TEPAV'ın "Yeni TTK'ya Uyum Maliyeti Ne Kadar?" başlıklı politika notuna göre, bağımsız denetimin şirketlere yıllık maliyeti 4.5 milyar TL olacak. Bu maliyetin yaklaşık yüzde 85'i küçük şirketler tarafından ödenecek. Ticari defterlerin açılış ve kapanış onayları ile işlem denetimi için ödenecek işlemler ise şirketler kesimine yaklaşık 1.8 milyar TL maliyet oluşturacak.
TEPAV Ekonomi Politikaları Analisti Sarp Kalkan tarafından hazırlanan "Yeni TTK'ya uyum maliyeti ne kadar" başlıklı politika notunda, yeni TTK'nın getirdiği yeniliklerin doğruluğu ya da eksikliği sorgulanmadan, yarattığı idari yükler konusunda bir tahminde bulunuldu. Politika notunda, şirketler kesimi açısından bu yasaya uyumun yaratacağı sonuçlar üzerinde yorum yapıldı. Politika notuna göre TTK'ya uyumda maliyet artışına neden olacak işlemlerin başında 3 denetçi grubuna, noterlere ve bilgilendirmeye ilişkin aracılara ödenmesi gereken ücretler başı çekti. Tüm şirketler açısından yüklenilmesi zorunlu olan bu maliyetlerin yanı sıra, yeni TTK'da sermaye artırımı, birleşme, bölünme gibi işlemler bazında da daha önceki kanunda olmayan prosedürlerin de tanımlandığı vurgulandı.
-BAĞIMSIZ DENETİME UYUM MALİYETİ YILLIK YAKLAŞIK 4.5 MİLYAR TL-
Politika notuna göre yeni TTK'da en ciddi maliyet, bağımsız denetimden gelecek. Türkiye'de şu anda bağımsız denetim kapsamının çok sınırlı olmasından dolayı bu maliyetin ne kadar olacağını kestirmek oldukça güç. Ancak, sektörden alınan bilgiler en küçük şirketler için bağımsız denetimin yıllık maliyetinin 6 bin TL olacağı, şirket büyüdükçe, işlem sayısı arttıkça ve yapısı karmaşıklaştıkça bu ücretin 100 bin TL'nin üzerine çıkabileceği yönünde.
Türkiye'de Maliye Bakanlığı verilerine göre 31 Aralık 2011 itibariyle 633 bin 976 faal sermaye şirketi bulunuyor. SGK'nın faal işyerlerinin ölçek dağılımı verilerine göre, şirketler ölçeklerine ayrıldığında şirketlerin yaklaşık üçte ikisinin mikro ölçekli (1-9 çalışan) olduğu tahmin ediliyor. Bu varsayımlar altında, bağımsız denetimin yıllık maliyeti yaklaşık 4.5 milyar TL. Şirketlerin yaşam süreleri boyunca karşılaşacakları toplam maliyet ise bunun katbekat üzerinde olacak. Bu maliyetin yaklaşık yüzde 85'i küçük şirketler tarafından ödenecek.
.
/**
Bağımsız denetimin şirketler kesimine tahmini yıllık maliyeti
Ortalama Bağımsız
Denetim Denetim
İşyeri Çalışan Ücreti Yükü
1-9 Çalışan 418.884 1.126.371 6.000 2.513.304.000
10-19 Çalışan 118.054 1.575.383 6.000 708.324.000
20-49 Çalışan 68.814 2.074.013 9.000 619.326.000
50-99 Çalışan 15.705 1.082.068 15.000 235.575.000
100-249 Çalışan 9.168 1.383.007 24.000 220.032.000
250+ Çalışan 3.351 1.777.668 60.000 201.060.000
Toplam 633.976 9.018.510 7.094 4.497.621.000
Kaynak: Maliye Bakanlığı, SGK ve TEPAV hesaplamaları
**/
.
