Temel vatandaşlık hakları, bireylerin gündelik hayatlarda karşılaştıkları birçok durum özelinde sahip oldukları haklara dair önem taşıyan konulardır. Ne yazık ki okullarda temel vatandaşlık haklarına dair son derece sınırlı bilgiler verilir. Özellikle bu alana dair bir eğitim görmemeniz veya okuduğunuz bölümde bu gibi derslerin olmaması gibi birçok durum, temel vatandaşlık hakları konusunda kendimizi savunma konusunda problem yaşamamıza dahi yol açabilir. Bahsegel tarafından yapılan incelemeler ise Türkiye’de vatandaşların %85’inin vatandaşlık hakları konusunda ne yazık ki kendi kendine yetebilecek seviyede olmadığını göstermektedir. Haliyle temel vatandaşlık hakları konusunda temel bilgilere sahip olmamız, en azından kulak aşinalığımızın olması dahi son derece önemli bir konudur.
Vatandaşlık Hakları Kaça Ayrılır ve Bu Konudaki Önemli Başlıklar Nelerdir?
Vatandaşlık hakları denildiği zaman, birçok hakkın tek bir başlık altında toplandığı düşünülür ancak vatandaşlık haklarının birden fazla başlık altında toplandığı bir gerçektir. Özellikle de 3 temel başlık, tabiri doğru ise vatandaşlık haklarının özetidir. Kişi Hakları, Sosyal ve Ekonomik Haklar, Siyasi Haklar gibi vatandaşlık hakları, bireylerin bilgi sahibi olmaları gereken önemli konulardır. Söz konusu temel vatandaşlık hakları başlıkları altında bilgi sahibi olunması gereken birçok konunun da olduğunu belirtmek gerekir. Peki, tüm bu haklar insanlara ne gibi haklar sunarlar? Temel vatandaşlık haklarına dair bu 3 temel hak ne anlam ifade eder?
Kişi Hakları
Kişi Hakları, vatandaşların en temel haklarından biridir ve genel manada yaşama hakkını temsil eden haklar olarak bilinirler. Özgürlük hakları olarak bilinen bir tabirin de sıkça olarak bu hak özelinde değerlendirildiğini belirtmek gerekir. 13 adet Kişi Hakları olduğunu ve bu hakların ise şunlar olduğunu belirtmek mümkündür:
· Yaşama Hakkı: Bütün hakların temelinde olan bir hak türüdür ve herhangi bir şekilde engellenmesi söz konusu olamaz.
· Kişi dokunulmazlığı: Kişinin ruh ve beden bütünlüğüne müdahale edilecek şekilde dokunulması söz konusu olamaz. Kişinin yaşaması ve vücut bütünlüğü bu hak ile güvence altına alınır.
· Kişi hürriyeti ve güvenliği
· Özel hayatın gizliliği ve korunması: Özel hayatın gizliliği olarak da bilinen bu hak, kişilerin özel yaşamlarının devlet tarafından güvence altına alındığını ifade eder. Kişiler özel hayatlarında gizlilik ve saygı talep etme gibi haklara sahip olurlar.
· Yerleşme ve seyahat hürriyeti: Bireyin istediği yerde ikamet edebilmesi ve istediği yerden istediği yere seyahat edebilmesini sağlayan Kişi Hakları arasında yer alır.
· Din ve vicdan hürriyeti: Bireyin istediği dine inanması ve ibadetini de istediği gibi yapabilmesini ifade eden bir haktır.
· Düşünce ve kanaat hürriyeti: İnsanların istediği gibi düşünmeleri ve karar verebilme özgürlüklerini ifade eden bir haktır. Hiç kimse düşünceleri ve kararları nedeniyle yargılanamaz.
· Bilim ve sanat hürriyeti: Her bireyin bilim ve sanatı serbest öğrenme, öğretme gibi hakları vardır. Devlet bu çalışmaları teşvik eder ve sanatı ya da bilimi öğreneni veya öğreteni korur.
· Basın ve yayınla ilgili hürriyetler: İnsanların görüşlerini çeşitli yayın organları ile duyurabilmelerinde herhangi bir sakınca olmadığını ifade eden bir hak olarak tanımlanabilir.
· Toplantı hak ve hürriyeti: Kişilerin toplu halde düşünce ve kararlarını ifade edebilmeleri hakkını belirten bir haktır.
· Mülkiyet hakkı
· Hak arama hürriyeti
· Temel hak ve hürriyetlerin korunması
Kişi Hakları olarak bilinmesi gereken haklardır.
