BURCU CANSU / [email protected]
@burcu_cansu
Mimarlar Odası Ankara Şubesi’nin yaptığı ve kentte yıkılan, yıkılması planlanan Cumhuriyet yapıları “Melih Gökçek vandalizmi”ni ortaya koyuyor.
Kent mimarisinin önemli örneklerinde 8 yapı yerle bir edilirken 10’un üzerindeki önemli yapı da kaderini bekliyor.
Yıkılan yapılar
Maltepe Elektrik ve Havagazı Fabrikası: Cumhuriyet döneminin önemli sanayi hamlesi olarak kurulan Havagazı Fabrikası, Ankara’nın havagazı ve kok kömürü ile çalışan ilk elektrik üretim tesisidir. Ankara’da 1928 yılında elektrik santrali, binası ve bacaları, 1929 yılında da havagazı fırınları kurulmuştur. Mimarı Werner Issel olan yapı Alman firması tarafından yapılmıştır, türünün ayakta kalabilmiş son örneğiydi.
Su Süzgeci Binası: Cumhuriyet döneminin önemli endüstri yapısıydı. Çubuk Barajı’ndan gelen suyu Ankara’ya pompalayan bir süzgeçti. Modern mimarlık eseriydi, sergi evi gibi yatay düzlemde yapılmış ender örneklerden biriydi. Yeni kurulan ve nüfusu kısa sürede artan başkentin su gereksinimini sağlamak amacıyla, 1936 yılında inşa edildi. 8 Ağustos 2013’te yıkıldı.
Etibank Binası: Sıhhiye’deki Etibank Genel Müdürlüğü binası, 2013 yılının Aralık ayında yıkıldı. Mimarlar Vedat Özsan,Toğrul Devres ve Yılmaz Tuncer tarafından 1960’lı yıllarda yapılmış olan Sıhhiye Etibank binasının yerine ek adliye binası yapılması gündeme getirildi, ancak şu anda otopark olarak kullanılıyor.
Kumrular İkamet Sitesi: Necatibey Caddesi ile Kumrular’ın köşesinde bulunan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından kullanılan üç bloktan oluşan 1956 yılında Orhan Bozkurt ve Gazanfer Beken tarafından tasarlanan Kumrular ikamet sitesi, plan değişikliği ile ranta kurban edildi. Özgün sivil mimari eserlerden biri olan yapı 22 Şubat 2016’da yıkıldı.
AOÇ İşçi Memur Lokantası: Lokanta, tescil davası sürerken yıkıldı.
Marmara Köşkü: 1928 yılında Ernest Egli’nin Atatürk’ün AOÇ arazisi içinde tasarladığı ilk yapılardan birisi ve Cumhuriyetin modernite projesinin ilk yapısıydı. Atatürk AOÇ arazilerini halka emanet ettiği bu mekan 17 Mayıs 2016’da yine bir gecede yıkıldı.
Baraj Gazinosu: 1930’lu yıllarda, toplumdaki cinsiyet ayrımcılığının sonlandığı süreçlerde yaygınlaşan eğlence merkezleri olan gazinoların örneklerindendi. Fransız Mimar Theo Leveau tarafından tasarlanan bina 7 Haziran 2016’da yıkıldı.
Danıştay Binası: Sistematik saldırının son kurbanı Danıştay Binası oldu. Mimari projesini Sami Sisa ve Doğan Tekeli’nin 1969-1978 sürecindeki yarışmayı kazanarak tasarladığı bu bina yıkıldı.
Tehdit altındakiler
Saraçoğlu Mahallesi: Cumhuriyet’in ilk toplu konut projesi olan mahalle zorla tahliyelerle insansızlaştırıldı. Tarihi dokusu, özgün mimarisi ve yeşiller içindeki görüntüsüyle Başkent hafızasında önemli bir yere sahip mahallenin TÜRGEV’e verilmesi bekleniyor.
Çubuk Barajı’ndaki Atatürk Evi: Yıkılan gazinonun yanındaki Atatürk’ ün baraj ziyaretlerinde kaldığı ev de tehdit altında.
Ankara Rüzgâr Tüneli: 1946-1950 yılları arasında kurulan, Cumhuriyet’in bilime ve tekniğe verdiği önemi gösteren tünelin yıkılacağı bildiriliyor.
TRT Arı ve Orkut stüdyoları: Modern mimarinin temsilcilerinden Rahmi Bediz ve Demirtaş Kamçıl ikilisine ait yapı kompleksi Türkiye’nin önemli medya yapılarından.
Renda Köşkü: 1920’li yıllarda yapılan Renda Köşkü, erken Cumhuriyet dönemi modernizmine örnek bir bina olarak biliniyor.
İller Bankası: 1.derece kültür varlığı olarak korunması gereken tescilli bir yapı olan bina, 1937’de Cumhuriyetin erken döneminde, Atatürk’ün mimarı olarak ün yapan Seyfi Arkan tarafından tasarlandı. Mimarlık tarihi derslerinde modern mimarlık eseri olarak üniversitelerde okutulan özgün yapı olan İller Bankası’da yıkım tehdidi ile karşı karşıya.
Cebeci Stadı: Yerine yüksek konut ve ticaret amaçlı bina yapımı için imar planı değişikliği yapıldı.
Opera Binası Sergi Evi: Cumhuriyet dönemi mimarisinin Ankara’daki en güzel örneklerinden biri kabul edilen ve 1933-1934 yıllarında inşa edilen tescilli Ankara Opera binasının mimarı Şevki Balmumcu Opera binasının yıkımı tartışmalarının yapıldığına ilişkin duyumlar bulunuyor.
TCDD Gar Binası: 1935-1937 yılları arasında mimar Şekip Akalın tarafından yapılan Gar, tarihi istasyon binaları arasında Cumhuriyet döneminde inşa edilen en görkemli yapı olma özelliğini taşıyor. Cumhuriyetin ideolojik ve planlı imar çalışmalarının önemli bir elemanı ve kentin giriş kapısı olma kimliğini taşıyan bina en büyük sivil katliamın yaşandığı alanda bulunması ile de tarihe gecti.
Şeker Fabrikası Yerleşkesi: Cumhuriyet dönemi endüstri mirası olan Ankara Şeker Fabrikası’nın da bulunduğu geniş alanın rant kurbanı olması gündemde.
Milli Kütüphane: Türkiye’de var olan benzerleri gözetilerek kurulmuş ulusal kütüphane yıkım tartışmalarına konu oluyor.
