AKP’nin anayasa önerisinde, Cumhurbaşkanı’na ‘idare’yi silbaştan düzenleme yetkisi getiriliyor. Cumhurbaşkanı, bakanların sayısını ve görev alanlarını, merkezi idare kapsamındaki tüm kamu kurum ve kuruluşların kuruluş, görev ve yetkilerini tek başına kararnameyle belirleyecek, vergi oranlarında değişiklik yapmaya yetkili olacak. ‘Seçilme kriterleri’ belli olmayan Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, milletvekilliği dokunulmazlığından yararlanacak, ancak TBMM’de yemin etmeyecek.

AKP, anayasa önerisini bütçe görüşmelerinin tamamlanmasının ardından Anayasa Komisyonu’nun gündemine almayı planlıyor. Bir değişiklik olmazsa öneri, TBMM Genel Kurulu gündemine ocak ayı başında gelecek. Anayasa önerisinin içeriğiyle ilgili tartışmalar ise sürüyor. ‘Yürütmeyle ilgili kararname’ çıkarma yetkisinin yanı sıra Cumhurbaşkanı’nın pek çok alanda kararnameyle ülkeyi yönetmesi öngörülüyor. Bu yetkilerden bazıları şöyle:

- Bakanlık sayısını belirleyecek: Cumhurbaşkanı, bakanları Meclis içinden ya da dışından kendisi belirleyeceği gibi bakanlıkların sayısını, adlarını, görev ve yetkileri ile teşkilat yapısını da kararnameyle belirleyecek. Şu anda Adalet, Aile ve Sosyal Politikalar, AB, Bilim Sanayi ve Teknoloji, Çalışma ve Sosyal Güvenlik, Çevre ve Şehircilik, Dışişleri, Ekonomi, Enerji ve Tabii Kaynaklar, Gençlik ve Spor, Gıda Tarım ve Hayvancılık, Gümrük ve Ticaret, İçişleri, Kalkınma, Kültür ve Turizm, Bakanlığı, Maliye, Milli Eğitim, Milli Savunma, Orman ve Su İşleri, Sağlık, Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme olmak üzere 21 bakanlık bulunuyor. Cumhurbaşkanı, mevcut bakanlıkları tamamen kaldırıp yeni bakanlık kurabileceği gibi birleştirme ve ayırma işlemini tek bir kararnameyle yapabilecek.

- Kamu reformu kararnameyle: Öneride, anayasanın ‘merkezi idare’ başlıklı maddesine “Merkezi idare kapsamındaki kamu kurum ve kuruluşlarının, kuruluş, görev, yetki ve sorumlulukları Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenir” fıkrası ekleniyor. AKP, bu düzenlemeyle yıllardır yapmaya çalıştığı, ancak bir türlü gerçekleştiremediği ve ‘kamu yönetimi reformu’ diye nitelendirdiği düzenlemeleri Meclis denetimi olmadan kararnameyle yapmak istiyor. Cumhurbaşkanı, bu yetkiyle tüm kamu kurum ve kuruluşlarını sil baştan değiştirebilecek. Üst düzey kamu görevlilerinin atanmalarına ilişkin usul ve esaslar da Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenecek. Bu kapsamda, kamu tüzel kişiliği Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulabilecek. Cumhurbaşkanı, ayrıca yönetmelik çıkarabilecek.

- Vergide değişiklik yapabilecek: Öneride, anayasanın ‘vergi ödevi’ başlıklı 73. maddesinde değişiklik öngörülüyor. Buna göre, vergi resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde yasanın belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapma yetkisi Cumhurbaşkanı’na verilecek. Dış ticaretin ülke ekonomsinin yararına olmak üzere düzenlenmesi amacıyla ithalat, ihracat ve diğer dış ticaret işlemleri üzerine vergi ve benzeri yükümlülükler dışında ek mali yükümlülükler koymaya ve bunları kaldırmaya yasayla Cumhurbaşkanı’na yetki verilebilecek.

Dokunulmazlar ama yemin etmeyecekler

Cumhurbaşkanı, Meclis’te yemin edecek. Ancak yasama dokunulmazlığından yararlanacak olan Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar yemin etmeyecek. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanların seçilme kriteri de öngörülmedi. Yasayla bir düzenleme olmazsa Cumhurbaşkanı, eğitim, yaş ve adli sicil durumuna bakmaksızın istediği kişiyi yardımcısı ve bakan yapabilecek.