Sivas’ta 1988 yılında piyade er olarak askerlik yapan Mehmet Şirin Ay, nöbet yerini terk eden erin farkında olmadan silahını ateşlemesi sonucu yaralandı. GATA’da tedavi gördüğü sırada bunalıma giren Ay, tuvalette kendini astı. Ay’ın kızı Çiğdem Cesur, babasının vazife malulü sayılarak, kendilerine maaş bağlanması için SGK’ye başvurdu. Ancak SGK, yapılan başvuruya olumlu yanıt vermedi. Bunun üzerine askerin kızı, Ankara 17. İdare Mahkemesi’nde dava açtı.
"Görev sırasında ölüm...”
Mahkeme, SGK’nin başvuruya olumlu yanıt vermemesini hukuka aykırı bularak iptal etti. Kararda, davacının babasının askerlik yaparken bunalım yaşadığına dikkat çekilerek “Bunalım, askerlik görevi sırasında ve askerliğin tesir ve etkisi nedeniyle oluşan yaralanmadan kaynaklanmıştır. Kişinin ölüm olayının görevini yaparken ve görevi etkisiyle gerçekleştiği görüldüğünden dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmamıştır” denildi.
“Terhis edilmesi gerekirdi”
Benzer bir dava da Ankara 1. İdare Mahkemesinin gündemine geldi. Dava dosyasına göre 2000 yılında Mardin’de askerlik yapan Gürkan Dede, psikolojik sorunlar nedeniyle hastanede tedavi altına alındı. Askerde iken çok sayıda intihar girişiminde bulunan Dede, 31 Mayıs 2000’de tuvalette tıraş bıçağı ile boynunu keserek intihar etti. Dede’nin ailesi de çocuklarının vazife malulü sayılması için SGK’ye başvurdu. SGK’nin yanıt vermemesi üzerine Ankara 1. İdare Mahkemesine dava açtı.
Mahkeme, Gürkan Dede’nin askerlik eğitim merkezine katıldığında psikolojik sorunları olduğuna, daha sonra bu problemlerinin devam ettiğine dikkat çekti. Kararda, psikolojik danışman tarafından bu tür hastaların askerlik yapamayacağına değerlendirildiği belirtilerek “Anket formuna ‘intihar edebilir’ kaydı konularak Diyarbakır Askeri Hastanesine sevk edilmiş olmasına rağmen ‘6 ay ilaç tedavisi uygundur’ kaydıyla birliğine iade edilmiştir. Gürhan Dede’nin hastane tetkiklerinin yeterine yapılıp, hakkında kesin işlem yapılmamasının intiharın en önemli nedenini teşkil ettiği yönünde Birlik Komutanı tarafından değerlendirmelere yer verilmiştir. Gürhan Dede’nin intihara meyilli olması da göz önünde bulundurarak terhis edilmesi gerekirken, ilaç tedavisi yapılmak suretiyle görevine devam ettirilmesinde hizmetin kusurlu işlemesi nedeniyle bir küll olan idarenin sorumluluğu bulunmaktadır. Davacının vefat eden oğlunun vazife malulü sayılması gerekmektedir” denildi.
“Yasal düzenleme şart”
Şehit Aileleri Federasyonu Yönetim Kurulu Üyesi ve Hukuk Müşaviri Avukat İsmail Kılıç, askerde iken intihar edenlerle ilgili yasal bir düzenleme yapılması gerektiğini belirterek “Farklı idare mahkemeleri tarafından verilen kararlar, artık intihar eden askerle ilgili olarak yasal bir düzenleme yapılması sonucunu doğurmaktadır. Çünkü mahkemeler artık verdikleri kararları ile intihar eden askerlerin görev şehidi sayılması gerektiğini ortaya koymaktadır” dedi.