UĞUR ŞAHİN / [email protected]
@uugurs

15 Temmuz Darbe Girişimi sonrası ilan edilen Olağanüstü hal (OHAL) kapsamında Kanun Hükmünde Kararnamelerle(KHK) birlikte on binlerce kamu çalışanının görevine son verildi. Meclis’ten kaçırılan KHK’lerin ardından ihraç edilen ve aralarında muhalif kimliğiyle bilinenlerinde olduğu binlerce kamu personelinin aklındaki soru ise “Görevime geri dönmek için nereye başvurmalıyım?” oldu. BirGün’e konuşan Yargıçlar Sendikası Genel Başkanı Mustafa Karadağ ve Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Kerem Altıparmak, yurttaşların neler yapması gerektiğini anlattı. Hukukçular Karadağ ile Altıparmak, görevinden alınanlar için yargı yolunun açık olduğunu vurgularken, yöntem olarak farklı yorumlarda bulundu.

KHK ile atılanın durumu farklı

Akademisyen Kerem Altıparmak, konuya ilişkin ayrı görüşler olduğunun altını çizerek, kurumları tarafından ihraç edilenlerle, KHK ile ihraç edilenlerinin hukuki hak arayışlarının farklı olduğunu söyledi. Altıparmak, “667 sayılı KHK uyarınca, yetki verilen idari mercilerin kararıyla hizmetten çıkarılanlar, örneğin Anayasa Mahkemesi için AYM Genel Kuruluna, hâkimler içinse Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’na (HSYK) başvurulmalı. Yani burada bir kafa karışıklığı yok, idari yargıya gitmeleri gerek. Dava ne kadar sürer bilemeyiz fakat bu konuda alternatif yok. Hangi idari yargıya gidecekleri de kararı veren mercinin nerede olduğuna ve hangi statüde olduğuna bağlı olarak değişir” diye konuştu.

AİHM’e götürülmeli

Altıparmak, KHK ile ihraç edilenlerin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne(AİHM) gitmesinin doğru olduğunu fakat hak kaybına uğramamak için bir yandan Danıştay’da başvurmaları gerektiğini aktardı. Altıparmak, “672 sayılı KHK’de listelenen ve sayısı 50 bini aşan grup için durum daha da kritik. Çünkü bu KHK’nin iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvurulamıyor. Bu durumdakiler için meslektaşlarımız tarafından birkaç alternatifler ileri sürülüyor. Bunlardan birincisini, idari yargıda dava açılması lazım diyenler oluşturuyor. İkincisini, ‘bu Bakanlar Kurulu’nun işlemidir ve bu işlem KHK’den ayrılabilir, Danıştay’da dava açmak gereklidir.’ diyenler oluşturuyor. Bir başka alternatif ise, AYM’ye bireysel başvuru yapılabileceğine ilişkin. Benim de dâhil olduğum görüş ise, KHK’yi iptal ettiremediğiniz sürece, diğer işlemi de hukuken geçersiz hale getiremezsiniz. Bunu da Anayasa’ya göre, hâlihazırda ne idari yargıda ne de Anayasa yargısında yapabilirsiniz, direkt AİHM’e gitmek gerekiyor. Fakat ben aynı zamanda insanların hak kaybına uğramamaları için beraberinde davanın da Danıştay’a da açılması kanaatindeyim yani Danıştay’da şanslarını aramalılar” şeklinde konuştu.

AYM’ye bireysel başvuru yolu açık

Yargıçlar Sendikası Genel Başkanı Mustafa Karadağ, KHK ile ihraç edilenler için AYM’ye bireysel başvuru yolunun açık olduğunu ifade etti. Karadağ, “KHK ile ihraç edilmişlerin Danıştay yolu kapalı. İhraç edilenlerin esas yargı yolu, şu anda görünen o ki AİHM. AİHM’in, ‘AYM’ye bireysel başvuru yolunuz vardı, niye bunu kullanmadınız’ diyeceğini düşünmüyorum. Daha önce 1980 sonrasında 1402 sıkıyönetim yasası nedeniyle görevine son verilenlerde Danıştay bir işlem getirmişti. Görevine son verme işi bir disiplin işidir, bu nedenle Danıştay yolu açık olmalıdır. Bu işlem düzenleyici işlem sayılamaz”

Danıştay’ın ardından başvurulmalı

Karadağ, çalıştıkları kurum tarafından ihraç edilenler için, kurumun kendi disiplin hukuku hükümlerinin uygulanacağını kaydetti. Karadağ, “Örneğin, HSYK’den ihraç edilen hâkim ve savcılarda, öncelikle HSYK’ya yeniden inceleme için başvurulacak. Daha sonra ihraç kararını HSYK verdiği için yasadaki sürelerin ve başvuru yollarının tüketilmesi gerekiyor. Yeniden inceleme ve itiraz hakları var. Öncelikle bu yolun tüketilmesi gerekiyor. Danıştay yolu açık olduğu için Danıştay’a dava açılması gerekiyor. Danıştay’ın ardından da AİHM’nin yolu açılmış oluyor” ifadelerini kullandı.

***

Başvuru süresi kaçırılırsa AİHM yolu da kapanabilir

KHK ile ihraç edilenlerin idare mahkemesine ya da Danıştay’a başvurmalarının önü kapalı. Fakat AİHM’in, ‘iç hukuk yollarının tüketilip tüketilmediğine’ bakma ihtimali sebebiyle İdare mahkemesine başvuru yapılmalı. Sonrasında mahkemeden alınacak ‘ret’ kararı, AİHM’e başvuru sürecini kolaylaştırabilir. Başvurunun doğrudan AİHM’e yapılması durumunda, AİHM ‘önce iç hukuk yolları denenmeli’ kararı verebilir. Danıştay’a ya da İdare Mahkemesine başvurmadan direkt AİHM’e başvuran KHK ile ihraç edilenler, başvuru süresini kaçırdığı için, AİHM yolu da kapanabilir.

Başvuru süresi 30 ila 45 gün

Kurumları tarafından görevine son verilenlerin idare mahkemesine, süresi içinde başvuru yapmaları gerekirken, başvuru süresi kuruma göre 30 ila 45 gün arasında değişebiliyor. Bu sürenin gecikmesi halinde, hukuken geri dönüş yolu tamamen kapanmış oluyor. İdare mahkemesine başvurup ret kararı alınırsa, Danıştay’a gitme imkânı bulunuyor. Danıştay’dan da ret kararı çıkarsa AYM’ye bireysel başvuru yapılabilir. AYM’de başvurusu reddedilenlerin ise AİHM’e gitme imkânı var.