Daire:HGK
Tarih:2012
Esas No:2012/2-382
Karar No:2012/747
Kaynak:uyap yargıtay karar arama ekranı
İlgili Maddeler:Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukuki Veçhelerine Dair Lahey Sözleşmesi 13. madde
İlgili Kavramlar:Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukuki Veçhelerine Dair Lahey Sözleşmesi uyarınca çocuğun iadesi
T.C.
YARGITAY
Hukuk Genel Kurulu
ESAS NO : 2012/2-382
KARAR NO : 2012/747 Y A R G I T A Y İ L A M I
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : İstanbul 14. Aile Mahkemesi
TARİHİ : 24/01/2012
NUMARASI : 2011/1110-2012/50
DAVACI :1- İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı 2-İhsan Oğuz Tanzer
vekilleri Av.Rabiya Balkanlı
DAVALI : Arzu Beklen Tanzer vekili Av.Hamit Eracun
İADEYE KONU ÇOCUK : Uğur Umut Tanzer
ADI SOYADI
Taraflar arasındaki “çocuğun mutad meskene iadesi” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; İstanbul 14. Aile Mahkeme’since davanın reddine dair verilen 04.02.2011 gün ve 1371/121 E., K. sayılı kararın incelenmesi davacı vekili ve C.Savcısı tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 23.05.2011 gün ve 8304/8799 sayılı ilamı ile;
(...Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda mahalli mahkemece verilen ve yukarıda tarih numarası gösterilen hüküm Cumhuriyet Savcısı ile iade başvurusunda bulunan (baba) İhsan Oğuz Tanzer vekili tarafından temyiz edilmiş, temyiz eden İhsan Oğuz Tanzer vekili incelemenin duruşmalı yapılmasını talep etmiş ise de, duruşmaya çağrı gideri yatırılmadığından, duruşma isteğinin reddine (HUMK.m.438/1), evrak üzerinde inceleme yapılmasına karar verildi. Evrak incelendi. Gereği görüşülüp düşünüldü.
Küçük Uğur Umut Tanzer'in davalı (annesi) tarafından 23.4.2010 tarihinden beri babanın çocuk üzerindeki kanundan doğan velayet hakkı ihlal edilerek Türkiye'de haksız olarak alıkonulduğu, mutad meskeninin Finlandiya olduğu, babanın 15.7.2010 tarihinde Finlandiya Merkezi makamına iade için başvurduğu toplanan delillerden anlaşılmaktadır. Mahkemece de mutad meskeninin Finlandiya olduğu ve çocuğun haksız olarak alıkonulduğu kabul edilmiş, uzmanlardan alınan rapor esas alınarak geri dönüşünün sözleşmenin 13/b bendi uyarınca çocuğu psikolojik tehlikeye maruz bırakacağı gerekçesiyle iade talebi reddedilmiştir. Hükme esas alınan uzman raporunda, çocuğun yaşının küçüklüğünün etkili olduğu görülmektedir. Çocuk 26.5.2009 doğumludur. Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukuki Vechelerine Dair 1980 tarihli Lahey Sözleşmesinin 13/b maddesi; çocuğun geri dönmesinin çocuğu fiziki veya psikolojik bir tehlikeye maruz bırakacağı veya başka bir şekilde, musamaha edilemeyecek bir duruma düşüreceği yolunda ciddi bir risk mevcut ise iade talebinin reddebileceğini belirtmektedir. Geri döndüğü taktirde, bu maddede yazılan tehlikelere maruz kalacağı yolunda ciddi bir riskin varlığını gösteren nesnel bulgular bulunmamaktadır. Çocuğun yaşının küçük olması başlı başına iade isteğinin reddine sebep teşkil etmez. O halde iade talebinin kabulü gerekirken, yetersiz gerekçe ile isteğin reddi doğru bulunmamıştır...)
gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.
TEMYİZ EDEN: Davacı vekili ve C.Savcısı
HUKUK GENEL KURULU KARARI
Hukuk Genel Kurulu’nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:
Dava, Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukuki Veçhelerine Dair Lahey Sözleşmesi uyarınca çocuğun iadesi istemine ilişkindir.
Mahkemece, iadesi istenilen çocuğun mutad meskene geri dönmesinin anılan sözleşmenin 13/b bendi uyarınca çocuğu psikolojik tehlikeye maruz bırakacağı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Davacı vekilinin ve C.Savcısının temyizi üzerine karar, Özel Dairece yukarıda başlık bölümünde gösterilen nedenlerle bozulmuştur.
