SGK PRİM BORCUNU YAPILANDIRAN İŞVERENİN KAZANIMI NE OLACAK?
 
 
Yazarlar:Murat GÖKTAŞ*
Yazarlar:Murat ÖZDAMAR**
Yaklaşım / Mart 2011 / Sayı: 219
 
I- GİRİŞ
Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı’nın(1) 12 ila 16. maddeleri sosyal güvenlik alacaklarının yapılandırılması esaslarını düzenlemekte, yapılandırma başvurusunda bulunan işveren ya da kendi primini ödemekle yükümlü olan sigortalıların zamanında ödeyemedikleri borç asılları ile bu alacaklara ödeme sürelerinin bittiği tarihlerden bu Kanun’un yayımlandığı tarihe kadar geçen süre için TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın, bu Kanun’da belirtilen süre ve şekilde ödenmesi halinde, bu alacaklara uygulanan gecikme cezası ve gecikme zammı gibi fer’i alacaklarının tamamının tahsilinden vazgeçilecek. Bir anlamda borç aslına sabit gecikme zammı uygulamak yerine TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak borç yeniden hesaplanmış olacak. Dolayısıyla işverenler daha az gecikme zammı ödeyerek borçlarını tasfiye etmiş olacak.
Bu çalışmada, borcunu yapılandıran işverenlerin kazanımları mukayeseli olarak açıklanacak, yapılandırmanın avantajları hakkında bilgi verilecektir.
II- YAPILANDIRILACAK BORÇ TÜRÜ VE YAPILANDIRMA AVANTAJI
SGK prim alacaklarının, yapılandırması, Kanun Tasarısı’nın 12 ila 16. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Tasarının 12. maddesi hükmüne göre;
5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamındaki sigortalılık statülerinden kaynaklanan; sigorta primi, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi, bu Kanun’a göre yapılan başvuru tarihi itibarıyla ilgili mevzuatına göre ödenmesi imkanı ortadan kalkmamış isteğe bağlı sigorta primi ve topluluk sigortası primi, asılları ile bu alacaklara ödeme sürelerinin bittiği tarihlerden bu Kanun’un yayımlandığı tarihe kadar geçen
süre için TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın, bu Kanun’da belirtilen süre ve şekilde ödenmesi halinde, bu alacaklara uygulanan gecikme cezası ve gecikme zammı gibi fer’i alacakların tamamının tahsilinden vazgeçilecek.
Yaşlılık, emekli aylığı veya malûllük aylığı bağlandıktan sonra 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen sigortalılık statüsü kapsamında sigortalı sayılmasını gerektirir nitelikte çalışması nedeniyle ilgili mevzuatına göre sosyal güvenlik destek primi ödemesi gerekenlerden bu Kanun’un yayımlandığı tarihi izleyen ikinci ayın sonuna kadar tescili yapılmış olanların, 2010/Kasım ve önceki aylara ilişkin olup bu Kanun’un yayımlandığı tarih itibarıyla ödenmemiş olan sosyal güvenlik destek primi asılları ile bu alacaklara ödeme sürelerinin bittiği tarihlerden bu Kanun’un yayımlandığı tarihe kadar geçen süre için TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın, bu Kanun’da belirtilen süre ve şekilde ödenmesi halinde, bu alacaklara uygulanan gecikme cezası ve gecikme zammı gibi fer’i alacaklarının tamamının tahsilinden vazgeçilecek.
30.11.2010 tarihine kadar (bu tarih dahil) bitirilmiş özel nitelikteki inşaatlar ile ihale konusu işlere ilişkin olup bu Kanun’un yayımlandığı tarihten önce Kurum’ca re’sen tahakkuk ettirilerek işverene tebliğ edildiği halde bu Kanun’un yayımlandığı tarih itibarıyla ödenmemiş olan; özel nitelikteki inşaatlar ile ihale konusu işlere ilişkin yapılan ön değerlendirme, araştırma veya tespitler sonucunda bulunan eksik işçilik tutarı üzerinden hesaplanan sigorta primi asılları ile bu alacaklara gecikme cezası ve gecikme zammı hesaplanan sürenin başlangıç tarihinden bu Kanun’un yayımlandığı tarihe kadar geçen süre için TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın, bu Kanun’da belirtilen süre ve şekilde ödenmesi halinde bu alacaklara uygulanan gecikme cezası ve gecikme zammı gibi fer’i alacakların tamamının tahsilinden vazgeçilecek.
