NURCAN GÖKDEMİR
HÜSEYİN ŞİMŞEK

AKP Hükümetleri döneminde giderek işlevsizleştirilen Sayıştay’ın 2015 yılı raporlarında denetim güçlükleri ve değerlendirme adı altında yapılan sansür uygulamalarına karşın hesaplardaki “yasadışılık, kuralsızlık” gizlenemedi.

Sayıştay’ın, kamu kurumlarının 2015 Genel Uygunluk Bildirimi ile Dış Denetim, Faaliyet ve Mali İstatistik Genel Değerlendirme raporları TBMM’ye sunuldu.

Raporlarda, kamu idarelerinden 307’sinin bütçe hedef ve gerçekleşmeleri arasında meydana gelen sapmaların nedenleri hakkında açıklama yapmadığı, 111’inin bütçe ile tahsis edilen ödeneklerin dışında idarenin kullanımına tahsis edilen özel ödenek, dış proje kredisi veya bağış ve yardım gibi kaynakları faaliyet raporunda göstermediği, 40’ının yılsonu ödeneklerini doğru kaydetmediği ifade edildi. “Denetimin yapılamadığının itirafı” olarak nitelendirilebilecek tespitler arasında, kamu idarelerinden 169’unun faaliyet raporlarında verdiği bilginin ölçülebilir olmadığı veya doğrulama kaynaklarından elde edilen son verilerle uyumlu olmadığı da yer aldı. Kamu idarelerinden 34’ünün bütçe gerçekleşmelerinin, düzenlilik denetimi sonuçları itibariyle kontrol edildiğinde, gerçeği yansıtmadığı da bildirildi.

Denetimler sonucu bazı kamu idarelerinde yapılan tespitlerden bazıları şöyle:

‘İç denetim yok’

“İç denetim birimlerinin oluşturulmadığı, iç denetim birimleri oluşturulanlara ise yeterli sayıda iç denetçi atanmadığı, raporların hazırlanmadığı görüldü. Bu hususlar, kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yönetilmesine, kamu idarelerinin kanunlara uygun faaliyet göstermesine, karar oluşturmak ve izlemek için düzenli, zamanında ve güvenilir bilgi edinilmesine engel teşkil etmektedir.”

1018 taşınmaz kayıt dışı

“Bazı kamu idarelerine ait taşınmazlara ilişkin olarak fiili envanter çalışmalarının tamamlanmadığı tespit edildi. Kamu idarelerinin mülkiyetlerinde, yönetimlerinde veya kullanımlarında olan bazı taşınmazların mevcut kullanım şekilleri ile tapu kayıtlarının birbirinden farklı olmasına rağmen tapu kayıtlarında cins tashihlerinin yapılmadığı tespit edilmiştir. Hazineye ait toplam yüzölçümü 4 milyon 529 bin 16 metrekare olan bin 81 adet taşınmazın Milli Emlak Genel Müdürlüğü tarafından envanter kayıtlarına dâhil edilemediği tespit edildi.

Dış temsilcilikler tarafından büyükelçilik, başkonsolosluk, daimi temsilcilik binası, resmi konut ve lojman olarak kullanılmak amacıyla yurtdışında satın alınan 105’i hizmet binası, 113’ü resmi konut,190’ı lojman binası olmak üzere toplam 408 adet taşınmazın, Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nce envantere dâhil edilmemesi sonucu mali tablolara yansıtılmadığı görüldü.

Genel bütçeli kamu idarelerinin yönetim ve kullanımında bulunan ancak mülkiyeti Hazine’ye ait olan bazı taşınmazların, Maliye Bakanlığı’nın izni dışında çeşitli protokollerle diğer kamu idarelerine geçici olarak tahsis edildiği tespit edildi.

Usulsüz ihale, keyfe göre yönetmelik

“Bazı kamu idarelerinin düzenlediği ihalelerde, kanunda öngörülen şartlar oluşmadığı halde pazarlık usulü ile ihaleye çıkıldığı tespit edildi.

Mali konularda düzenlenecek yönetmeliklerle ilgili olarak Sayıştay’ın istişari görüşünün alınması bir zorunluluk olmasına rağmen, denetimler sonucunda bu zorunluluğa uyulmadan bazı kamu idarelerince anılan yönetmeliklerin yürürlüğe konulduğu tespit edildi.”

Bütçe dışı özel hesaplar

“Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerince kanun hükümlerine aykırı olarak kullanılan ve kamu idaresi muhasebe kayıtlarında ve mali tablolarında gösterilmeyen özel hesaplar belirlendi.”