Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Levent Akın, Türkiye’de koronavirüse karşı bağışıklık kazanan insan oranının yüzde 15-20, salgının merkezi olan İstanbul’da ise bu oranın yüzde 40 olduğunu iddia etti. Akın’ın iddiasına göre İstanbul’da yaklaşık 6,5 milyon, Türkiye’de ise 12-16 milyon arası insan, koronavirüse yakalanıp atlatmış olabilir. Ancak uzmanlar bu görüşte değil. Prof. Dr. Kayıhan Pala, Akın’ın verdiği oranın çok yüksek olduğunu, bu iddianın kaynağının açıklanması gerektiğini söyledi.
Habertürk yazarı Muharrem Sarıkaya, bugünkü yazısında Akın’la olan görüşmesini aktardı. Yazıya göre Sarıkaya’nın sorusuna karşılık Akın, “Vereceği rakamın tutarlılığının tartışılabileceğini ancak yine de bir fikir vermesi açısından Türkiye genelinde oluşan bağışıklığın henüz %15-20 sevisinde kaldığını söyleyebileceğini bildirdi.
Bu oranın ‘salgının ana merkezi’ diye tanımladığı İstanbul’da ise %40 seviyesinde olduğunu söyledi.
‘Toplum bağışıklığının oluşması için en azından %60-65’i görmemiz gerekir, bunu henüz görmedik’ dedi.”
İLK İDDİA DA SARIKAYA’NIN KALEMİNDEN: REDDEDİLDİ
Bu, toplumdaki bağışıklık oranı hakkındaki ilk iddia değil. Konu hakkındaki ilk iddia da yine Muharrem Sarıkaya’nın bir yazısında ortaya atılmıştı.
Sarıkaya, 26 Nisan tarihli yazısında da Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Alpay Azap’la konuşmuş, Azap’ın "Yüzde 25-30 seviyesinde kitle bağışıklığı oluşmuş görünüyor" dediğini öne sürmüştü. Ancak Azap, Sarıkaya’nın yazısındaki ifadeler hakkında açıklama yaparak, “Basım hatası ya da yanlış anlaşılmadan olsa gerek %25-30 olarak yazısında yer almış. Bu boyutta bir kitle bağışıklığı oluşmuş olamaz. Tedbirlerin gevşetilmesi için bu oranın araştırılması gerektiğini söylemiştim” demişti. Azap’ın açıklaması ardından Sarıkaya’nın yazısındaki ilgili bölüm de yayından kaldırılmıştı.
KAYNAĞI BELİRTİLMEYEN ‘HESAPLAMA’ İDDİASI
Konu hakkındaki ikinci iddia ise Hürriyet gazetesine aitti. Nuray Babacan imzalı haberde, İstanbul’da kitle bağışıklığının yüzde 25 dolayında olduğunun hesaplandığı öne sürülmüştü. Haberde, bu değerlendirmelerin hangi kurum ya da kuruluşlarca yapıldığına dair bir bilgi ise verilmemişti.
KIZIL: BAĞIŞIĞIZ DEMEYE GETİRİLİYOR, DEĞİLİZ
Uzmanlar ise, Bilim Kurulu üyesi Prof. Akın’ın iddiasına katılmıyor.
Almanya’nın Dressen Üniversitesi’nde çalışmalarını sürdüren Sinirbilim ve Genetik Uzmanı Doç. Dr. Çağhan Kızıl, Prof. Akın’ın iddiasına karşılık kişisel Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, “Bu olası görünmüyor (açıklanan vaka sayıları ve serolojik testin yaygın olmaması nedeniyle). Toplum olarak bağışığız demeye getiriliyor, değiliz” dedi.
İstanbul’da enfeksiyon kurul üyesinin dediği gibi %40 ise 8 milyon vaka eder. Türkiye genelinde %15 12 milyon. Bu olası görünmüyor (açıklanan vaka sayıları ve serolojik testin yaygın olmaması nedeniyle). Toplum olarak bağışığız demeye getiriliyor, değiliz. https://t.co/eqR6rA92MH
— Caghan Kizil (@CaKizil) May 8, 2020
PROF. PALA: İDDİANIN KAYNAĞI VERİLERİ PAYLAŞIN
Türk Tabipleri Birliği Covid-19 İzleme Grubu üyesi Prof. Dr. Kayıhan Pala da, söz konusu iddiaya katılmıyor. Halk sağlığı uzmanı olan Kayıhan Pala, BirGün’e yaptığı değerlendirmede, Akın tarafından verilen oranın çok yüksek olduğunu, bu iddiaya kaynak olan verilerin toplumla paylaşılması gerektiğini söyledi.
