Türkiye ile AB arasındaki Yunanistan’dan iade edilen her bir Suriyeliye karşılık, bir Suriyelinin Avrupa’ya yerleştirilmesini öngören mutabakat, Suriyelilerin çilesine yenilerini ekliyor. “1’e 1” mutabakatı gereğince bugüne kadar Avrupa’ya yerleştirilen 462 Suriyelinin belirlenmesinde akıl almaz bir çekişme yaşanıyor. Türkiye, yeniden yerleştirilmek için AB’ye ilettiği ailelerin bazılarına “eğitimli” olduğu için son anda çıkış izni vermedi.

Ankara’nın son anda karar değiştirmesi üzerine üniversite veya teknik eğitimi olanların Avrupa’ya yerleştirilme umudu havaalanında son buldu. Üniversiteyi ikinci sınıfta terk etmiş bir kadın, beraberinde 4 çocuğuyla uçağa binmek üzere beklerken, Türkiye’den çıkışına izin verilmedi. Oysa çıkış yapacak kişi “dul”du ve BM’nin “kırılganlık” ölçütlerine uygundu. Eğitimini ise tamamlamamış ve sadece tekniker kategorisindeydi. Benzer olaylar daha sonra diğer aileler için de tekrarlandı. Cumhuriyet’in ulaştığı diplomatlar benzer olayların Hollanda, İsveç, Almanya ve Fransa’ya yerleştirilecek olan Suriyelilerle yaşandığını teyid etti.

AB üyesi ülkeler, ilk grubun sorunsuz gitmesine karşın peş peşe yaşanan bu ayrımcılığı Brüksel’e iletti. AB Komisyonu’ndan bir yetkili de bu iddiaları doğrulayarak, “Komisyon, bir grup mültecinin eğitim seviyeleri nedeniyle yeniden yerleştirmesinin Türkiye tarafından reddedildiğinin farkındadır. Komisyon, ilk olarak Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından kırılganlık kategorisine göre belirlenen bu mültecilerle ilgili, Türk yetkililere endişelerini iletti; yeniden yerleştirme sürecindeki adaylarda eğitim düzeyi olumlu veya olumsuz bir ayrıcalık nedeni olmamalı” dedi.

Eğitim bir kriter

Bu suçlamalar karşısında Göç İdaresi, soruları yanıtsız bıraktı. Dışişleri Bakanlığı’ndan üst düzey bir yetkili ise, eğitimin kırılganlık önünde bir kriter olduğunu söyledi. Yetkili, bu tür olayların yaşandığını doğrularken, “Kişiler Avrupa’ya yerleştirilmek için yanlış bildirimde bulunuyor” ifadelerini kullandı.

Rekor İsveç’te

Yeniden yerleştirme ile Türkiye’den Avrupa’ya giden toplam 456 Suriyelinin ülkelere dağılımı şöyle: Finlandiya 11, Almanya 157, İtalya 10, Litvanya 5, Lüksemburg 27, Hollanda 52, Portekiz 7, İsveç 187. Yunanistan’dan Türkiye’ye gönderilenlerin sayısı ise 462. Gönderilenlerden sadece 18’i sığınma talebinde bulunmadı.

Nasıl seçiliyorlar?

Türkiye, “1’e 1” sürecinde Avrupa’ya yerleştirilecek Suriyelilerin, BM’nin kırılganlık ölçütlerine göre belirleneceğini açıklamıştı. Bu kriterler ise “engelli, bakıma ve tedaviye muhtaç kişiler ile risk altındaki kadın ve kız çocuklarından” oluşacaktı. Ankara bu süreçte, BM Mülteciler Yüksek Komiserliği’yle de işbirliği yapacağını da açıklamıştı. BM’nin bu kriterlerinin yanı sıra ülkeler de mülteci alımında kendi kriterlerini uyguluyor. Eğitim düzeyi bu süreçte belirleyici olurken, bazı ülkeler akrabalık şartı arıyor, bazıları ise akrabalık bağlarının bulunmamasını. Özellikle genç erkek veya genç kadın arayan ya da etnik kökenine göre Suriyeli kabul edenler de bulunuyor.

Beyin göçü bitti

Türkiye üzerinden Avrupa’ya giden birçok Suriyeli eğitimli ve daha iyi ekonomik şartlara sahipti. Buna karşın Türkiye’de kalan Suriyelilerin birçoğunun eğitim düzeyinin düşük olduğu biliniyor. Türkiye üzerinden gidenler arasında biliminsanı Suriyeli Refai Hamo da vardı. Hamo, ABD Başkanı Obama tarafından özel konuk olarak ağırlandı. İnternetteki bir yazısıyla milyonların tanıdığı bir kişi haline gelen Hamo, İstanbul metrosunda onun buluşu olan elektrik sistemi kullanılırken, ABD’ye giden Suriyelilerden sadece biri.

270 bin kişi geldi

1’e 1 mutabakatı ile eşzamanlı olarak Türkiye üzerinden Yunanistan’a geçenleri kabul etmeye başlayan Türkiye’nin ev sahipliği yaptığı mülteci ve sığınmacı sayısı ise 269 bin 451’e ulaştı. AB ile 4 Nisan’da uygulamaya başlanan mutabakat ile Türkiye’ye Yunanistan’dan iade edilenlerin sayısı ise 386.