none" class="MsoTableGrid"> <tbody> <tr> <td width="217" valign="top" style="width:162.95pt;padding:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt"> <p align="center" style="text-align:center" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt;color:black">Başkan</span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;text-indent:0cm;line-height:normal" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt">Haşim KILIÇ</span></p> </td> <td width="217" valign="top" style="width:162.95pt;padding:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt"> <p align="center" style="text-align:center" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt;color:black">Başkanvekili</span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;text-indent:0cm;line-height:normal" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt">Serruh KALELİ</span></p> </td> <td width="217" valign="top" style="width:163.0pt;padding:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt"> <p align="center" style="text-align:center" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt;color:black">Başkanvekili</span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;text-indent:0cm;line-height:normal" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt">Alparslan ALTAN</span></p> </td> </tr> </tbody> </table> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt"> </span></p> <table cellspacing="0" cellpadding="0" border="0" style="border-collapse:collapse;border:none" class="MsoTableGrid"> <tbody> <tr> <td width="217" valign="top" style="width:162.95pt;padding:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt"> <p align="center" style="text-align:center" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt;color:black">Üye</span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;text-indent:0cm;line-height:normal" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt">Fulya KANTARCIOĞLU</span></p> </td> <td width="217" valign="top" style="width:162.95pt;padding:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt"> <p align="center" style="text-align:center" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt;color:black">Üye</span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;text-indent:0cm;line-height:normal" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt">Serdar ÖZGÜLDÜR</span></p> </td> <td width="217" valign="top" style="width:163.0pt;padding:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt"> <p align="center" style="text-align:center" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt;color:black">Üye</span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;text-indent:0cm;line-height:normal" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt">Osman Alifeyyaz PAKSÜT</span></p> </td> </tr> </tbody> </table> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt"> </span></p> <table cellspacing="0" cellpadding="0" border="0" style="border-collapse:collapse;border:none" class="MsoTableGrid"> <tbody> <tr> <td width="217" valign="top" style="width:162.95pt;padding:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt"> <p align="center" style="text-align:center" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt;color:black">Üye</span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;text-indent:0cm;line-height:normal" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt">Zehra Ayla PERKTAŞ</span></p> </td> <td width="217" valign="top" style="width:162.95pt;padding:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt"> <p align="center" style="text-align:center" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt;color:black">Üye</span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;text-indent:0cm;line-height:normal" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt">Recep KÖMÜRCÜ</span></p> </td> <td width="217" valign="top" style="width:163.0pt;padding:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt"> <p align="center" style="text-align:center" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt;color:black">Üye</span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;text-indent:0cm;line-height:normal" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt">Burhan ÜSTÜN</span></p> </td> </tr> </tbody> </table> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt"> </span></p> <table cellspacing="0" cellpadding="0" border="0" style="border-collapse:collapse;border:none" class="MsoTableGrid"> <tbody> <tr> <td width="217" valign="top" style="width:162.95pt;padding:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt"> <p align="center" style="text-align:center" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt;color:black">Üye</span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;text-indent:0cm;line-height:normal" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt">Engin YILDIRIM</span></p> </td> <td width="217" valign="top" style="width:162.95pt;padding:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt"> <p align="center" style="text-align:center" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt;color:black">Üye</span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;text-indent:0cm;line-height:normal" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt">Nuri NECİPOĞLU</span></p> </td> <td width="217" valign="top" style="width:163.0pt;padding:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt"> <p align="center" style="text-align:center" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt;color:black">Üye</span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;text-indent:0cm;line-height:normal" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt">Hicabi