“İddia, Avrupa’daki fazla sayıda olgunun görüldüğü ülkelerle karşılaştırıldığında çok yüksek bir tahmin gibi görünüyor” diyen Pala, “Avrupa'da en fazla olgunun bildirildiği İspanya'da toplumun %5,59'unun enfekte olduğu tahmin edilirken Türkiye’ye dair bu tahminin neye göre yapıldığına dair verilerin ve epidemiyolojik modellerin açık olarak toplumla paylaşılması gerekir. Bizim tahminlerimizin çok üstünde oranlar bunlar” ifadelerini kullandı.
Türkiye’de mültecilerle birlikte yaklaşık 88 milyon insanın bulunduğunu kaydeden Prof. Pala, yüzde 15’lik bağışıklık oranı üzerinden hesaplandığında 13,5 milyon kişiye tekabül eden bir rakamla karşılaşıldığını söyledi. Pala, şöyle devam etti: “Hastaların yaklaşık yüzde 20 ile 30’unun hastanalere başvurduğu tahmin ediliyor. Biz bu 13,5 milyondan yalnızca yüzde 20’sinin hastanelere başvurduğunu varsayalım. Bu da 2,7 milyon insan yapar. Bakanlık tarafından açıklanmadığı için biz bu hastanelere başvurma verileri de bilmiyoruz.”
Pala, Bilim Kurulu üyesi Akın’ın açıklamasını şöyle yorumladı: “Buradan ‘yüzde 40 enfekte oldu, yüzde 60 da olursa artık hastalık salgın yapma riskini kaybeder, o yüzden merak etmeyin’ diye risk algısını daha da düşürecek bir mesaj çıktığı için tedirgin oluyoruz.”
Avrupa'da #COVID19 ile ilgili en yüksek olgu sayılarına sahip İspanya, İtalya ve Birleşik Krallık gibi ülkelerde enfeksiyonu geçirenlerin topluma oranı %5'ler düzeyinde tahmin edilirken, ülkemizde %15-20 olduğu iddiasını destekleyen veriler ve tahmin yöntemleri açıklanmalı. pic.twitter.com/5DYGHLHyTT
— KAYIHAN PALA (@KAYIHANPALA) May 8, 2020
DÜNYADA BAĞIŞIKLIK ORANI TAHMİNLERİ NELER?
Pala’nın işaret ettiği Birleşik Krallık’ın önde gelen üniversitelerinden Imperial Collage London’ın modellemesine göre Avrupa’da toplam enfekte vaka oranları, Türkiye’ye dair ortaya atılan orandan oldukça az. Söz konusu modellemede en yüksek kitle bağışıklığı tahmini, Avrupa’nın en fazla vaka görülen 6. ülkesi olan Belçika’ya ait; %8,73. Kıtada en fazla vaka görülen ilk üç ülkeye dair tahminler ise şöyle:
► İspanya %5,59
► İtalya %4,65
► Birleşik Krallık %5,38
Almanya’nın Covid-19 vakası en yoğun olan kenti Gangelt’te Nisan ayı başında yapılan bir araştırma ise, kentte kitle bağışıklığının yüzde 15 seviyesinde olduğu tespiti yapılmıştı.
Nisan ayı sonlarında ise vaka sayısında dünyada ilk sırada olan ABD’nin en fazla vakaya sahip kenti New York’taki bir araştırma, toplumun yüzde 14’ünün virüse karşı bağışıklık kazandığına işaret etmişti.
Türkiye’de ise henüz kitle bağışıklık oranına yönelik çalışmalar sonuç vermedi. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 6 Nisan’da yaptığı basın toplantısında kitle bağışıklığını ölçmek için 150 bin test yapacaklarını açıklamıştı.
Kaynak Birgün
