Başlangıçta kamudan ihraçlara karşı iç hukuk yolunun olup olmadığı konusunda belirsizlik ve tartışma mevcuttu. Giderek durum netleşti. Önce AYM OHAL KHK’lerini inceleme yetkisi olmadığı gerekçesi ile CHP’nin iptal başvurusunu ret etti. Daha sonra idare, bölge idare ve Danıştay ihraçlara karşı açılan davaları KHK’ler konusunda yetkisizlik gerekçesi ile incelemeksizin ret kararı verdiler.
AİHM birkaç başvuruyu idari yargının(idare, bölge idare, Danıştay)  ret kararlarından önce iç hukuk yolunun tüketilmediği gerekçesiyle ret etti. İdari yargının ret kararları üzerine AİHM’e başvurular çoğaldı. Sadece Biz Hukuk Bürosu’nun 1500 e yakın başvuru yaptığı, başvurularda Pilot Dava usulünün takip edilmesini ve acil görüşülmesini talep ettiği biliniyor.
VENEDİK KOMİSYONU TÜRKİYE RAPORU
9 Aralıkta Venedik Komisyonu Türkiye Raporu yayınlandı. Raporda kamudan ihraçlar nedeniyle iç hukukta kanun yollarındaki belirsizlik vurgulanıyor ve Türkiye’ye bazı tavsiyelerde bulunuluyordu.
Hükümet Venedik Komisyonu raporunu ciddiye aldı ve 685 sayılı KHK ile kamudan ihraçlara OHAL İnceleme Komisyonu ile iç hukuk yolu açıldı. Bunun bir iyi bir de kötü yönü vardır. İyi yönü batının Türkiye’yi kaybetmek istemediği, Türkiye’nin de batıdan kopmak istemediğinin anlaşılması. Kötü yönü OHAL İnceleme Komisyonunun kamudan ihraç edilenlerin sadece ihraçları ile ilgili görevlendirilmiş olması, ihraç edilenlerin diğer hak ihlallerinde iç hukuk yollarındaki belirsizliğin devam ediyor olması ve AİHM başvurularının 10 yıl ertelenmesidir.
AİHM başvuruları devam ediyor
OHAL İnceleme Komisyonu ihraç edilenlerin bütün hak ihlallerini karşılamaması nedeniyle AİHM başvuruları devam ediyor.
AİHM ne yapar?
AİHM’in derdi 65 bin başvuruyu başından atmak olamaz. Çünkü AİHM bir pilot karar ile 65 bin başvuruyu çözüme kavuşturabilir. AİHM’in ağırdan almasının nedeni bize göre Türkiye’yi köşeye sıkıştırmaktan kaçınması ve Türkiye’nin bu sorunu iç hukukta çözmesi için fırsat tanıma politikasıdır.
Türkiye sorunu iç hukukta çözmez ve uzun süre sürüncemede bırakırsa AİHM ihraç başvurularında bir karar vermek durumunda kalabilir.  Nitekim Ahmet Altan ve Mehmet Altan başvurularının AYM’ de sürüncemede bırakılması üzerine AİHM Genel Sekreteri yaptığı açıklamada “AYM’yi devre dışı bırakarak acil karar verebiliriz” dedi.
Sonuç olarak AİHM Türkiye AB ilişkilerindeki gerginlik nedeniyle zamanlama yapmaktadır. Ancak zamanlamanın da bir sınırı olacaktır ve AİHM ihraçlar nedeniyle uğranılan hak kayıpları iç hukukta çözülemez ise sonuçta başvuruları ele alıp büyük olasılıkla bir pilot kararla çözecektir. Bu ne zaman olur sorusunun maalesef bir hazır bir cevabı yoktur.
OHAL İnceleme Komisyonunun kurulmasından önce idari yargıda açılan davalar ve AYM'e başvuruları ne olacak?
685 sayılı KHK’nın Geçici 1/3 üçüncü maddesi “Komisyonun görev alanına giren konularda daha önce herhangi bir yargı merciine başvurmuş veya dava açmış olanlar için de 7 nci maddedeki usul ve süreler uygulanır.” demektedir.
Bu düzenleme ile 685 sayılı KHK’den önce açılan davalar işlemden kaldırılacaktır.
Mevcut durumda ne yapılabilir?
OHAL İnceleme Komisyonu bütün hak ihlallerini karşılamadığı için AİHM’e gitmek için en az 10 yıl beklemek yerine OHAL İnceleme Komisyonunun sadece ihraçlarla ilgili görevlendirildiği diğer hak ihlallerinin komisyonun görevi dışında bırakıldığı gerekçesi ile beklemeden AYM ve AİHM’e gidilebilir. Bu başvurularda bir hak kaybı olmayacaktır. Çünkü iç hukuk yolunun tüketilmediği gerekçesi ile verilecek ret kararları iç hukuk yolu tüketildikten sonra tekrar bu mahkemelere başvuruya engel teşkil etmez.
Daha önce açılmış davalara devam etmek gerekiyor mu?
Bizce daha önce açılmış davalara devam etmek, idarenin ret kararına karşı istinafa, istinafın ret kararına karşı Danıştay’a gitmek boşuna bir çaba ve masraf olacaktır. Çünkü 685 sayılı KHK açıkça komisyondan sonra HSYK’nın görevlendireceği Ankara İdare Mahkemelerine gidilebileceği hükmünü getirmektedir.
685 sayılı KHK’den sonra iç hukuk yolu şöyle olacaktır:
İlk olarak OHAL İnceleme Komisyonu sonra sırasıyla:
HSYK’nın görevlendirdiği Ankara İdare Mahkemesi,
Danıştay
Anayasa Mahkemesi,
AİHM
Bu süreç iyimser bir tahminle AİHM hariç 10 yıldır.
Sonuç olarak ihraç edilenlerin önünde uzun ve zorlu bir süreç mevcuttur. İhraç edilenler ihraçlara karşı komisyon, idari yargı, AYM ve idari yargı yolunu takip ederken diğer hak ihlallerine karşı da AYM ve AİHM başvurabilirler.
 Rahmi Ofluoğlu
Avukat
,
Biz Hukuk