Suudi Arabistan’ın 1950 yılında koruması amacıyla Mısır’a verdiği Tiran ve Safir adalarının yeniden Suudi Arabistan’a verilmesi kararını Mısır mahkemesi feshetti. Mahkeme iki adanın da “Mısır’ın egemenlik alanında olduğu”na hükmetti. Ancak mahkemenin bu kararının Mısır Yüksek Mahkemesi tarafından iptal edilebileceği belirtildi.

Mısır Devlet Başkanı Abdülfettah el Sisi, Suudi Kralı Selman bin Abdülaziz’in nisan ayındaki Kahire ziyareti sırasında adaların Riyad’a iade edildiğini açıklamıştı. Muhalefetin büyük tepkisine yol açan ve ülkeyi yeni bir krizin eşiğine getiren kararın Mısır ile Suudi Arabistan’ı birbirine bağlayacak Kızıldeniz’deki köprü projesi nedeniyle alındığı ileri sürülürken muhalefet Sisi’yi “vatan toprağını satmakla” suçladı.

Al Ahram gazetesinin iddiasına göre adaların tesliminin İsrail parlamentosu Knesset’te onaylanması gerekiyor. İade kararının ardından ülke çapında baş gösteren protestolarda 150’den fazla kişi gözaltına alındı. Sisi “zaten her zaman Suudilere ait olduğunu” belirttiği adalara Mısır’ın sadece ‘göz kulak olduğunu’ söylemişti. Mısır’dan gelen tepkilere Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Adil bin el Cubeyr, adaların zaten Riyad’a ait olduğunu, korunması için Kral Faruk döneminde Mısır’a teslim edildiğini söyledi.

Tiran Adası, Akabe Körfezi’ni Kızıldeniz’den ayıran Tiran Boğazı’nın girişinde yer alıyor. Tiran Boğazı, İsrail’in Kızıldeniz’e açılması açısından stratejik konumda. Süveyş Kanalı bu ülkeye kapalı olduğu için İsrail’e yük taşıyan gemiler bu boğazdan geçip Akabe Körfezi’ne girmek zorunda. 23 Mayıs 1967’de dönemin Mısır Cumhurbaşkanı Nasır’ın Tiran Boğazı’nı İsrail gemilerine kapattığını duyurması İsrail’in zaferiyle sonuçlanan Altı Gün Savaşı’nın nedenlerinden biriydi. Mısır ile İsrail 1982’de barış anlaşmasına varınca bu iki adaya çoğu ABD askerlerinden oluşan Çokuluslu Kuvvet Gözlemcileri adlı bir güç yerleşti. Sina Yarımadası’nın 6 kilometre doğusunda yer alan Tiran adasının yüz ölçümü 80 kilometrekare. Bu adanın hemen doğusunda yer alan Sanafir Adası ise 33 kilometrekare büyüklüğünde.

Sisi neden verdi?

Suudi Arabistan eski Kralı Abdulaziz el-Suud, 1950’de adaların İsrail’e karşı güvenliğinin sağlanması için Mısır’ın himayesine girmesini, Mısır yönetiminden talep etmişti. İki ada 66 yıldır Mısır’ın himayesindeydi. Suudi Arabistan ile Mısır’ı Kızıldeniz üzerinden bağlaması planlanan 15 kilometrelik köprü projesi nedeniyle adaların asıl sahibine geri verildiği ileri sürülüyor.

Kral Selman, köprünün iki müttefik ülke arasındaki ticaretin büyümesine yardımcı olacağını söylemiş, Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah el Sisi ise köprünün Selman el Suud’un adını taşıyacağını kaydetmişti. Kızıldeniz’e köprü yapımı konusu daha önce de defalarca gündeme gelmişti ancak konuşmanın ötesine geçmemişti. Köprünün yapım maliyeti 3-4 milyar dolar olarak tahmin ediliyor.

Öte yandan, Reuters’a konuşan bir Suudi işadamı, Suudi Arabistan’ın Mısır’a yönelik finansal desteğinin bundan sonra ‘karşılıksız’ olmayacağını söyledi. Suudi Arabistan’ın düşük faizli kredilere odaklanacağını savunan işadamı, “Bu, stratejide yapılan bir değişiklik. Yatırımların geri dönmesi, gelir kaynaklarını çeşitlendirmek isteyen Suudi Arabistan için önemli” dedi. Köprü projesinin yeniden gündeme gelmesi Suudi Arabistan’ın bu yaklaşımıyla ilgisi var.

İptal edilebilir

Mısır Dışişleri Bakanı Semih Şükrü, ülkede tepkilere yol açan Kızıldeniz’deki Tiran ve Sanafir adalarını Suudi Arabistan’a bırakma kararının meclis tarafından iptal edilebileceğini söyledi. Mısır’ın resmi haber ajansı MENA’nın haberine göre, Şükri Cumhurbaşkanı Abdulfettah el Sisi’nin Suudi Kralı Selman bin Abdulaziz’in nisan ayındaki Kahire ziyareti sırasında adaları Riyad’a bırakma kararıyla ilgili konuştu. Meclisin uluslararası anlaşmaları imza etme yetkisi bulunduğunu ifade eden bakan, meclisin kararı iptal etmesi halinde adaların Suudi Arabistan’a verilmesine yönelik Yeni Deniz Sınırı Antlaşması’nın yok hükmünde sayılacağını kaydetti.

Mısır hükümetinin açıkladığı belgelerde, Sanafir ve Tiran adalarının Suudi Arabistan sınırları içinde yer aldığı belirtilmişti.