Anayasa Mahkemesi (AYM) kadın-erkek eşitliği açısından tarihi bir karara imza attı. Boşanmada, velayeti anneye verilen çocuğun, annesinin soyadının taşımasının önü açıldı.
Karar, eşinden boşandıktan sonra velayeti kendisine verilen G.Ö.’nün, çocuğunun soyadını kendi soyadıyla değiştirmek için yürüttüğü hukuk mücadelesi üzerine alındı.
Eşinden boşanan G.Ö., velayeti kendisine verilen çocuğunun, kendisiyle aynı soyadını taşıması için yargıya başvurmuş, ancak önce yerel mahkeme, ardından da Yargıtay çocuğun babasının soyadını taşımaya devam etmesi yönünde karar almıştı.G.Ö. bunun üzerine konuyu Anayasa Mahkemesi’ne taşıdı.
KARAR “OY BİRLİĞİ” İLE ALINDI
AYM, oy birliği ile aldığı kararda, anne G.Ö.nün velayeti kendisinde olan çocuğuna, babasının soyadı yerine, kendi soyadını verme hakkı bulunduğuna hükmetti.
Anayasa Mahkemesi bu kararı, Anayasa’nın iki önemli maddesine dayandırdı;
ANAYASA’NIN EŞİTLİK İLKESİ
AYM kararında, yerel mahkeme ve Yargıtay kararlarının, Anayasa’nın vatandaşlar arasında ayrımcılığı yasaklayan “eşitlik ilkesinin”, erkek lehine ihlal edildiğine karar verdi. Anayasa’nın “kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir” ifadesinin yer aldığı 10. maddesine atıf yapan AYM, kararında yine Anayasa’da yer alan “Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar” hükmüne özellikle vurgu yaptı.
Kararda şu ifade yer aldı; “Eşler, evlil,ğin devam boyunca ve boşanmada sahip oldukları hak ve yükümlülükler bakımından aynı hukuksal konumda olup, erkeğe velayet hakkı kapsamında tanına çocuğun soyadını belirleme hakkının kadına tanınmamasının, velayet hakkının kullanılması bakımından cinsiyete dayalı farklı bir muamele teşkil ettiği açıktır.”
AİLE YAŞAMINA SAYGI HAKKI: Başvuran boşanmış annenin, velayeti kendisine verilmiş çocuğunun kendi soyadını taşınmasının “hak” olduğuna da hükmeden AYM, bu hükmünü Anayasa’nın 20. Maddesindeki “aile yaşamına saygı hakkı”na bağladı. AYM kararında, “resmi makamların özel hayata ve aile hayatına müdahale edemeyecekleri” vurgulanarak, çocuğuyla birlikte bir aile oluşturan annenin, çocuğa kendi soyadını verme hakkının da bulunduğuna hükmetti. Kararda, “Boşanma davası sonucunda velayet hakkı kendisine tevdi edilmiş olan başvurucu ile çocuğu arasındaki söz konusu ilişki, aile yaşamının kurulması için yeterlidir” denildi.
AYM, KARARI YEREL MAHKEMEYE GÖNDERDİ
AYM, kararını hak ihlallerine ilişkin gerekçeleriyle birlikte, daha önce “boşanmış ailede çocuk, velayeti annede bile olsa, babasının soyadını taşır” kararını veren yerel mahkemeye gönderdi. Yerel mahkeme, AYM kararı çerçevesinde yeniden yargılama yaparak, yeni bir karar verecek. AYM kararıyla, boşanmış tüm annelerin, velayeti kendilerine verilmiş olan çocuklara, kendi soyadlarını vermelerinin de önü açılmış oldu.
Sözcü Zeynep GÜRCANLI/ANKARA
