TBMM Başkanlığı’na dün AK Parti milletvekillerinin imzasıyla sunulan yasa teklifi, 17 Aralık rüşvet ve İzmir Liman yolsuzluğu soruşturması gibi mevcut soruşturmaları da etkileyecek ve yargılama sistemini silbaştan değiştirecek hükümler içeriyor. Dinleme, tedbir, el koyma kararları geçici madde ile kaldırılıyor. Eski soruşturmalar da dahil artık bu soruşturmalarda, ağır cezalardan üç hâkimin oybirliğiyle kararlar çıkartılması zorunlu hale getiriliyor. 22 maddelik yasa teklifinin Adalet Komisyonu’nda 10 Şubat Pazartesi günü ele alınması, bir hafta içinde de yasalaşması planlanıyor. Teklif şu hükümleri içeriyor:
YENİ USUL GEÇMİŞİ DE KAPSAYACAK: Teklifin 17. maddesiyle CMK’ya geçici bir madde ekleniyor. Bu maddeye göre, katalog suçlarla ilgili soruşturmalardaki dinleme ve tedbir kararlarının tümü, yasa kabul edildiğinde geçersiz hale gelecek. Kapsam içindeki tüm soruşturmalarla ilgili malvarlığına tedbir, hak ve alacaklara el koyma, dinleme, gizli soruşturma, teknik takip kararları yeniden alınacak. Kararlar ağır ceza mahkemesinde üç hâkimin oybirliğiyle alınabilecek.
10 BİN DOLAYINDA KARAR YENİLENECEK: Türkiye ’de 10 bin mahkeme kararına istinaden günde 80 bin dolayında telefon dinlendiği belirtiliyor. Yasa yürürlüğe girdiğinde yeni usul kararlarına göre 15 gün içinde dinleme, 30 gün içinde tedbir kararları yeniden alınacak.
SAVCI ÖRGÜTÜ DİNLETEMEYECEK: TCK’nın 220. maddesi, dinleme yapılabilecek katalog suçlar kapsamından çıkarılıyor. Böylece büyük rüşvet operasyonunda tutuklanan Reza Zarrap ve iki bakanın oğlunun da soruşturulduğu TCK’nın 220. maddesindeki ‘suç işlemek amacıyla örgütü kurmak’ suçlamalarında artık savcılıklar dinleme talep edemeyecekler. Usul hükümleri geriye yürüyecek şekilde geçici maddeyle değiştiği ve lehe düzenleme yapıldığından Zarrap ve diğer tutukluların üst mahkemeye itirazla tahliyeleri gündeme gelebilecek.
EL KOYMAYA RAPOR ŞARTI: Yolsuzluk soruşturmalarında mahkeme sanığın malvarlığına, hak ve alacaklarına elkoyma işlemi uygulayabilmek için artık rapor almak zorunda olacak. İlgisine göre Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Sermaye Piyasası Kurulu, Mali Suçları Araştırma Kurulu, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu’ndan, “elkonulacak taşınmaz hak ve alacağın suçtan elde edildiğine ve suçtan elde edilen değere ilişkin rapor alınması” zorunlu olacak. El koymaya da ağır ceza mahkemesince oybirliğiyle karar verilecek. İtiraz üzerine bu tedbire karar verilebilmesi için de oybirliği aranacak.
TUTUKLAMA BEŞ YIL GÖZALTI 24 SAAT: Devlete karşı suçlar ve terör suçunda azami tutukluluk 10 yıldan 5 yıla, gözaltı süresi toplu suçlarda 4 günden 24 saate inecek. Yakalanan kişi en geç 24 saat içinde yetkili hakim veya mahkeme önüne çıkarılacak. Çıkarılamıyorsa 24 saat içinde adliyeden telekonferansla yetkili hâkimce sorgusu yapılacak.
TELEFON DİNLEMEYE 6 AY SINIRI: Telefon dinlemesine ilişkin süre 6 aydan 3 aya indirildi. Örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlarla ilgili olarak sürenin müteaddit defalar uzatılmasına son verildi. Bu durumda en fazla 3 ay uzatma sınırı getirildi. Teknik araçlarla izleme tedbirine ilişkin süreler 8 haftadan 4 haftaya indirilecek. Örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlarla ilgili olarak süresiz uzatma olmayacak. Süre en fazla 4 hafta daha uzatılabilecek.
