TTK 562. madde ve diğer bazı TTK maddeleri hapis, adli ve idari para cezalarını düzenlemektedir. Boşlukta kalan bir soru; TTK’da düzenlenen bu suçlar nasıl soruşturulacak?
Somut bir örnek: 213 sayılı VUK’un 359. maddesindeki suçların soruşturma ve kovuşturması vergi idarelerinin yapacakları suç duyurularına bağlıdır. Vergi idareleri suç duyurusunda bulunmadıkça bu suçlar hakkında dava açılamaz. Savcılar bu suçlarla ilgili bir suç duyurusu veya duyum aldıklarında durumu ilgili vergi idaresine bildirecekler ve vergi idaresi incelemesi sonucunda bir suç duyurusu yaparsa bu suçlar soruşturulup kovuşturulabilecek. Vergi idareleri yaptıkları inceleme sırasında bu suçların işlendiği kanaatine varır ise savcılığa suç duyurusu yapmak zorundadırlar. Yani ya vergi dairesi doğrudan suç duyurusunda bulunacak ya da savcılıktan gelen ihbar üzerine vergi idaresi inceleme yapacak ve bir suç görürse savcılığa bildirecek.
TTK’daki suçlar ile ilgili böyle özel yöntemler önerilmemiştir. Bu suçların soruşturulması ve kovuşturulması bir ön şarta bağlanmamıştır, dava şartına. Bu suç ve kabahatlerin soruşturulması genel hükümlere bırakılmıştır. Ancak bu suçların tespiti uzman kişilerin incelemesi ile mümkündür, tıpkı VUK 359. maddedeki gibi. Buna en iyi örnek şirkete borçlanma yasağıdır. Bu yasağa aykırı davranıldığını tespiti ancak şirketin defter kayıtları üzerinde yapılacak bir inceleme ile mümkündür. Yasa vergi idarelerine böyle bir görev yüklememiştir. O zaman cezaların uygulanması çoğu kez şansa kalmıştır.
Borçlanma yasağı
Pay sahipleri belirli koşullar altında şirkete borçlanabilir. Pay sahibi olmayan yönetim kurulu üyeleri ile onların pay sahibi olmayan yakınları ise hiçbir koşulda şirkete borçlanamazlar.
Pay sahiplerinin şirkete borçlanabilmesinin koşulları:
1- Vadesi gelmiş sermaye taahhüdü borçları olmayacak
2- Şirkette oluşmuş bir zarar olmayacak, geçmiş yıllar zararları ile yedek akçeler kar ile kapatılmış olacak.
TTK 562 maddenin f fıkrasının 5. bendine göre bu yasaklara aykırı davrananlar üç yüz günden az olmamak üzere adli para cezası ile cezalandırılırlar.
Adli para cezası ödenmediği takdir hükmolunan gün kadar hapis cezasına çevrilecektir.
Peki bu suç nasıl kovuşturulacaktır?
Yukarıda açıklandığı gibi bu suçun tespiti ancak uzman kişilerin kayıtlar üzerinde yapacakları inceleme ile mümkündür. Akla gelen ilk ihtimal yönetim kurulu üyelerinin veya ortakların yapacakları suç duyurusu üzerine C. Savcılarının böyle bir inceleme yaptırmalarıdır ancak şirket tek ortaklı ise veya bir aile şirketi ise bu yöntem de çalışmayacaktır.
TTK’da cezaya bağlanan birçok fiil bu durumdadır , pratik olarak uygulanabilirliği yoktur.
