COX'S BAZAR

Bangladeş'in, Myanmar'daki saldırılardan kaçarak ülkeye sığınan 700 binden fazla Arakanlı Müslüman'ın topraklarına dönüşüyle ilgili planının gelecek ay yapılacak genel seçimlerin ardından yeniden ele alınabileceği bildirildi.

Arakanlı Müslümanların topraklarına dönüşü için Myanmar ile vardığı anlaşmayı uygulamaktan vazgeçtiğini duyuran Bangladeşli yetkililer, 15 Kasım'da, Arakanlıların mevcut koşullarda Myanmar'a geri dönmek istemediklerini ve onları buna zorlayamayacaklarını, dolayısıyla yeniden yerleşim planının şimdilik rafa kaldırıldığını kaydetti.

Bangladeş Başbakanı Şeyh Hasina, 3 Ekim'de Bhashan Char Adası'nı, 100 bin Arakanlı Müslüman'ın yerleşimine açmayı planlandı ancak bu plan da süresiz ertelendi.

Arakanlı Müslümanların topraklarına dönüşü ve yeniden yerleşim planının aralık sonunda yapılacak genel seçimler sonrası kurulacak yeni hükümet tarafından ele alınmasının muhtemel olduğu kaydedildi.

Adı açıklanamayan Bangladeşli bir yetkili, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 30 Aralık seçimlerinden önce ülkeye sığınan Arakanlı Müslümanlar konusu üzerinde çalışma imkanı bulunmadığını doğruladı.

Diğer yandan Arakanlı Müslümanlar, vatandaşlık hakları, etnik kimlikleri, güvenlik garantileri ve kendi evlerine ve topraklarına dönme imkanı olmadan Myanmar'a geri dönmeme sözü verdi.

Arakanlı Müslümanların çoğu, Bangladeş hükümetinin kendilerini yerleştirmeyi planladığı doğal afetlere açık Bhasan Char Adası'na gönderilmek istemiyor. Hükümet verilerine göre, Arakanlı Müslümanları yeniden yerleştirme planı bir yıl önce gündeme gelen dek adada kimse yaşamıyordu.

Cox's Bazar kentindeki kamplarda yaşayan bin kadar mülteci, 15 Kasım itibarıyla hayata geçirilmeye başlanması beklenilen yeniden yerleştirme planını protesto etmişti.

Adada çalışanlar mutlu

Bengal Körfezi'nde 2006'da ortaya çıkan Bhasan Char adacığında yeniden yerleştirme projesinde çalışan düşük gelirli işçilerin hallerinden memnun olduğu belirtiliyor.

Bhasan Char'da her gün çalışan yüzlerce inşaat işçisi ve günlük işçiler ekstra gelir elde etme fırsatından da mutlu görünüyor.

İnşaatın dışında, çevre bölgelerden gelen pek çok kişi, Bhasan Char'da küçük otel ya da çay tezgahları işletiyor ve projenin hayata geçmesiyle daha iyi bir geçim hayal ediyor.

4 aşamada yer değiştirme

Bangladeş Afet Yönetimi ve Yardım Bakanı Mofazzal Hossain Chowdhury, geçen ayın başlarında 25 bin Arakanlı Müslüman'ın, başbakan tarafından yapılan resmi açılışı sonrasında ilk aşamada Bhasan Char'a taşınacağını söylemişti.

Chowdhury, kalan 75 bin Arakanlı Müslüman'ın, kademeli olarak mümkün olan en kısa sürede üç aşamada yeniden yerleştirileceğini belirtmişti.

Proje kapsamında çocuklar için okullar, modern teçhizatlı hastaneler ve hatta camiler bulunduğunu aktaran Chowdhury, Arakanlı Müslümanların büyükbaş hayvancılık ve çiftçilik yapma fırsatına sahip olacağını da sözlerine eklemişti.

Adadaki yaşam koşulları

Ana karadaki en yakın yerleşime 52 kilometre, en yakın adaya 30 kilometre mesafede bulunan adaya ulaşım ancak motorlu teknelerle 2 saat yolculukla sağlanabiliyor. Kötü hava koşullarında yolculuk süresi daha da uzuyor.

