Ülkemiz gündeminde aylarca konuşulan Torba Yasa bilindiği üzere iş mevzuatından sosyal güvenlik alanına kadar bir dizi önemli değişiklikler gerçekleştirdi.
Halk arasında torba yasa olarak bilinen 6645 sayılı İş Sağlığı Ve Güvenliği Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun önceki hafta Meclis’te kabul edilmiş bulunuyor.Kanun sayın Cumhurbaşkanı tarafından onaylandıktan sonra Resmi Gazete’de yayımlanacak ve yürürlüğe girecek.
Torba Yasa’nın getirdiği önemli değişikliklerden biri de Bağ-Kur borcu olanlara bu borçlarını dondurma ve borçtan kurtulma imkanı getirmiş olması.
Peki, hangi Bağ-Kur borçluları hangi şartlarla bu imkandan yararlanabilecek. Ayrıntılı olarak açıklayalım.
Ülkemizde Zorunlu Bağ-Kur Sigortası Var
Bilindiği üzere eski tabirle Bağ-Kur’lu olanlara yeni tabirle 4/1-(b) sigortalısı adı veriliyor.
Kanuna göre muhtarlar, gelir vergisi mükellefleri, esnaflar, kapsama giren şirket ortakları ve tarlasında veya icarda kendi adına 4/1-(b)’li sayılıyor.
Bu kişilerin sayısı ülkemizde üç milyondan biraz fazla…
4/1-(b) sigortası kendi adına ve hesabına çalışan, yani bir işverene bağlı olmadan çalışanlar için getirilmiş bir sosyal güvenlik türü… 4/1-(b) sigortalısı olmak seçimlik değil, kanunen zorunlu. Yani belirtilen kapsama girecek işleri yapmaya başlarsanız otomatik olarak sigortalı sayılıyorsunuz, adınıza borç çıkmaya başlıyor.
Eğer başka birinin yanında hizmet akdi veya iş sözleşmesi ile çalışmaya başlarsanız 4/-(b) sigortalılığının bir gön önceden otomatik sona eriyor, SSK’lı (yeni tabirle 4/1-(a)’lı sigortalı) oluyorsunuz. Bunun nedeni SSK’nın Bağ-Kur sigortalılığına göre baskın olması. SSK’lı çalışmanız sona ererse bu kez 4/1-(b) kapsamındaki sigortanız devreye giriyor.
Hangi Bağ-Kur’lular Faydalanabilecek?
Torba Yasa ile işte otomatik olarak adına borç çıkmaya başlayan Bağ-Kurluların borçlarının dondurulması söz konusu olacak.
Peki, yeni uygulama kimleri kapsıyor?
Uygulama kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanların tümünü kapsıyor. Buna tarımda çalışan Bağ-Kur’lular da dâhil.
Başka bir deyişle, muhtarlar, gelir vergisi mükellefleri, esnaflar, kapsama giren şirket ortakları ve tarlasında veya icarda kendi adına çalışan 4/1-(b)’lilerin tümü bu imkandan yararlanabilecek.
Ancak, bu fırsattan yararlanmak için daha önceden SGK’ya kayıt ve tescil yaptırmış olmak gerekiyor.
Bir Yıllık Borcu Olanlar Yararlanacak
Torba Yasa ile getirilen düzenlemeye göre SGK’ya kayıt ve tescilleri yapıldığı hâlde, kanunun yayımlandığı ayın sonu itibarıyla 12 ay ve daha fazla süreye ilişkin prim borcu bulunanların, bu sürelere ilişkin prim borçlarını, kanunun yürürlüğe girdiği tarihi takip eden ay başından itibaren üç ay içinde ödememeleri gerekiyor.
Peşin ödeyecek gücü olmayanların 6183 sayılı Kanun uyarınca borcu taksitlendirmeleri mümkün. Eğer bunu yaparlarsa emeklilik günleri korunacak, sigortalılık günleri geçerli olacak.
