Patlayan bombalar, turistin elini ayağını çekmesi, Rusya ile ticaretin durma noktasına gelmesi nedeniyle İstanbul ekonomisi can çekişiyor. Son 5 ayda ilde 3 bin 650 şirket kapısına kilit vurdu. Son 11.5 yılda ise kapanan esnaf sayısı 150 bine dayandı. İstanbul’da tekstil ve turizmin kalbi Laleli’de ise 7 bin şirketin yüzde 20’sinin kapandığı ifade ediliyor.

Patlayan bombalar nedeniyle Kapalıçarşı’nın ziyaretçi sayısı ise ciddi miktarda düştü. Kapalıçarşı’daki toplam 3 bin 500 işyerinin yaklaşık 80 tanesi kapısına kiralık ilanı astı.

İstanbul’da ağırlıkla bavul ticareti şeklinde gerçekleşen tekstil ticaretinin en hareketli merkezlerinden Laleli’de Rus alıcılar tamamen bitti. İyi günlerinde yürümekte zorlanılan Laleli sokakları şimdilerde sessizliği, müşterisiz mağazaları, kepenk indirmiş dükkanlarıyla dikkat çekiyor. Bavul ticareti ise neredeyse sıfırlandı. Rusların İstanbul’daki ‘başkenti’ Laleli’nin sokakları, en kalabalık olması gereken zamanlarda boş. Birçok firma, yüksek kiralar ve iş yapamadığı için ya kapanmış ya da kiralık.

Cuma günleri tahsilatların yapıldığı Laleli’de tahsilat miktarları da neredeyse yüzde 70-80 düşmüş. ‘Para yok ki borç ödensin’ esnaf. Tekslit üretiminin kalbi Osmanbey’de de durum Laleli’dekinden farklı değil. Her sokak başında kapanan işyerleri ve kiralık ilanları...

Oda bedeli indi

Resmi rakamlara göre bu yılın mayıs ayında İstanbul’a gelen turist sayısı da yüzde 19 düşüşle 869 bin kişeye geriledi. İstanbul’da ortalama günlük satılan oda bedeli Mayıs 2016’da 105.1 Avro olurken, 2015’e göre yüzde 24.4’lük bir düşüş gösterdi.

İstanbul, tüm Avrupa destinasyonlarında, bir önceki yılın aynı dönemine göre, yüzde 28.8 düşen Brüksel’den sonra en büyük düşüşü yaşayan ikinci destinasyon oldu.

Ticaret yüzde 40 düştü

Kapalıçarşı Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Kökler, canlı bomba olaylarından, terör saldırılarından herkesin olumsuz etkilenidğini belirterek, “Turist gelecek, dışarıdan para gelecek ki işler yürüsün. Şu anda Kapalıçarşı’da ticaret yüzde 40 civarında düştü” dedi. Kapalıçarşı’da 3 bin 500 iş yerinin bulunduğunu bunların 70-80 tanesinin kiralık olduğunu anlatan Kökler’in konuşmasının satır başları şöyle:

* Mülk sahipleri muazzam yüksek kiralar istiyorlar. Esnafın ticarisin yüzde 40 düştüğü bu ortamda kiraları ödeyebilmesi çok zor.

* İşler böyle devam ederse mülk sahiplerine gidip kiraları en azından 1 yıl boyunca yarıya indirin demeyi planlıyoruz. En azında öyle bir niyetimiz var. Kapalıçarşı’da 15 bin dolar 100 bin dolar kira geliri olan da var.

Yüzde 30 düştü

* Burada bir esnaf ayda en az 5 bin dolar ciro yapmalı ki kapısına kilit vurmasın. Eleman çalıştırıyor. Elektrik, su, KDV, aidat, güvenlik parası ödüyor. Hatta şu anda 40 özel güvenlik Kapalıçarşı’da güvenliği sağlıyor. Parasını kendimiz veriyoruz. Valilik bize bu sayıyı artırın diyor. Biz 40 kişinin parasını verirken diğerlerini nasıl ödeyeceğiz?