31.12.2010 tarihine kadar (bu tarih dâhil) işlenen fiillere ilişkin olup bu Kanun’un yayımlandığı tarihten önce kesinleştiği halde bu Kanun’un yayımlandığı tarih itibarıyla ödenmemiş olan idari para cezası asıllarının % 50’si ile bu tutara ödeme sürelerinin bittiği tarihlerden bu Kanun’un yayımlandığı tarihe kadar geçen süre için TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın, bu Kanun’da belirtilen süre ve şekilde ödenmesi halinde idari para cezası asıllarının kalan % 50’si ile idari para cezasına uygulanan gecikme cezası ve gecikme zammı gibi fer’i alacaklarının tamamının tahsilinden vazgeçilecek.
Bu madde kapsamına giren alacakların; asıllarının bu Kanun’un yayımlandığı tarihten önce ödenmiş olmasına rağmen, fer’ilerinin bu Kanun’un yayımlandığı tarih itibarıyla ödenmemiş olduğu durumlarda, aslı ödenmiş fer’i alacağın % 40’ının bu Kanun’da belirtilen süre ve şekilde ödenmesi halinde kalan % 60’ının tahsilinden vazgeçilecek.
Tasarının 13. maddesi hükmüne göre;  31.12.2010 tarihine kadar (bu tarih dâhil) işlenen fiillere ilişkin olup bu Kanun’un yayımlandığı tarihi izleyen ikinci ayın sonuna kadar tahakkuk ettiği halde dava safhasında veya dava açma süresi sona ermemiş olan idari para cezası asıllarının % 25’i ile bu tutara ödeme sürelerinin bittiği tarihlerden bu Kanun’un yayımlandığı tarihe kadar geçen süre için TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın bu Kanun’da belirtilen süre ve şekilde ödenmesi halinde, idari para cezası asıllarının kalan % 75’i ile idari para cezasına uygulanan gecikme cezası ve gecikme zammı gibi fer’i alacakların tamamının tahsilinden vazgeçilecek.
Tasarının 14. maddesi hükmüne göre;  30.11.2010 tarihine kadar bitirilmiş özel nitelikteki inşaatlar ile ihale konusu işlere ilişkin olup, bu Kanun hükümlerinden yararlanmak için bu Kanun’un yayım tarihini izleyen ikinci ayın sonuna kadar başvurulduğu halde bu sürenin sonuna kadar Kurum’ca re’sen tahakkuk ettirilerek işverene tebliğ edilememiş olan ön değerlendirme, araştırma veya tespit sonucunda bulunan eksik işçilik tutarı üzerinden hesaplanan sigorta primi asılları ile bu alacaklara gecikme cezası ve gecikme zammı hesaplanan sürenin başlangıç tarihinden bu Kanun’un yayımlandığı tarihe kadar geçen süre için TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın, ilk taksit bu Kanun’a göre hesaplanan tutarın işverene tebliğ edildiği tarihi izleyen ikinci aydan başlamak üzere, bu Kanun’da belirtilen süre ve şekilde ödenmesi halinde, bu alacaklara uygulanan gecikme cezası ve gecikme zammı gibi fer’i alacakların tamamının tahsilinden vazgeçilecek.
Tasarının 16. maddesi hükmüne göre;  Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar ile tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan, tescilleri yapıldığı halde prim borçları nedeniyle sigortalılık süreleri durdurulmuş ve bu sigortalılık süreleri bu Kanun’un yayımlandığı tarih itibarıyla ihya edilmemiş olanların kendileri veya hak sahipleri, bu sigortalılık sürelerinin ihyası amacıyla 5510 sayılı Kanun’un geçici 17. maddesinin ikinci fıkrasına istinaden bu Kanun’un yayımlandığı tarihi izleyen ikinci ayın sonuna kadar yapacakları yazılı müracaatlarında, durdurulan bu sigortalılık süreleri için ödeyecekleri prim tutarının, sigortalılık süreleri durdurulmamış gibi değerlendirilerek hesaplanmasını talep edebilecek. Bu şekilde hesaplanan prim borç tutarının tamamı bu Kanun’un yayımlandığı tarihi izleyen beşinci ayın sonuna kadar ödendiği takdirde, bu süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilecek. Ancak belirtilen süre içinde hesaplanan borç tutarının tamamının ödenmemesi halinde ihya işlemi geçerli sayılmayacak ve ödenmiş olan tutarlar ilgilinin başka borcunun bulunmaması kaydıylafaizsiz olarak iade edilecek.
Tasarı hükümlerinden de anlaşıldığı üzere prim borç asıllarında herhangi bir indirim söz konusu olmayacak ama idari para cezası borç asılları % 50 ila % 75 arasında terkin edilebilecek. Yine işverenler borç asıllarına ilişkin gecikme zammı ödemek yerine TEFE/ÜFE oranlarına göre güncellenmiş (aşağı çekilmiş) gecikme zammı ödemek suretiyle borçlarını tasfiye etmiş olacaklar.
Son 15 yıla ait SGK Gecikme zam oranları ile TEFE/ÜFE oranlarını gösterir tablo aşağıda sunulmuştur.