Yerel Mahkemece, önceki kararda direnilmiş; hükmü temyize davacı vekili ve C.Savcısı getirmiştir.
Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; anne Arzu Beklen Tanzer yanında olan müşterek çocuk Uğur Umut’un, Finlandiya’da ikamet eden baba İhsan Oğuz Tanzer’e iade edilip edilmeyeceği noktasında toplanmaktadır.
Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukuki Veçhelerine Dair Lahey Sözleşmesi Türkiye adına 21.01.1998 tarihinde imzalanmış ve 15.02.2000 tarih, 23965 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak onay belgesinin tevdi mahalline sunulmasına müteakiben 01.08.2000 tarihi itibariyle Türkiye açısından yürürlüğe girmiş olup, 1. maddesinde sözleşmenin amacı; “Taraf Devletlere gayri kanuni yollardan götürülen veya alıkonan çocukların derhal geri dönmelerini sağlamak” şeklinde açıklanmıştır.
Aynı sözleşmenin 13. maddesinde ise; “Yukarıdaki madde hükümlerine rağmen, talepte bulunulan Devletin adlî veya idarî makamı, geri dönmeye itiraz eden kişi, kurum veya örgüt :
a) Çocuğun şahsının bakımını üstlenmiş bulunan kişi, kurum veya örgütün, yer değiştirme veya alıkoyma döneminde koruma hakkını etkili şekilde yerine getirmediğini veya yer değiştirmeye veya alıkoymaya muvafakat etmiş olduğunu veya daha sonra kabul etmiş olduğunu veya,
b) Geri dönmesinin çocuğu fiziki veya psikolojik bir tehlikeye maruz bırakacağı veya başka bir şekilde, müsamaha edilemeyecek bir duruma düşüreceği yolunda ciddi bir risk olduğunu tespit ederse, çocuğun geri dönmesini emretmek zorunda değildir.
Adlî veya idarî makam keza çocuğun, geri dönmek istemediğini ve görüşünün göz önünde bulundurulmasının uygun olacağı bir yaşa ve olgunluğa erişmiş bulunduğunu gözlerse, geri dönmesini emretmeyi reddedebilir. Bu maddede yer alan şartların değerlendirilmesinde, adlî veya idarî makamların, çocuğun sosyal durumuna ilişkin bilgileri, merkezî makam veya çocuğun mutat ikametgâhı devletinin diğer herhangi bir yetkili makamı tarafından sağlanan bilgileri göz önünde bulundurması gereklidir.” Şeklinde düzenleme getirmiştir.
Sözleşmenin bu hükmü uyarınca, talepte bulunulan mahkeme, geri dönmesi halinde çocuğun fiziki veya psikolojik bir tehlikeye maruz kalacağı yönünde ciddi bir risk bulunduğunu tespit ederse iade talebini kabul etmek zorunda olmayacaktır.
Somut olayda da yerel mahkemece, konusunda uzman bilirkişiden alınan rapor ile geri iade edilmesi durumunda Uğur Umut’un “psiko-sosyal açıdan geri dönüşümü olamayacak etkilere” maruz kalabileceği belirlenmiştir.
Çocuğun mutad meskene iade edilmesi halinde psikolojik bir tehlikeye maruz kalacağı yönündeki bilirkişi raporuna dayanılarak mahkemece yapılan değerlendirme kurul çoğunluğunca yerinde görüldüğü ve anılan Uluslararası Sözleşmenin 13/b maddesi uyarınca iade zorunluluğu bulunmayan bir halin somut olayda gerçekleştiği anlaşıldığından, aynı hususa işaret eden direnme kararı usul ve yasaya uygun olup onanması gereklidir.
Yukarıda açıklanan nedenlerle, usul ve yasaya uygun bulunan direnme kararının onanması gerekmiştir.
SONUÇ: Davacı vekilinin ve C.Savcısı’nın temyiz itirazlarının reddi ile direnme kararının yukarıda açıklanan gerekçelerle ONANMASINA, 1086 sayılı HUMK’nun 440/1 maddesi uyarınca tebliğden itibaren 15 gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 07.11.2012 gününde yapılan ikinci görüşmede oyçokluğu ile karar verildi.
