AB ile Türkiye arasındaki zirvede Başbakan Ahmet Davutoğlu, Türkiye’nin gasp edilmiş vize serbestisi hakkını sığınmacı krizine bağlayan ve üyelik müzakerelerinin ilerlemesini feda etmeye varan bir anlaşmayı kabul etti. Türkiye- AB anlaşmasının yürürlüğe girme tarihi 20 Mart, yani yarın olarak belirlendi. 4 Nisan’dan itibaren Türkiye Yunan adalarındaki sığınmacıları almaya, AB de Türkiye’deki sığınmacıların az bir kısmını üye ülkelere yeniden yerleştirmeye başlayacak.

Rumların borusu

Davutoğlu “AB ile Kayseri pazarlığında” almak yerine vermeyi tercih etti. Zirvede Kıbrıs Rum Yönetimi’nin üyelik müzakerelerinde enerji, yargı, adalet, eğitim ve dış politika dahil 5 fasıl üzerindeki vetosunu aşamayan Davutoğlu, öncelikle ekim yerine haziranda AB’ye vizesiz girişi garantilemeye çalıştı. Ancak bunun için de 72 kriterin nisan sonuna dek yerine getirilmesi gerekiyor. 29 Kasım’daki zirvede vizesiz geçişin ekimde başlaması kararlaştırılırken üyelik müzakerelerini hızlandırma hedefi konulmuştu. Ancak dün Davutoğlu sadece “mali ve bütçesel hükümlerle” ilgili faslın açılmasına razı geldi. Türkiye sayısı tahmin edilemeyen göçmeni de almak zorunda kalacak.

Fransa’dan da veto

AB üyesi 28 ülkenin liderlerinin önceki günkü 9 saatlik görüşmesinde, Rumların bloke ettiği fasıllardan “yargı ve adaletin” açılmasına başta Fransa olmak üzere birçok üye Türkiye’de ifade ve basın özgürlüğü ihlalleri nedeniyle karşı çıktı. Her öneri Türkiye’nin AB Daimi Temsilcisi Selim Yenel’e de sunuldu. Davutoğlu, taslağın son halini gördükten sonra Brüksel’e hareket etti. Yenel, Davutoğlu’nu oteline yerleştirip 01:00’de AB Konsey Başkanı Donald Tusk’un ekibiyle yeniden buluştu.

Öncelikleri ‘Kıbrıs’

Kıbrıs büyük sorun teşkil etti. Birlik, Tusk’un talep ettiği gibi Rum Yönetimi’nin arkasında durup Türkiye’nin açılmasını istediği 5 faslı tartışmaya dahi yanaşmadı. İlk defa bir AB açıklamasında, açılacak faslın adı Komisyon raporu olmadan yer aldı.

7 Mart’taki zirvede Almanya Başbakanı Angela Merkel’in, Tusk’u bypass etmesi üzerine birlik bu defa görüşme yetkisini Tusk, Avrupa Komisyonu Başkanı Jean Claude Juncker ve Hollanda Başbakanı Mark Rutte’ye verdi. Heyet, Davutoğlu ile dün 08:30’da kahvaltıda buluşurken, AB liderlerikahvaltısı iptal edildi. Üç rauntluk görüşmeler yaklaşık 6 saat sürdü. Davutoğlu ardından Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande ile buluştu, ancak Fransız blokesini de aşamadı.

Demokrasiye saygı göster

AB, Türkiye’ye demokrasiye geri dönmesi çağrısını da yineledi. AB-Türkiye Zirvesi’nin ardından yayınlanan açıklamadan farklı olarak birlik üyeleri bağlayıcılığı bulunan kendi sonuç bildirgesine Türkiye’deki ihlalleri kayda geçirdi: “AB, Türkiye’den en üst standartlarda demokrasi, hukukun üstünlüğü, ifade özgürlüğünü de kapsayacak şekilde temel özgürlüklere saygı duymasını beklediğini tekrarlar.”

İşte o ahlaksız anlaşma

Türkiye’den yollanacaklar: Türkiye’den Yunan adalarına geçmiş göçmenler, 20 Marttan itibaren ‘bireysel başvuru esasıyla’ Türkiye’ye geri gönderilecek. Türkiye, 4 Nisan’dan itibaren göçmen alacak.

Suriyeli takası: Alınan her Suriyeliye karşılık Türkiye’den bir Suriyeli ‘BM hassasiyetleri’ göz önüne alınarak AB’ye gönderilecek. Öncelik yasadışı geçişi denemeyenlerde olacak. AB’nin 72 binlik kotası, anlaşmanın devamında kıstas olacak.

Vizede zorlu süreç: Ankara’nın “tüm kriterleri karşılaması şartıyla” ve AB kurumları ile üyelerinin onaylaması halinde haziran sonundan itibaren gerçekleşecek.

Tek fasıl açılacak: Yalnızca ‘Mali ve Bütçe Hükümleri’ başlıklı 33. faslın haziran ayına kadar açılması öngörülüyor. Diğer kritik fasılların açılmasında AB sadece “hazırlık çalışmalarının hızlandırılmasına” söz verdi.

Parada 2018 sözü: AB, 3 milyar Avro, 2016 ve 2017’de harcandıktan sonra, 2018’e kadar ek 3 milyar vermeyi kabul etti. Ancak Ankara, bu parayı hemen alamayacak.

Sığınmacılar yandı

* AB, Türkiye’den tüm göçmenlerin ülkelerine iadesinde uluslararası hukuka uygunluk şartını arıyor. Türkiye, Cenevre Konvansiyonu’na coğrafi çekince koyduğu için bu sorun Türk mevzuatında yapılacak değişiklikle aşılacak. Suriyeli, Iraklı ve Afganistanlılara şu aşamada ‘geçici koruma’ sağlanıyor. Ancak diğer ülkelerden ve üçüncü ülkeler üzerinden gelenlerin iadesi Türkiye için sancılı olacak. Çünkü Türkiye’nin bu ülkelerde Geri Kabul Anlaşması bulunmuyor.