 

1996-2010 Yılları Arası TÜFE/ÜFE Oranlarını Gösterir Tablo
Ay/Yıl
96
97
98
99
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Ocak
9,70
5,60
6,50
3,60
5,80
2,30
4,20
5,60
2,60
-0,41
1,96
-0,05
0,42
0,23
0,58
Şubat
5,80
6,20
4,60
3,40
4,10
2,60
2,60
3,10
1,64
0,11
0,26
0,95
2,56
1,40
1,66
Mart
7,00
6,00
4,00
4,00
3,10
10,10
1,90
3,20
2,10
1,26
0,25
0,97
3,17
0,29
1,94
Nisan
8,10
5,50
4,00
5,30
2,40
14,40
1,80
1,80
2,65
1,21
1,94
0,80
4,50
0,65
2,35
Mayıs
4,10
5,20
3,33
3,20
1,70
6,30
0,40
-0,60
-0,03
0,20
2,77
0,39
2,12
-0,05
-1,15
Haziran
2,70
3,40
1,60
1,80
0,30
2,90
1,12
-1,90
-1,05
-0,48
4,02
-0,11
0,32
0,94
-0,5
Temmuz
2,40
5,30
2,50
4,00
1,00
3,30
2,70
-0,50
-1,52
-0,74
0,86
0,06
1,25
-0,71
-0,16
Ağustos
3,80
5,30
2,40
3,30
0,90
3,50
2,10
-0,20
0,79
1,04
-0,75
0,85
-2,34
0,42
1,15
Eylül
5,10
6,30
5,30
5,90
2,30
5,40
3,10
0,10
1,85
0,78
-0,23
1,02
-0,90
0,62
0,51
Ekim
5,50
6,70
4,10
4,70
2,80
6,70
3,10
0,60
3,23
0,68
0,45
-0,13
0,57
0,28
1,21
Kasım
5,10
5,60
3,40
4,10
2,40
4,20
1,60
1,70
0,75
-0,95
-0,29
0,89
-0,03
1,29
-0,31
Aralık
3,90
5,40
2,50
6,80
1,90
4,10
2,60
0,60
0,13
-0,04
-0,12
0,15
-3,54
0,66
1,31
 
1996-2010 Yılları Arası Gecikme Zam Oranlarını Gösterir Tablo  (2010/Ocak DİBS Oranı: 0,57)(2)
Ay/Yıl
96
97
98
99
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Ocak
15
15
15
12
6
5
7
7
1,91
1,49
1,10
1,56
1,26
1,26
0,64
Şubat
15
15
15
12
6
5
7
7
1,81
1,36
1,10
1,45
1,30
1,17
0,64
Mart
15
15
15
12
6
5
7
7
1,84
1,32
1,09
1,52
1,35
1,12
0,67
Nisan
15
15
15
12
6
10
7
7
1,75
1,33
1,09
1,47
1,41
1,05
0,70
Mayıs
15
15
15
12
6
10
7
7
2,13
1,34
1,17
1,45
1,50
0,92
0,76
Haziran
15
15
15
12
6
10
7
7
2,05
1,22
1,40
1,43
1,64
0,96
0,70
Temmuz
15
15
15
12
6
10
7
7
1,97
1,25
1,64
1,36
1,57
0,88
0,66
Ağustos
15
15
15
12
6
10
7
2,77
1,87
1,25
1,56
1,43
1,46
0,79
0,64
Eylül
15
15
12
12
6
10
7
2,35
1,91
1,16
1,61
1,41
1,44
0,73
0,63
Ekim
15
15
12
12
6
10
7
2,16
1,73
1,14
1,67
1,27
1,57
0,61
0,61
Kasım
15
15
12
12
6
10
7
2,12
1,73
1,11
1,59
1,26
1,63
0,68
0,61
Aralık
15
15
12
12
6
10
7
2,07
1,75
1,11
1,63
1,28
1,43
0,72
0,62
Kaynak: www.yaklasim.com