DURSUN</span></p> </td> </tr> </tbody> </table> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt"> </span></p> <table cellspacing="0" cellpadding="0" border="0" style="border-collapse:collapse;border:none" class="MsoTableGrid"> <tbody> <tr> <td width="326" valign="top" style="width:244.45pt;padding:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt"> <p align="center" style="text-align:center" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt;color:black">Üye</span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;text-indent:0cm;line-height:normal" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt">Celal Mümtaz AKINCI</span></p> </td> <td width="326" valign="top" style="width:244.45pt;padding:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt"> <p align="center" style="text-align:center" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt;color:black">Üye</span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;text-indent:0cm;line-height:normal" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt">Erdal TERCAN</span></p> </td> </tr> </tbody> </table> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt"> </span></p> <table cellspacing="0" cellpadding="0" border="0" style="border-collapse:collapse;border:none" class="MsoTableGrid"> <tbody> <tr> <td width="326" valign="top" style="width:244.45pt;padding:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt"> <p align="center" style="text-align:center" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt;color:black">Üye</span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;text-indent:0cm;line-height:normal" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt">Muammer TOPAL</span></p> </td> <td width="326" valign="top" style="width:244.45pt;padding:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt"> <p align="center" style="text-align:center" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt;color:black">Üye</span></p> <p align="center" style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt; text-align:center;text-indent:0cm;line-height:normal" class="MsoTitle"><span style="font-size: 13.0pt">Zühtü ARSLAN</span></p> </td> </tr> </tbody> </table> <p style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:justify; line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:justify; line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:justify; line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:justify; line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:justify; line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:justify; line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:justify; line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:justify; line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:justify; line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="margin:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:justify; line-height:normal;background:white" class="MsoTitle"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p class="MsoNormal"><b><span style="font-size:13.0pt"> KARŞIOY YAZISI</span></b></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><b><span style="font-size:13.0pt"> </span></b></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><b><span style="font-size:13.0pt"> </span></b></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><b><span style="font-size:13.0pt"> </span></b></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> 2.6.2011 gününde yapılan <b>ilk inceleme</b> toplantısında 22.2.2011 günlü, 6118 sayılı <a name="OLE_LINK1">Uluslararası Ticaret Finansmanı İslami Kurumu Kurucu Antlaşmanın Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun</a>’un 1. maddesinin iptali istemi ile ilgili olarak çoğunluk kararıyla <b>işin esasının incelenmesine karar verilmiştir</b>.</span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:16.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify;text-indent:2.0cm" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt">Milletlerarası andlaşmaların Türk hukuk düzenindeki yeri ve yargısal denetimi, Anayasa’nın 90. maddesinin son fıkrasında düzenlenmiştir. Buna göre, “<i>Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz</i>”. Bu kuralda yer alan “<i>başvurulamaz</i>” ibaresi, kesin bir şekilde andlaşmalara karşı Anayasa Mahkemesine başvuru yolunu kapatmakta ve bu konuda bir istisnaya da yer vermemektedir.</span></p> <p style="text-align:justify;text-indent:2.0cm" class="MsoNormal"><span style="font-size:16.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify;text-indent:2.0cm" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt">Bir milletlerarası andlaşma, belirtilen düzenlemeler nedeniyle doğrudan denetime tabi tutulamamasına rağmen onun onaylanmasını uygun bulan kanunun anayasallık denetiminin yapılmasını engelleyen bir kural bulunmamaktadır. Ancak Anayasa Mahkemesinin uygun bulma kanunu üzerinde denetim yaparken, onun uygun bulduğu andlaşmayı denetlemesi de Anayasa’nın 90. maddesi ile bağdaşmaz. </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> İptali istenen Kanun, Türkiye Cumhuriyeti adına 30.5.2006 tarihinde imzalanan Uluslararası Ticaret Finansmanı İslami Kurumu Kurucu Anlaşmanın onaylanmasının uygun bulunduğuna dairdir. Dört maddeden oluşan anılan Kanun’un iptali istenen 1. maddesinde, Anlaşmanın giriş bölümünün birinci ve üçüncü paragrafları ile 8. maddesinin (2) numaralı fıkrasının (b) bendi ve 18. maddesinin “<i>Anayasamız, kanunlarımız ve bağlı olduğumuz anlaşmalar hükümlerinin saklı olduğu</i>” şeklinde ihtirazi kayıt derpiş olunmak şartıyla onaylanmasının uygun bulunduğu belirtilmektedir. Kanun’un 2. maddesi Türkiye’nin Kuruma katılım payını düzenlemekte, 3. maddesi Kanun’un yayımı tarihinde yürürlüğe gireceğini son maddesi ise Kanun’un yürütülmesi görevinin Bakanlar Kuruluna ait olduğunu hükme bağlanmaktadır. </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:16.