-EK YÜK ORANI GENEL ORTALAMADA ÇALIŞAN MALİYETLERİNİN YÜZDE 4.7'Sİ-
Politika notunda, bağımsız denetime uyumun, şirketler üzerinde ne tür bir etkisi olacağını net bir şekilde ortaya koymak için bu maliyetin çalışan ücreti cinsinden karşılığına da yer verildi. Buna göre, mikro şirketlerde ortalama 2.7 kişi çalışırken bağımsız denetimle 0.6 asgari ücretli çalışan maliyet kadar ek bir yük geldi. Bir başka deyişle, bu tür şirketler çalışan giderlerinin ortalama yüzde 21'i kadar ek yük üstlenmek durumunda kaldı. Ek yük oranı en büyük şirketlere doğru çıkıldığında yüzde 1'e kadar düşerken, genel ortalamada çalışan maliyetlerinin yüzde 4.7'si kadar ek yük oluştu.
-DİĞER KALEMLERLE BİRLİKTE YENİ TTK'YA UYUM MALİYETİ YILLIK 6 MİLYAR TL-
Bağımsız denetim dışındaki diğer yeni işlemlerin getirdiği maliyet de yadsınamayacak kadar yüksek çıktı. Bunların hepsini detaylı olarak hesaplamak mümkün değil. İşlem denetimi, defter açılış-kapanışı onayı, internet sitesi, finansal tablo oluşturulması, ulusal gazete ilanı gibi işlemler yıllık yaklaşık 1.8 milyar TL uyum maliyeti yaratacak. Bunlar içinde en fazla maliyet oluşturanları, internet sitesi oluşturulması ve finansal tabloların ticaret sicilinde ilan edilmesi. Ticari defterlerin açılış ve kapanış onayları ile işlem denetimi için ödenecek işlemler de şirketler kesimine ciddi bir külfet oluşturuyor. Bağımsız denetim maliyeti ile birlikte şirketler kesimi üzerindeki yıllık maliyet 6.3 milyar TL'ya yaklaşıyor. Yine dikkat edilmesi gereken husus, bu maliyetlerin şirketler tarafından her sene ödeneceği.
.
/**Diğer işlemlerin şirketler kesimine tahmini yıllık maliyeti
Yaklaşık Yaklaşık Yaklaşık
İşlem Birim Toplam
Adedi Ücret Maliyet
İşlem Denetimi 150.000 1,000 150.000.000
Defter Açılış/Kapanış Onayı 4.437.832 80 355.026.560
Ulusal Gazete İlanı 3.500 6,000 21.000.000
İnternet Sitesi 633.976 1,000 633.976.000
Finansal Tablo İlanı 633.976 1,000 633.976.000
Toplam 1.793.978.560
Kaynak: İlgili kuruluşların fiyat tarifeleri ve TEPAV hesaplamaları
**/
.
-UYUM MALİYETİNİN REKABET GÜCÜ ÜZERİNDE CİDDİ SONUÇLARI OLACAK-
Politika notuna göre Türkiye'de şirketler kesimi için yıllık 6 milyar TL'lik uyum maliyeti yaratmanın rekabet gücü üzerinde ciddi sonuçları olacak. Bazı şirketler bu maliyetleri karşılayamayacakları için piyasa dışına çıkacak, şirketlerden diğer kesimlere doğru ciddi bir kaynak transferi yaşanacak.
-DEĞİŞİMİN ZAMANLAMASI DA ÖNEMLİ-
Politika notuna göre uyum maliyetinin boyutu kadar önemli bir diğer husus da değişimin zamanlaması. 2008 krizinden beri küresel ekonomi zor günler geçiriyor. Tüm ülkeler kendi şirketlerini koruyabilmek ve büyümelerini sağlayabilmek için ardı ardına önlem paketleri açıklıyor. Dünyanın en gelişmiş ekonomisi olan Amerika Birleşik Devletleri'nde bile geçtiğimiz aylarda JOBS Kanunu adında bir kanun çıkarıldı. Bu kanun ile KOBİ'lerin sermaye piyasalarına erişimini artırmak ve büyümelerini kolaylaştırmak için denetim zorunluluğu kaldırıldı ve şirketlerin uyması gereken standartlar gevşetildi. Bu açıdan bakıldığında, uyum maliyetinin zamana yayılması ve değişimin yönetilmesi daha da büyük bir önem kazanıyor.