 
Her iki tablonun incelenmesinden de anlaşılacağı üzere işverenlerin ödeyecekleri gecikme zamlarında büyük bir düşüş söz konusu olacaktır. Son 15 yıla prim borçlarına uygulanan gecikme zam oranları değerlendirerek 28 Şubat 2011 tarihi baz alınırsa gecikme zammı terkin oranları       % 39,46-% 87,94 aralığında seyretmektedir.
Örnek: 1996 yılı Ocak ayında 100 TL prim borcu bulunan kişi bu borcu 28 Şubat 2011 tarihinde ödemek istese 100 TL ana para için 3299,82 TL gecikme zammı ödeyecekken borcunu yapılandırdığı takdirde 401,53 TL gecikme zammı ödeyecektir. Bu borcu 6 taksit (2 ayda bir ödemeli seçim-1 yıl) halinde ödemeyi seçerse %5, 9 taksit halinde ödemeyi seçerse %7, 12 taksit halinde ödemeyi seçerse %10, 18 taksit halinde ödemeyi seçerse %11,5 oranında vade farkı ödemek zorunda kalacaktır. Belirtelim ki; vade farkları da en az yapılandırma kadar cazip tutulmuştur.
Son 15 yılda çıkarılan yapılandırma şartları dikkate alındığında en avantajlı yapılandırma olduğunu söylememiz mümkün. Üstelik borcunu yapılandıran işverene yapılandırma şartlarını bozmadığı sürece 5 puanlık prim indiriminden yararlanma hakkı tanındığı dikkate alındığında, yapılandırma başvuru talebinin son güne bırakılmaması mümkünse hemen yapılması isabetli olacaktır.
III- SONUÇ
Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı kısa bir süre içerisinde yasalaşacaktır. Çünkü, Alt Komisyonlar ile Plan ve Bütçe Komisyonunda görüşülen tasarı hali hazırda Meclis gündemine alınarak kanun teklifi olarak görüşülmeye başlanmıştır. 2011/Şubat ayı sonu ya da Mart ayı başlarında yasalaşması beklenen kanun teklifi ile borçlu işverenlere borçlarını ödemeleri için önemli kolaylıklar sağlanmaktadır. Prim borçları için borcun ilişkin olduğu devreye bağlı olarak yaklaşık %40 ila %88’e varan oranlarda gecikme zammı ve gecikme cezalarının terkini söz konusudur. Yine yapılandırma kapsamında, durumuna bağlı olarak % 50 ya da % 75 oranında idari para cezalarının anaparalarının terkini söz konusu olacak. En önemlisi ise borcunu yapılandıran işverene yapılandırma şartlarını bozmadığı sürece 5 puanlık prim indiriminden yararlanma hakkı tanınacak. Dolayısıyla yapılandırma başvuru talebinin son güne bırakılmaması mümkünse hemen yapılması isabetli olacak.
*          İstanbul Sosyal Güvenlik İl Müdür Yrd., ÇEKO  Bilim Uzmanı, Sosyal Güvenlik Kurumu Başmüfettişi
**        İstanbul Sosyal Güvenlik İl Müdür Danışmanı, Doktora Öğrencisi, Adli Bilirkişisi
(1)         Kanun Tasarını metnine www.yaklasim.com adresinden ulaşılabilir.
(2)         2003/7.dönemden itibaren basit faiz yerine bileşik faiz uygulamasına geçilmiştir.
 

- - - -