Doğu Afrika’nın kuzeyinde yer alan Eritre, batıda Sudan, güneyde Etiyopya ve güneydoğusunda Cibuti ile çevrili bir ülke. 1991 yılında yapılan referandumla halkın tamamına yakınının oyunu alarak Etiyopya’dan bağımsızlığını hukuken, 1993 yılında ise fiilen kazandı. Eritre’nin bağımsızlık mücadelesinin en önemli isimlerinden birisiydi, İbrahim Totil. Önce Enformasyon Bakanı, sonra Kuzey Kızıl Deniz Bölgesi Valisi olarak görev yaptı. Şimdiyse beraberindeki 15 bakanla birlikte hapiste. “Bu Eritre’de normal” diyor Israr. 14 Şubat 2013’te tutuklanan babasının nerede nasıl olduğunu bırakın, yaşayıp yaşamadığını bile bil(e)miyor. Fakat siz onunla İstanbul’un Harbiye semtindeki Cumhuriyet Caddesi’ni adımlarken göz göze gelebilirsiniz.

‘Babamın hayaliydi’

Çünkü 2007’de siyasi mülteci olarak Türkiye’ye sığınan oğlu Israr Totil, babasının hayalini gerçekleştirmek için Harbiye’de bir kitabevi açtı. Siyasi kimliğinin yanı sıra şiirler de yazan İbrahim Totil’in adını baş tacı eden ve afişinde de onun yüzünü taşıyan kitabevinin yayınevi işlevi de var. Sloganı ise “linking cultures”. Yani “kültürleri buluşturmak”.

Üç katlı Totil Book Store’un ikinci ve üçüncü katları duvarları boydan boya kaplayan kitaplarla ve onların sayfalarını karıştıran meraklı okurlarla dolu. İlk katında ise küçük bir galeriyi de içinde bulunduran bir toplantı salonu var. Arap dilinin önemli yazar ve şairlerini Türkçeye, Türk dilinin güçlü seslerini Arapçaya tercüme ederek yayımlamak üzere yola çıkan Israr Totil, yayınevinin bu ilk katını ise farklı kültürlerden edebiyatçıları buluşturmak için kullanıyor. Bir diğer hedefleri de kendi ülkelerinde kitaplarının basımı siyaset engeline takılan yazarların yayıncısı olarak, Totil Book Store’u dünyanın tüm ülkelerinden entelektüellerin buluşma yerine çevirmek.

Israr Totil: “Biz Türkiye’de Arapça yayın yapan ilk yayıneviyiz. Avrupa genelinde de bu alandaki en büyüklerden biriyiz. 6 bin farklı başlıkta Arapça kitap ve ayrıca Türkçe kitaba sahibiz. Ayrıca Arapça öğrenmek isteyenler için özel bir uygulama ürettik. Adı ‘Totil Arapça’. Yetişkinler bu uygulama üzerinden Arapça öğrenebiliyorlar.”

9 gün yürüyerek Sudan’a geçti

Sudan’a geçti Israr Totil, 37 yaşında. Henüz bir üniversite öğrencisiyken hükümetin uygulamalarıyla ilgili eleştirel konuşmaları sebebiyle hapsedildi. 2007’de hapisten kaçıp 9 gün boyunca yürüyerek Sudan’a ulaştı. Oradan da siyasi mülteci olarak Türkiye’ye sığındı. O günden beri Türkiye’de yaşıyor. Zaman içerisinde eşi, çocukları ve tüm çekirdek ailesini İstanbul’a, yanına almayı başardı. Harbiye’de açtığı Totil Book Store, 5 şirkete sahip Totil Şirketler Grubu’nun sadece bir ayağı. Herhangi bir maddi birikimden güç almaksızın ve durmaksızın çalışarak bugün beş firmaya sahip bir şirketler grubunun sahibi oldu. Israr yayınevini kurmak için en az 400-500 bin dolar harcadığını söyleyince soruyoruz, dokuz sene içerisinde işleri nasıl bu kadar büyütebildiğini, anlatıyor: “Yeni bir kültür, bir ülkeye gelmek çok zor. Sadece dil değil, her şey farklı. Ama ben Türkiye’ye gelir gelmez haklarımı öğrendim ve çalıştım hep. Önce rehberlik yaptım. Sultanahmet, Büyükada, Uludağ gibi yerleri Arap turistlere gezdirdim. Sonra Laleli’de küçük bir turizm firması açtım. Yavaş yavaş işler büyüdü. Şu anda yayınevinin yanı sıra eğitim, uluslararası danışmanlık, dış ticaret ve sağlık turizmi sektörlerinde dört firmam daha var. Yanımda 150 kişi çalışıyor. Suriyeli çalışanlarım da var.”

‘Aynı denizlerde önce Eritreliler boğuldu’

Başbakan Isaias Afewerki’nin özel sermayeli medyayı yasaklayarak tüm medyayı hükümetin kontrolü altına aldığı Eritre’den gelen Israr, Suriye’deki acıyı görüp Eritre’ye göz yumulmasını şu sözlerle eleştiriyor: “Eritre’de çok daha büyük bir vahşet var. Esad’ın veya herhangi bir başka diktatörün yaptığından çok daha fazla... Fakat medya bu konu hakkında hiç konuşmadı. Mülteciler Yunanistan’a gidiyor, denizi geçmek isterken ölüyor ama hiçkimse onları görmüyor. Aynı denizlerde Suriyelilerden önce ülkelerindeki diktatörlükten kaçan Eritreliler ölüyordu ama kimse onları görmedi...”