YARGITAY
2. HUKUK DAİRESİ
E. 2012/22296
K. 2013/8523
T. 28.3.2013
• ÖN İNCELEME DURUŞMASI (Yapılmadan Tensiple Taraflara Dilekçelerinde Göstermiş Oldukları ve Belge Niteliğindeki Delilleri Sunmaları veya Bulundukları Yerlerle İlgili Açıklamada Bulunmaları İçin Süre Verilmesinin Sonuç Doğurmayacağı)
• DELİL SUNULMASI (Delil Çekişmeli Vakıaların İspatı İçin Gösterileceği - Ön İnceleme Duruşması Yapılmadan Tarafların Üzerinde Anlaştıkları ve Anlaşamadıkları Hususlar Belirlenmeden Taraflardan Tanıklarının İsim ve Adreslerini Göstermelerinin Beklenemeyeceği)
• DELİLLERİN BİLDİRİLMESİ İÇİN SÜRE VERİLMESİ (Ön İnceleme Duruşmasının Sonunda Davalıya Delillerini Bildirmesi İçin Süre Verilmesi ve Gösterildiği Takdirde Davalı Delillerinin Toplanması ve Gerçekleşecek Sonucu Uyarınca Bir Karar Verilmesi Gerektiği)
• SÜRE VERİLMESİ (Ön İnceleme Duruşması Yapılmadan Tensiple Taraflara Dilekçelerinde Göstermiş Oldukları ve Belge Niteliğindeki Delilleri Sunmaları veya Bulundukları Yerlerle İlgili Açıklamada Bulunmaları İçin Süre Verilmesinin Sonuç Doğurmayacağı)
ÖZET : Hukuk Muhakemeleri Kanununun 140/5. maddesinde yer alan hüküm; "tarafların dilekçelerinde gösterdikleri ancak henüz sunmadıkları belge niteliğindeki delillerin ve başka yerden getirtilecek belgelerin, bulundukları yerlerle ilgili açıklama yapmaları için, ön inceleme duruşmasında iki haftalık kesin süre verilmesine" ilişkindir. Ön inceleme duruşması yapılmadan, tensiple taraflara, dilekçelerinde göstermiş oldukları ve belge niteliğindeki delilleri sunmaları veya bulundukları yerlerle ilgili açıklamada bulunmaları için süre verilmesi sonuç doğurmaz. Öte yandan; delil, çekişmeli vakıaların ispatı için gösterilir. Ön inceleme duruşması yapılmadan, tarafların üzerinde anlaştıkları ve anlaşamadıkları hususlar belirlenmeden, taraflardan tanıklarının isim ve adreslerini göstermeleri de beklenemez. Ön inceleme duruşmasının sonunda davalıya delillerini bildirmesi için süre verilmesi, gösterildiği takdirde davalı delillerinin toplanması ve gerçekleşecek sonucu uyarınca bir karar verilmesi gerekir.
DAVA : Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda mahalli mahkemece verilen, yukarda tarihi ve numarası gösterilen hüküm temyiz edilmekle, evrak okunup gereği düşünüldü:
KARAR : Dava, 18.1.2012 tarihinde açılmıştır. Mahkemece 2.3.2012 tarihli tutanakla ön incelemenin duruşmalı yapılmasına ve davalıya delillerini bildirmesi için ihtar gönderilmesine karar verilmiş ve bu ihtar 12.3.2012 tarihinde davalıya tebliğ edilmiştir. Davacı ön inceleme duruşmasından önce 14.2.2012 tarihinde delil listesini ibraz etmiş, davalı ise ön inceleme duruşmasına kadar herhangi bir delil bildirmemiştir. 9.4.2012 tarihinde ön inceleme duruşması yapılmış ve tarafların anlaşamadıkları hususlar tespit edilmiştir. Hukuk Muhakemeleri Kanununun 140/5. maddesinde yer alan hüküm; "tarafların dilekçelerinde gösterdikleri ancak henüz sunmadıkları belge niteliğindeki delillerin ve başka yerden getirtilecek belgelerin, bulundukları yerlerle ilgili açıklama yapmaları için, ön inceleme duruşmasında iki haftalık kesin süre verilmesine" ilişkindir. Ön inceleme duruşması yapılmadan, tensiple taraflara, dilekçelerinde göstermiş oldukları ve belge niteliğindeki delilleri sunmaları veya bulundukları yerlerle ilgili açıklamada bulunmaları için süre verilmesi sonuç doğurmaz. Öte yandan; delil, çekişmeli vakıaların ispatı için gösterilir. (H.M.K. m. 187/1) Ön inceleme duruşması yapılmadan, tarafların üzerinde anlaştıkları ve anlaşamadıkları hususlar belirlenmeden, taraflardan tanıklarının isim ve adreslerini göstermeleri de beklenemez.
Bu sebeple ön inceleme duruşmasının sonunda davalıya delillerini bildirmesi için süre verilmesi, gösterildiği takdirde davalı delillerinin toplanması ve gerçekleşecek sonucu uyarınca bir karar verilmesi gerekirken, eksik incelemeyle hüküm tesisi usul ve yasaya aykırı olup, bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ : Temyiz edilen hükmün yukarda gösterilen sebeple BOZULMASINA, bozma sebebine göre diğer temyiz itirazlarının incelenmesine bu aşamada yer olmadığına, temyiz peşin harcının yatırana iadesine, işbu kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere oyçokluğuyla, 28.03.2013 tarihinde karar verildi.
KARŞI OY :
Taraflar ön inceleme aşamasının tamamlanmasından sonra tahkikat için duruşmaya davet edilir (H.M.K. 147). Mahkeme, tahkikatın bitiminden sonra sözlü yargılama ve hüküm için iki tarafı davet eder (H.M.K.md.186/1).
Yerel mahkeme gerek tahkikat aşaması gerekse sözlü yargılama aşaması için kanunda öngörülen "davet" işlemlerini yapmadan davayı ön inceleme aşamasında üstelik sadece davacı delillerini toplayarak karar vermiştir.
Ön incelemede esastan karar verme koşulları bulunmadığı halde "tahkikat" ve "sözlü yargılama" için davet zorunluluğunu yok sayarak yerel mahkemenin yargılama usulünü sadece ön inceleme duruşmasına indirgemesi tek başına bozma sebebidir.
Değerli çoğunluk ön inceleme duruşmasının sonunda "delil toplanmalıdır' ifadesi ile ön inceleme aşamasında delillerin toplanmasını istemektedir.
Sonunda ifadesi, tahkikatın başlamasından önce anlamını dilbilgisi kurallarına göre taşıdığına göre bu görüş ön incelemede delil toplama örneğin tanık dinleme anlamına gelir ki, ön incelemede tanık dinlenemeyeceği öğretide oybirliğiyle kabul edilen bir gerçekliktir.
Mahkemece yapılacak iş; ön inceleme (H.M.K.md. 137-142) hükümlerini uygulamak 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunun 147. maddesi hükmüne göre tahkikat için davet etmek, ön inceleme aşamasında değil tahkikat aşamasında bütün delilleri toplamak, sözlü yargılamaya davet (H.M.K.md. 186/1) ile sonuca göre karar vermekten ibarettir.
Delillerin "ön inceleme aşamasında" toplanmasını isteyen değerli çoğunluğun görüşüne katılmama Hukuk Muhakemeleri Kanununun md.33, 147 ve 186/1 hükmü izin vermemektedir.