CAN UĞUR [email protected] @canugur1987
Türkiye’nin ÖSO’cu cihatçı grupların da desteğiyle başlattığı operasyon devam ediyor. Operasyonun sonrasında nasıl bir denklemin ortaya çıkacağı ise merak edilen konuların başında geliyor. Türkiye’nin uzunca bir süredir dahil olamadığı bölgeye ilişkin böyle bir hamlede bulunmasının nasıl bir etki yaratacağını Ortadoğu uzmanı araştırmacı-yazar Faik Bulut’a sorduk. Bulut, operasyonun ÖSO ile gerçekleştirilmiş olmasına hatırlatırken sürecin büyük kırılmalara neden olmayacağını belirtiyor. Yaklaşık 2 yıldır IŞİD’in elinde bulunan Cerablus’un herhangi bir ‘direnişle’ karşılaşılmadan alınmasını sorduğumuz Faik Bulut, ‘örgütün kaybedeceğini anlayıp Cerablus’u boşaltmış olabileceğini’ söylüyor.
Muhaliflere destek…
Bulut’un operasyon sonrası senaryolara ilişkin sözleri şöyle:
Bu operasyon sonucunda bölgede çok büyük değişiklikler beklemiyorum. Amerika ile Rusya’nın çizdiği ya da ikna olduğu çerçevenin dışına çıkılmadığı oranda kırılma yaratacak değişiklikler olacağını düşünmüyorum. Aşağı yukarı anlaştıkları çerçeve bellidir. Burada yeni olan durum ise şudur: Türkiye, son zamanlarda bölgedeki denklemden çıkmışken söz sahibi olma durumu ortadan kalkmışken yeniden bu denkleme dahil oldu. Bunu da destekledikleri gruplar aracılığıyla yaptı. Bu durum şöyle bir sonucu açığa çıkarttı, Türkiye muhaliflere olan desteğini perçinlemiş ya da iyice netleştirmiş oldu. Bu tabloya ise bir anlamda Rusya ‘sessiz’ kalarak ABD ise onaylayarak destek vermiş oldu. Yani Türkiye’nin bu hâline ‘uluslararası düzlemde’ meşruluk kazandırılmış oldu.
‘Elinde koza olacak’
Bölgedeki denklemin öne çıkan unsurlarından bir tanesi de Kürtler. Kürtlerin operasyondan nasıl etkileneceğini sorduğumuz Faik Bulut, orada da büyük kırılmaların yaşanmayacağını düşündüğünü söylüyor: Kürtlerin de bu operasyondan çok fazla etkileneceğini zannetmiyorum ama Kürtlere çok fazla tehdit unsuru olabilecek cihatçı, muhalif unsurların orada konuşlanması sonucu açığa çıkmıştır. Bu grupların Menbiç, Afrin gibi noktalara saldırı tehdidi oluşturabileceğini tahmin etmek zor değil. Sürekli bir ‘tehdit unsuru’ olma halleri söz konusu olacaktır. Bir de şöyle bir boyutu var bu konunun, ilerleyen süreçlerde bu gruplar, Türkiye için Rusya ile pazarlıklarda, gerçekleşirse Suriye ile pazarlıklarda elde bir ‘koz’ olacaktır.
Taahhütler belli
Cerablus adımının IŞİD’den daha çok PYD’ye yönelik olduğu sıkça dillendiriliyor. Özellikle bu süreçte PYD’ye yönelik operasyonların artabileceği söylenirken bu yorumları Faik Bulut’a soruyoruz: Bu tarz yorumlar yapmak için elde verilerin olması gerekiyor açıkçası kehanette bulunamam ama şurası bir gerçek, Türkiye böyle bir adımı ‘atma niyetinde’ olabilir. ‘Vurdu-kaçtı’ adımını atabilir. Ama ben bu adımı Türkiye’nin kendisinin yapacağını düşünmüyorum. Besledikleri muhalif gruplara bunu yaptırabilirler, elbette bunlar yapılırken Türkiye sınırında bulunan askerler ve diğer unsurlar bu yaşananları ‘maç seyreder’ gibi seyretmeyecektir, destek olunabilir, müdahil olunabilir. Burada ise şöyle bir nokta var onu açmakta fayda var: ABD-PYD ve Türkiye’nin dolaylı olarak anlaştıkları nokta YPG-PYD Fırat’ın batısına çekilecek, Menbiç’ten çekilecek ama Menbiç’te YPG’nin de bileşeni olduğu Suriye Demokratik Güçleri kalacak. Türkiye’nin hem Rusya’ya hem de ABD’ye verdiği taahhüt böyle. Buna rağmen bir birim girer PYD’ye bir operasyon yapar ve tekrar aynı konumuna döner onu bilemem, bunu ABD ve Rusya nasıl karşılar o da tartışmalı bir konu.
‘Senaryolar var, kesin yorum yapamayız’
Operasyonun en kritik sorularının başında Cerablus’ta IŞİD’in neden direnmediği sorusu geliyor. Bu soruyu ilettiğimiz Faik Bulut kesin bir şey söylemenin mümkün olmadığını söylüyor ve olasılıkları şöyle sıralıyor: Bu konuda kesin bir söz söylemenin doğru olduğunu düşünmüyorum ama çeşitli iddialar var. Tezlerden bir tanesi IŞİD’in Antep saldırısını Türkiye’nin Cerablus’a girişini hızlandırmak için gerçekleştirdiği ve bu saldırının ardından Cerablus’u boşalttığı. Diğeri ise konunun askeri boyutuna ilişkin o da şöyle IŞİD sonuç itibariyle ‘rasyonel’ davranacağından ötürü bir hamle yapmış olabilir. Operasyon başlamadan evvel IŞİD’in yabancı savaşçıları Cerablus’u boşalttı. Muhtemelen yenileceklerini düşündüler. Önemli kademelerini, resmi evraklarını Cerablus’tan kaçırmış olabilirler bir ‘direnişle’ karşılaşılmamasının arka planında ‘rasyonel ricat’ın olduğunu söyleyebiliriz, yani yenileceklerini bilerek buna uygun hareket etmiş olabilirler.