Öncelikle ülkemizde işverenlerin çalışanlarının sigortasını yapması zorunlu. Yani bu konu kişilerin inisiyatifine bırakılmıyor. Yasalara göre her işveren işe başlattığı tarihten itibaren çalışanının resmi kayıtlarda işe girişini yapıp, Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bildirimde bulunması gerekiyor. Eğer sigortanızın yapılmadığını fark ettiğinizde çalıştığınız yeri şikâyet edebiliyorsunuz.
Bu kapsamda yapılan denetimler sonunda eğer sigortasız çalıştırıldığınız tespit edilirse sigortasız çalıştığınız gün kadar sigortalılık hakkını elde etmiş oluyorsunuz. Bunun dışında işten ayrıldıktan sonra şikâyette bulunursanız bu durumda hizmet tespit davası açmanız gerekir.
TÜRKİYE’DE 3 MİLYON SİGORTASIZ ÇALIŞAN VAR
Türkiye’de son verilere göre kaçak yollardan çalışan ya da çalıştırılan ve sigortası yapılmayan 3 milyon kişi bulunuyor. Peki sigortanızın yapılmadığını anladığınızda ne yapmanız gerekir" Sizin için bu konuyu iş hukuku ve sosyal güvenlik uzmanı Resul Kurt’a sorduk.
Sigortasız çalışanlar için iki yol bulunduğunu ifade eden Kurt, eğer sigortasız çalıştırılma söz konusu ise çalışanın telefonla Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 'Alo 170' hattını arayarak sigortasız çalıştırıldığını beyan etmek suretiyle inceleme talep edebileceğini belirtti. Kurt, bu noktadan sonra yapılması gerekenleri ise şu şekilde aktardı;
''Sigortasız çalıştırılma durumlarında, işten ayrılmış bile olsa müfettişler ve denetçiler tarafından inceleme yapılır ve iş yeri kayıtlarında bir çalışması bulunursa, örneğin giriş çıkış kayıtlarında olabilir, imzası olabilir, orda çalıştığını kanıtlayıcı bilgiler, belgeler, fatura ödemeleri ve banka ödemeleri kayıt olarak kabul edilir ve kişinin sigortasız çalışmaları tespit edilebilir. Dolayısıyla çalışırken iş yerinde sigortasız olduğu tespit edilirse çalışan sigorta hakkına kavuşur.''
HİZMET TESPİT DAVASI AÇILABİLİR
Bunun dışında çalışan için üçüncü bir yol daha bulunduğuna dikkat çeken Kurt, bunun mahkeme yoluna başvurmak olduğunu belirtti. Sigortasız çalışan bir kişi mahkemeye başvurarak hizmet tespit davası açabiliyor. Bununla ilgili yeni bir düzenleme olduğunu da ifade eden Kurt, şunları şöyledi;
''Yeni yapılan düzenleme ile sigortasız çalışan işçiler mahkemeye gitmeden önce SGK başvuruda bulunmak zorunda. Bir dilekçe ile SGK’ya başvurup 'Ben şu işyerinde şu tarihten şu tarihe kadar şu görevle şu kadar ücretle çalıştım ancak sigortam yapılmadı. Dolayısıyla bununla ilgili olarak gerekli işlemlerin yapılmasını istiyorum' diyerek bağlı olduğu SGK müdürlüğüne resmi bir dilekçe ile başvuracak. SGK müdürlüğü 60 gün içinde cevap vermezse veya olumsuz cevap verirse bu durumda mahkemeye gidip hizmet tespit davası açma hakkı var. Yani sigortasız çalışanlar için işten ayrılsa bile mahkeme yoluyla tespit imkânı var. Burada tanıklara bakılır, işçinin banka hesaplarına bakılır, işveren tarafından bir ödeme yapılıp yapılmadığına bakılır. İş yerinde bir takım belgelerde imzaları varsa bunlara bakılır. Kamera kayıtlarına bakılır varsa giriş çıkış kayıtları, ya da işyerinde çalışanların ifadeleri değerlendirilir.’’
DAVA 5 YIL İÇERİSİNDE AÇILMALI
Kurt, hizmet tespit davasının işten ayrılış tarihinden itibaren 5 yıl içerisinde açılması gerektiğini vurguladı. Buna göre işten ayrıldıktan sonra 5 yıl içerisinde hizmet tespit davası açılmazsa zaman aşımına uğruyor.
ÇALIŞAN TAZMİNAT ALABİLİR Mİ"
İş mahkemesinde açılan hizmet tespit davasını kazanan çalışanlara sigortasız çalıştığı süreler süresince sigortası yapılıyor. Bunun dışında çalışanın sigortasız çalıştığı iş yerinden her hangi bir tazminat alamayacağınısöyleyen Kurt ''1 yıl, 2 yıl, 5 yıl sigortasız çalıştıysa sigortası sağlanmış oluyor. Ama bunu dışında sigortasız çalıştığı için ayrıca bir tazminat alamaz. Ancak işçinin tazminat talebi varsa onun için de dava yolu var. Ancak hizmet tespit davasında tazminat yok. Bu tazminatla ilgili bir dava değil'' dedi.
Lokman Özdemir / yeniakit.com.tr
