Atatürk Kültür Merkezi’nin (AKM) ödüllü yeni proje çalışması kamuoyunda tepki çekti. Daha önce de basında ve sosyal medyada yer alan bilgilere göre, Chicago ve Pekin’de ofisleri bulunan Adrian Smith + Gordon Gill Architecture’ın Taksim’deki Atatürk Kültür Merkezi’nin yerine yapmayı planladığı “İstanbul Kültür Merkezi” adlı proje, World Architecture News’ın düzenlediği WAN Ödülleri’nde ‘Geleceğin Kamu Binaları’ kategorisinde birinci seçildi.

Anımsanacağı üzere, dönemin Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay, dönemin Başbakanı Tayyip Erdoğan’ın AKM’nin yıkılmasını istediğini açıklamıştı. Bugün çürümeye terk edilen AKM için süren mücadele en son 2015’te yeniden alevlenmişti. AKM’nin teknik aksanlarının talanı ve işgali sonrası davalar, eylemler ve kampanyalar yapılmıştı.

Arkasında iktidar mı var?

Peki, kimin tarafından sipariş edildiği gizli tutulan projenin adının “İstanbul Kültür Merkezi” olarak değiştirilmesi projenin arkasında bugünkü iktidar gücünün olduğuna işaret eder mi?

Mimar Korhan Gümüş, “Paylaşılan bu görüntüyü arkasında mimari bir düşünce olmadığı için ciddiye almıyorum. Ama bir de bakarsınız arkasında bir iktidar gücünün olduğu anlaşılır. Gezi’ye siparişle yaptırılan ‘çakma kışla’ projesi gibi iktidar güdümlü bir girişim bile olabilir. Bu girişimin arkasında kamuoyunu manipüle etmeye dönük bir algı operasyonu olabilir. Otoriter yönetimlerin bir özelliği de zaten bu tür kamusal konuları muallakta bırakmaktır” diyor.

‘Hafızayı kazıma girişimi’

Peki, yeni AKM böyle mi olacak? Gümüş, “Mimarlık keşfetmeye, sorgulamaya dayanan bir faaliyettir. Bu mimarların hayal kurma hakkı var. Ama eğer bir hayal değil de bir proje ise en azından şunların bilinmesi gerekli: Bu mimarlık grubu işi nasıl almış? Nasıl seçilmiş? Programını kim oluşturmuş? Bilinçaltında olup da dile getiremedikleri sorun, yani AKM’nin yıkılmasını gerektiren nedir? Eğer bunlar sorulmuyorsa, bir garabet ile karşı karşıyayız demektir. AKM bir hafıza mekânı. Bu niteliği yasal olarak tanımlanmış, kurumlar da tescil etmiş. AKM Cumhuriyet tarihinin bir belgesi. Oldubittiye getirip, sanki yokmuş gibi yıkmak, bana ‘önce asalım, sonra yargılayalım’ demek gibi geliyor. Bu bir mimarlık faaliyeti değil, hafızayı kazıma girişimidir” diyor.

‘Cumhuriyetin simgelerinden’

TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Başkanı Sami Yılmaztürk ise şu değerlendirmeyi yapıyor: “Yargı kararı çok açık. Meydanın simgelerinden birisi AKM, Cumhuriyetin de simge yapılarından birisi AKM... Modern Türkiye mimarlığının da en önemli yapılarından birisi... Emine Erdoğan’ın söylediği 92 yıllık enkazı kaldırdık sözü ile anlam kazanmıyor mu bu proje? Amaç cumhuriyetin tüm değerlerini yok etmek, hafızadan kazımak.”