* Kapalıçarşı’yı günde 300 bin kişi ziyaret ederdi. Şimdi bu sayı yüzde 30 düştü. Yabancılar gelmiyor, ama yerli halk da gelmiyor. Artık herkes gidip alışverişini AVM’lerden yapıyor.

* Satılık ve kiralık dükkân sayısının artmaya başlaması da Kapalıçarşı’nın tarihinde hiç rastlanmayan bir durum. Turist otobüslerinin Kapalıçarşı’ya rahat ulaşmasını sağlamak zorundayız. Ayrıca çarşının iki kapısında da çarşı için hizmet verecek taksi duraklarına ihtiyacımız var.

1 sokakta 10 dükkân kapalı

Osmanbey, Laleli ve Kapalıçarşı’da gezdiğimiz caddelerde sokaklarda adeta terkedilmiş havası vardı. Bölgede ticaret yapanlar, “Bir sokakta 8-10 dükkânı kapalı görmek mümkün. Bu hiçbir zaman görülmüş şey değildi” diyor.

Eski den torpil la zımdı

Kapalıçarşı’daki esnafların verdiği bilgiye göre geçen yıllarda Kapalıçarşı’da dükkan bulmak zordu. Ancak torpille ya da aracılar vasıtasıyla dükkan kiralanırdı. Şimdi kirada dükkanlar var ona rağmen gelen yok. Çarşı ticaret açısından en zayıf dönemini yaşıyor. Sirkeci’deki Bal Fotorafçılık’ın sahibi Muzaffer Bal “Çok sıkıntı yaşıyoruz. Herkes günü kurtarmanın derdinde. Cuma günü gelince tahsilat parası yerine kendi masraflarına ödeme yapıyor esnaf. Alışveriş olmayınca da kötü, esnaf yatırım yapamıyor, sigortalarını yatıramıyor vs. İşyerini kapatma durumuyla karşı karşıya kalıyor. Bir arkadaşımız 10 senelik dükkanını kapattı, fotoğrafçılıktan ayakkabıcılığa döndü” dedi.

Uçurum gibi

Osmanbey’de tekstil dükkânı bulunan Can Türkoğlu: Uçurum gibi. İç piyasada alım gücü düştü. Ruslarla ilişkiler bozuldu. Turistler çok etkinlendi bundan. Araplardan çok gol yedik. Her sene kötüye gidiyor durum. Markalar tekelleşti Türkiye’de bizim gibi küçük kuruluşlara yer kalmadı. Kendimiz üretiyoruz ama kendimize satamıyoruz. Yabancılar satıyor bizim yerimize. Bu gidişle ayakta kalamayız. Biz hem üretim yapıyoruz hemde toptan satıyoruz. Kumaş dolar üzerinden alınıyor. İster istemez pahalı oluyor. Dövizin yükselmesi bizi vuruyor.

Spor-tesettür üretimi ve satışı yapan Erdal Odabaş: Her sene işlerimiz aşağıya iniyor. İç piyasada spor-tesettürün payı artıyor. Ama ona rağmen sürekli satış olmuyor. Kiralar artıyor. Kumaş fiyatları artıyor. Türk lirasından satıyoruz dolarla borçlanıyoruz. Osmanbey giyim konusunda Türkiye’nin en önemli yeriydi, şimdi o güzel günler yok. Tahsilat günü bizim gibi bir çok kişi cebinden ödüyor. Eskiden dükkân deviri el altından yapılırdı. Kiralık levhası bile koyulmazdı. Şimdi her sokakta şirketler kapanıyor.

Nedim Zorluer: Dükkânımda 160 çeşit mal var. Kapıdan bir kişi bile içeri girmiyor. Kötü gidişten kaynaklı imalatı bitirdik. Herkes cepten sermayeden yiyor.

Laleli’de tekstil dükkânı sahibi Münir Tarhan: Piyasada hareketlilik yok. Tahsilat düşük. Laleli’de çok dükkân kapatan var. İş dönmeyince kapatıyorlar. Büyük firmalar daha dayanıklı ama onların da dayanma süresi kısıtlı.