ÖYM’LER TARİHE KARIŞIYOR: Özel Yetkili Mahkemeler ile yerlerine kurulan TMK 10’la görevli mahkemeler de kaldırılıyor. Balyoz, Ergenekon gibi davalara bakan ÖYM’lerde görevli bu hakim ve savcılar, yasanın yürürlüğe girmesinden itibaren 15 gün içinde HSYK’ca uygun göreve atanacak. Böylece, olası bir bozma ya da yeniden yargılama kararına aynı hâkimlerin bakması da yasayla engelleniyor. ÖYM ve TMK 10 mahkemelerindeki soruşturma ve dava dosyaları yetkili ağır cezalara devredilecek.
SOMUT DELİL ŞARTI GETİRİLDİ: Gözaltı, tutuklama, arama ve el koyma, dinleme, gizli soruşturmacı ve teknik takip işlemlerine karar verilebilmesi için ‘suç şüphesi’ yetmeyecek ve ‘somut delil’ şartı aranacak.
GASP KURBANI HEMŞİRE TEDBİRİ: Hırsızlık, tehdit, darp ve mala zarar verme gibi suçları işleyenleri mahkemeler artık tutuklayacak. İstanbul Beşiktaş ’ta bir hemşirenin cep telefonunu almak için saldıranın daha önce suç işlediği halde iyi halden tutuksuz yargılandığı ortaya çıkan gaspçı gibi ‘Birden fazla suç işlemek’ ile ‘suçu meslek edinmek’ tutuklama nedeni sayılacak.
DİJİTAL VERİYE ÖNLEM: Arama kararı gereğince kişinin bilgisayarındaki verilere el konulduğunda bunların bir yedeğinin sahibine verilmesi zorunlu hale getiriliyor. Kolluk görevlileri, telefon dinlenmesine ilişkin talepte bulunurken tedbir uygulanacak hattın sahibini gösterir belgeyi de talebe ekleyecek.
PAKET NE GETİRİYOR?
1) Özel yetkili mahkemeler ve özel yetkilik savcılıklar kaldırılacak.
2) Özel yetkili mahkemelerin baktığı davalar suçun işlendiği yerdeki ağır ceza mahkemelerinde görülecek.
3) Kişisel verileri hukuka aykırı kaydedene, yayana veya ele geçirene verilecek ceza arttırılacak.
4) Arama, telefon dinlemesi ve teknik takip sırasında elde edilen kişisel veriler ile özel hayata ilişkin bilgileri yok etmeyenlere ağır cezalar verilecek.
5) Müdafinin soruşturma aşamasında dosyayı inceleyebilmesi ve belgelerden örnek alması konusundaki kısıtlama kaldırılacak.
6) Özel yetkili mahkemelerin görevine giren suçlarda uygulanmakta olan azami 10 yıllık tutuklama süresi 5 yılla sınırlandırılacak.
7) Birden fazla suç işleyenler ile suçu meslek edinenler bakımından tutuklamayı kolaylaştırıcı düzenleme getirilmek suretiyle toplumun korunması amaçlanacak.
8) Gözaltı, tutuklama, arama ve elkoyma, dinleme, gizli soruşturmacı ve teknik takip işlemlerine karar verilebilmesi için “somut delillerin” bulunması zorunluluğu getirilecek.
9) İletişimin tespiti, dinlenmesi ve kayda alınması, gizli soruşturmacı görevlendirme ve taşınmazlara, hak ve alacaklara elkoyma tedbiri tek hâkim yerine ağır ceza mahkemesine verilecek. Mahkeme kararı oybirliğiyle alacak.
10) İletişimin tespiti, dinlenmesi ve kayda alınması, teknik araçlarla izleme ve taşınmazlara, hak ve alacaklara elkoyma koruma tedbirlerinin uygulanacağı suçlar arasından TCK’nın 220’nci maddesi çıkarılacak. Böylece bu suç kullanılarak katalogda bulunmayan suçlar bakımından bu tedbirlerin uygulanma ihtimali ortadan kaldırılacak.
11) Suç nedeniyle taşınmazlara, hak ve alacaklara elkonulabilmesi için ilgisine göre BDDK, SPK, MASAK ve Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu’ndan rapor alınacak.
12) Arama kararı gereğince kişinin bilgisayarındaki verilere el konulduğunda bunların bir yedeğinin sahibine verilmesi zorunlu hale getirilecek.
13) Kolluk görevlileri telefon dinlenmesine ilişkin talepte bulunurken tedbir uygulanacak hattın sahibini gösterir belgeyi de talebe ekleyecek.
14) Telefon dinlemesine ilişkin süreler 6 aydan 3 aya indirilecek. Örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlarla ilgili olarak sürenin müteaddit defalar uzatılmasına son verilecek ve bu durumda en fazla 3 ay uzatılabilmesine imkân sağlanacak.