Eğer bunları yapmazlar ise, prim ödemesi bulunan sigortalıların daha önce ödedikleri primlerin tam olarak karşıladığı ayın sonu itibarıyla, prim ödemesi bulunmayan sigortalıların ise tescil tarihi itibarıyla sigortalılıkları durdurulacak.
Borçlar dondurulduğu için yüksek faizler ve sürekli artan katlama prim borçları ortadan kalkacak.
Geçmiş Borçlar ve Sigorta Günleri Silinecek
Torba Yasa ile getirilen düzenleme geçmişte biriken borçları kapsamakta.
Durdurulan süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilmeyecek, yani çalışanlara emeklilik günü kazandırmayacak.
Keza bu sürelere ilişkin SGK alacakları takip edilmeyecek, borçlulara icra yapılmayacak, bunlara SGK alacakları arasında yer verilmeyecek.
Öte yandan geleceğe dönük 4/1-(b) sigortalılığı sürüyor. Sigortalılıkları durdurulanlardan 4/1-(b) sigortalılığı kapsamında çalışmaya devam edenlerin sigortalılıkları kanunun yayım tarihini takip eden ay başı itibarıyla yeniden başlatılacak.
Başka bir deyişle, Torba Yasa geleceğe dönük oluşacak borçları kapsamıyor, yalnızca eski dönemler için bir temiz sayfa açılmasını içeriyor.
Dondurulan Günler İhya Edilebilecek
Torba Yasa, Bağ-Kur borçlarını dondurduğu gibi ileride yeniden canlandırmayı da mümkün kıldı.
Borcunu yukarıda anlattığımız şekilde donduranlardan, daha sonra sigortalı ya da hak sahipleri tarafından talep edilmesi hâlinde durdurulan sigortalılık sürelerinin tamamı, talep tarihinde geçerli olan prime esas kazanç tutarı üzerinden borç tutarı hesaplanarak ihya edilecek.
İhya edilerek hesaplanan borç tutarının tamamını, borcun tebliğ tarihinden itibaren üç ay içinde ödedikleri takdirde, bu süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilecek.
Tebliğ edilen borç tutarının bu süre içinde tamamen ödenmemesi hâlinde bu süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilmeyecek ve ödenmiş olan tutarlar ilgilinin prim ve prime ilişkin borcunun bulunmaması kaydıyla faizsiz olarak iade edilecek. İhya edilerek kazanılan hizmet süreleri borcun ödendiği tarihten itibaren geçerli sayılacak.
Sigortalılıkları önceki kanunlara göre durdurulanlara da Torba Yasa ile isterlerse ileride dondurulan bu sürelerini yeniden ihya etme hakkı getirildi.
Borcu Dondurulanlar GSS Kapsamında Değiller
Burada akla gelen bir soru da, borcu dondurulan kişilerin Genel Sağlık Sigortası (GSS) durumlarının nasıl olacağı.
Torba Yasa bu hususu da düzenlemiş bulunuyor.
Bağ-Kur borcu olanlardan sigortalılıkları durdurulanlar ile bunların bakmakla yükümlü olduğu kişiler hakkında 01.01.2012 tarihinden kanunun yürürlük tarihine kadar durdurulan süreler için GSS hükümleri uygulanmayacak.
Başka bir deyişle, sigortalılığınızın dondurulduğu eski tarihli süreler için size GSS borcu çıkması riskiniz yok.
Bağ-Kur borcu olanlar için beyaz bir sayfa açmak, SGK ile barışmak anlamında önemli olan bu yeni düzenlemenin sayıları milyonlara varan Bağ-Kur’lulara hayırlı olmasını dileyelim.
---
Kıssadan Hisse
“Başkalarının sana yaptıkları kötülükleri unut, ama senin onlara yaptığın kötülükleri asla unutma. Onu tekrar iyilik yapmakla bertaraf etmeye çalış.”
— Lokman Hekim