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> Kanun’un dava konusu olan 1. maddesi, uygun bulduğu uluslararası andlaşma ile birlikte anlam taşımaktadır ve ancak onunla birlikte ele alındığında hukuk düzenimizde etki yapabilir niteliktedir. Bu nedenle söz konusu kuralın iptal istemindeki gerekçelere göre denetimi ancak andlaşma kuralları gözetilerek yapılabilir. Böyle bir uygulama ise andlaşma kurallarının denetlenmesini yasaklayan Anayasa’nın 90. maddesine aykırı olacaktır. </span></p> <p style="text-align:justify;text-indent:2.0cm" class="MsoNormal"><span style="font-size:16.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> Belirtilen nedenlerle, itiraz konusu kurallara yönelik iptal isteminin esas inceleme aşamasında Anayasa Mahkemesince denetlenebilecek bir husus bulunmadığından <b>ilk inceleme aşamasında istemin Anayasa Mahkemesinin yetkisizliği nedeniyle reddine karar verilmesi gerektiği</b> düşüncesiyle kuralın esasının incelenmesine yönelik çoğunluk görüşüne katılmadık.</span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p style="text-align:justify" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <table cellspacing="0" cellpadding="0" border="0" style="margin-left:1.9pt;border-collapse:collapse" class="MsoNormalTable"> <tbody> <tr> <td width="217" valign="top" style="width:162.95pt;padding:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt"> <p align="center" style="text-align:center" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt">Başkan</span></p> <p align="center" style="text-align:center;punctuation-wrap: simple;text-autospace:none" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt">Haşim KILIÇ</span></p> </td> <td width="217" valign="top" style="width:162.95pt;padding:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt"> <p align="center" style="text-align:center" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt">Üye</span></p> <p align="center" style="text-align:center;punctuation-wrap: simple;text-autospace:none" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt">Serdar ÖZGÜLDÜR</span></p> </td> <td width="217" valign="top" style="width:163.0pt;padding:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt"> <p align="center" style="text-align:center" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt">Üye</span></p> <p align="center" style="text-align:center;punctuation-wrap: simple;text-autospace:none" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt">Alparslan ALTAN</span></p> </td> </tr> </tbody> </table> <p align="center" style="text-align:center;text-indent:45.1pt" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="text-align:center;text-indent:45.1pt" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="text-align:center;text-indent:45.1pt" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="text-align:center;text-indent:45.1pt" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="text-align:center;text-indent:45.1pt" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <table cellspacing="0" cellpadding="0" border="0" align="center" style="border-collapse:collapse'" class="MsoNormalTable"> <tbody> <tr> <td width="276" valign="top" style="width:207.0pt;padding:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt"> <p align="center" style="text-align:center" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt">Üye</span></p> <p align="center" style="text-align:center;punctuation-wrap: simple;text-autospace:none" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt">Engin YILDIRIM</span></p> </td> <td width="264" valign="top" style="width:198.0pt;padding:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt"> <p align="center" style="text-align:center" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt">Üye</span></p> <p align="center" style="text-align:center;punctuation-wrap: simple;text-autospace:none" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> Nuri NECİPOĞLU</span></p> </td> </tr> </tbody> </table> <p align="center" style="text-align:center;text-indent:45.1pt" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="text-align:center;text-indent:45.1pt" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="text-align:center;text-indent:45.1pt" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p align="center" style="text-align:center;text-indent:45.1pt" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> </span></p> <table cellspacing="0" cellpadding="0" border="0" align="center" style="border-collapse:collapse;margin-left:4.8pt;margin-right:4.8pt" class="MsoNormalTable"> <tbody> <tr> <td width="271" valign="top" style="width:203.4pt;padding:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt"> <p align="center" style="text-align:center" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt">Üye</span></p> <p align="center" style="text-align:center;punctuation-wrap: simple;text-autospace:none" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt"> Hicabi DURSUN</span></p> </td> <td width="264" valign="top" style="width:198.0pt;padding:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt"> <p align="center" style="text-align:center" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt">Üye</span></p> <p align="center" style="text-align:center;punctuation-wrap: simple;text-autospace:none" class="MsoNormal"><span style="font-size:13.0pt">Celal Mümtaz AKINCI</span></p> </td> </tr> </tbody> </table>