15) Teknik araçlarla izleme tedbirine ilişkin süreler 8 haftadan 4 haftaya indirilecek. Örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlarla ilgili olarak sürenin müteaddit defalar uzatılmasına son verilmekte ve bu durumda en fazla 4 hafta uzatılabilmesine imkân verilecek.
16) Telefon dinlenmesine, gizli soruşturmacı görevlendirilmesine ve teknik takip yapılmasına karar verilmesi için yeni bir usul benimsendiğinden, daha önce bu işlemler için alınan kararların geçerliliğini devam ettirebilmesi için 15 gün içinde bu kanun hükümleri uyarınca yeniden karar alınması zorunluluğu getirilecek.
Tutukluluk süresinden 130 kişi yararlanacak
Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, tutukluluk süresini 5 yıla indiren düzenlemeden Balyoz ve Ergenekon sanıklarının yararlanamayacağını söyledi. Bozdağ, “Tutuklamanın başladığı tarih ile mahkûmiyet kararı verilene kadar süre tutukluluktur. Karardan sonra temyizde geçen süre buna dahil değildir. Yani hakkında hüküm bulunanları kapsamamaktadır. İlk derece mahkemelerinin karar verdiği süre hesap edilecek. Karar tarihinde karar verilmişse dışında. Beş yılın üzerinde tutuklu bulunan kişi sayısı 130” açıklamasını yaptı.
Dün televizyon temsilcileriyle yaptığı toplantıda pakete ilişkin soruları yanıtlayan Bozdağ, şu açıklamayı yaptı: “Özel yetkili mahkemelerde 5600 dava var. Bunlar ağır ceza mahkemelerine devredilecek. Hâkimlerin atamalarını HSYK yapacak. Hangi dosyanın hangi mahkemeye verileceği otomatik olarak UYAP’tan yapılacak. Önümüzdeki hafta komisyondan çıkacak, bir hafta sonra da yasalaşacak. Türkiye’de 133 ağır ceza mahkemesi var. Mahkemeler terörle mücadelenin aracı değil, adaletin tahakkuk ettiği yerlerdir.”
Fezlekelerin iadesine dair soruya ise Bozdağ şöyle yanıt verdi: “Başsavcıya ben anayasayı, hukuku anlattım. Soruşturmanın gizliliği insanların haysiyetini, hukukunu korumak içindir. Adalet Bakanı olarak canlı yayında soruşturma izleyip, başsavcıyı arayıp yasaları hatırlatmak benim görevimdir. Soruşturmaya müdahale etmek değildi yaptığım. Kimsenin buna mani olma gücü yetkisi yoktur. Benim söylediğim bu eğer bu suçsa başım gözüm üstüne. Bugüne kadar bir tane Adalet Bakanı gösterin ki cumhuriyet savcısını aramamış olsun. Başsavcı, benim konuşmamı benim rızam dışında tutanak tutuyor, onu ifşa ediyor, arkasından daha da kötüsü 32 tane klasörü buna ekleyip gönderiyor. Bana da gönderdi, iade ettim. Sonra aynısını Meclis’e gönderiyor. Savcıya kimse sormuyor, siz bu 32 klasörü Adalet Bakanıyla ilgili olmadığı halde fezlekelerin arkasına niye koyuyorsunuz? Benim hukuk içinde yaptığım bir iştir, hukuk dışında bir iş yapmadım. Kılıçdaroğlu , Bülent Tezcan tutanakları aldı okudu, kim verdi tutanakları bunlara? Kılıçdaroğlu, ‘fezlekeler elimizde satır satır okuduk’ diyor. Hukuk devletiyiz biz, fezlekeler nasıl ana muhalefet partisinin elinde olur? Evrakları kim getirip de dosyanın içerisinden veriyor. Bunlar zaman içinde ortaya çıkacaktır.” (ANKARA/HÜRRİYET)
Polise de Fidan kalkanı
En üst dereceli kolluk amirleri hakkında inceleme ve soruşturma izni HSYK değil Adalet Bakanı’nca verilecek. Adalet Bakanı inceleme ve soruşturmayı, adalet müfettişleri veya Cumhuriyet başsavcıları eliyle yaptıracak. TMK maddesi kaldırıldığından, bu maddede düzenlenen kolluk görevlilerinin korunması bakımından uygulanacak tedbirler TCK’ya aktarıldı. Ayrıca Mahkeme kararlarının süresi içinde kamu görevlilerince yerine getirilmemesi halinde tazminat davası ancak idare aleyhine açılabilecek. Böylece, yargı kararının uygulanmamasından doğan tazminat yükünden memurlar kurtarılacak.