Bangladeş donanmasının ölçümlerine göre denizden ortalama yüksekliği 2,84 metre civarındaki adada nehir erozyonu yoğun görülüyor.

Orman Bakanlığı verilerine göre deniz akıntıları her yıl adadan büyük miktarda toprağın koparak ayrılmasına yol açıyor.

Arakanlı Müslümanlar ve uzmanlar doğal afetlerin adadaki yerleşimleri yok edebileceğinden endişeli.

İnşa edilmesi planlanan yerleşime haftada bin mültecinin yerleştirilmesi planlanıyordu.

Arakanlı Müslümanlara yönelik etnik temizlik

Birleşmiş Milletlere (BM) göre, 25 Ağustos 2017'den sonra Arakan'dan kaçmak zorunda kalarak Bangladeş'e sığınanların sayısı 700 bini aştı. Uluslararası insan hakları kuruluşları, yayınladıkları uydu görüntüleriyle yüzlerce köyün yok edildiğini kanıtladı.

Arakanlıların topraklarına dönüşü için Myanmar ve Bangladeş hükümetleri arasında imzalanan anlaşma, yerinden edilenlerin durumlarını belgelendirmeleri mümkün olmadığı için uygulamada işlevsiz kalıyor.

BM ve uluslararası insan hakları örgütleri, Arakanlı Müslümanlara yönelik şiddeti "etnik temizlik" ya da "soykırım" olarak adlandırıyor.

Uluslararası medya ve kuruluşların Arakan eyaletine girişini ciddi oranda kısıtlayan Myanmar hükümeti, bugüne kadar Arakanlı Müslümanların geri dönüşlerine ilişkin verdiği sözleri de yerine getirmedi.

Bangladeş'e sığınan Arakanlı Müslümanlar ve insan hakları örgütleri, gerekli güvenli ortam sağlanmadan bu kişilerin Myanmar'a dönmelerinin, yeni bir etnik temizlik kampanyasına yol açacağı endişesini taşıyor.

Arakanlı Müslümanlar topraklarına dönemiyor

Myanmar ve Bangladeş hükümetleri, Arakanlı Müslümanların topraklarına dönüşü için 23 Kasım 2017'de bir anlaşma imzaladı.

Anlaşmaya göre, Myanmar'a dönmek isteyenler, Bangladeş'e geçmeden önce Myanmar'da yaşadıklarına dair belge sunmak zorunda ancak 1982'de vatandaşlık hakları ellerinden alınan Arakanlı Müslümanların Myanmar'da kayıtlarının bulunmaması bu süreçte ciddi sorun yaratıyor.

Anlaşmada, Bangladeş'e geçen Arakanlı Müslümanlara bu ülkede BM tarafından verilen belgelerin de Myanmar hükümetinin "onay" sürecinden geçmesi gerektiği belirtiliyor.

Ayrıca anlaşmanın imzalanmasından itibaren 2 ay içinde Arakanlı Müslümanların topraklarına dönüşünün başlaması gerekiyordu ancak Arakanlı Müslümanların eve dönüş sürecinin ertelendiği duyuruldu.

Yerinden edilenlerin durumlarını belgelendirmeleri mümkün olmadığı için anlaşma uygulamada işlevsiz kaldı.

Öte yandan, Myanmar'da uğradıkları zulümden canlarını zor kurtararak Bangladeş'teki kamplara sığınan Arakanlı Müslümanlar, kendilerine vatandaşlık başta olmak üzere belirli haklar verilmedikçe ve güvenliklerinden emin olmadıkça Myanmar'a dönmek istemiyor.

Kamplardaki hayatlarının Myanmar'da uğradıkları zulümle karşılaştırıldığında daha iyi olduğunu düşünen Arakanlı Müslümanlar, tüm zorluklara rağmen Bangladeş'in Cox's Bazar bölgesinde imkansızlıklar içinde hayata tutunmaya çalışıyor.

Muhabir: Zehra Ulucak

Kaynak: AA