-KAPSAMLI KANUNLAR ÖNCESİNDE DETAYLI ETKİ ANALİZLERİNİN YAPILMASI ÖNEMLİ-
Politika notunda tüm gelişmiş ve yükselen ekonomilerde, bu gibi kapsamlı kanunlar öncesinde detaylı etki analizlerinin yapılması ve olası olumsuz etkilerin azaltılmasının esas olduğuna dikkat çekildi. Türkiye'de de 2006 yılında yayınlanan bir Başbakanlık genelgesi ile 2007'den itibaren yasalaşacak tüm maliyet artırıcı kanunlar için düzenleyici etki analizi yapılmasının zorunlu hale getirildiğine vurgu yapılan notta, "Ancak, 2007'den bugüne etki analizi uygulamasına bakıldığında, bu hususta ciddi bir eksiklik yaşandığı gözlenmektedir. 2011'de yasalaşan yeni TTK öncesinde de benzeri bir çalışmanın yapılmamış ya da en azından kamuoyuyla paylaşılmamış olması bugünlerdeki tartışmanın yaşanmasında oldukça etkilidir" denildi.
KUTU:Maliyet Artışında Başı Çeken İşlemler
-Bağımsız denetim: Tüm sermaye şirketlerinin bağımsız denetleme kuruluşları veya mali müşavirler tarafından denetlenmesi
.İşlem Denetimi
Şirket kuruluşu
Sermaye artırımı ve sermaye azaltımı
Birleşme ve bölünme
Tür değiştirme
-Özel denetim: Şirketler topluluğu içindeki hakim ve bağlı şirketler arasında hileli işlem yapılıp yapılmadığının denetlenmesi (M.207/1)
-Ticari defterlere açılış ve kapanış onayı: Açılış onayı yapılması gereken defter sayısı 4'ten 7'ye çıkarılmıştır. Ayrıca, bu defterlere her yıl kapanış onayı zorunlu kılınmıştır. (M.64/3)
.Bilgilendirmeye ilişkin maliyet getiren işlemler
Her şirketin internet sitesi kurması (M.1524)
Finansal tablolar, faaliyet raporları vb. sicil gazetesinde ve internet sitesinde ilanı (M.524/1, 525/1 ve 610/1)
Her tür kağıt ve belgede bulunması gereken bilgilere ilişkin şekil şartları (M.39/2)
-KUTU-YENİ PROSEDÜRLER
-Şirket kuruluşuna ilişkin yeni prosedürler
.Kurucular beyanının hazırlanması (M.349/1 ve 586/1)
.Ayni sermayeye ilişkin bilirkişi raporunun tescil-ilanı (M.354/3 ve 578/1)
.Esas sermayenin taahhüt olunduğunu gösteren noter şerhi (M.341/1)
-Sermaye artırmaya ve azaltmaya ilişkin yeni prosedürler
.Şarta bağlı sermaye artırımının tescili (M.469/1)
.Sermaye azaltımı raporunun tescil ve ilanı (M.473/1)
-Birleşme ve bölünmeye ilişkin yeni prosedürler
.Birleşme/Bölünme raporunun hazırlanması (M.147/1 ve 169/1)
.Ara bilanço çıkarılması (M.144/1 ve 165/1)
.Tirajı 50 bin üzerinde 3 ulusal gazetede 3 kere ilan (M.157/2 ve 174/1)
-Tür değiştirmeye ilişkin yeni prosedürler
.Tür değiştirme planının ve raporunun hazırlanması (M.185/1 ve 186/1)
.Ara bilanço çıkarılması (M.184/2)
Anka
