ONUR EREM
[email protected]
@onurerem

Suriye’deki son gelişmeleri, İstanbul Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden Hakan Güneş’e sorduk:

» Riyad merkezli Yüksek Müzakere Konseyi görüşmelerden çekilirken rejim de hava saldırılarını artırdı ve bir hastane bombaladı. Rejim veya muhalefet için ateşkes değerini yitirdi mi?

Ateşkes Halep’in güneyindeki bölgelerde, Humus-Hama-Dera hattında daha başarılı bir şekilde uygulanıyor. İdlib ve Halep’te ise sorunlar var. Rusya’nın kurduğu irtibat merkezine konumlarını bildiren muhalif gruplara saldırılmıyor. Fakat IŞİD son dönemde ateşkese katılan grupların liderlerini öldürmeye başladı.

İdlib-Halep hattında ise, buradaki grupları destekleyen Suudi Arabistan ve Türkiye’nin isteksizlikleri nedeniyle süreç zorlaşıyor. Bu bölge, Suriye’de üzerinde en fazla anlaşmazlık olan yer. Muhalifler de rejim de buranın tam kontrolünün kendisinde olması gerektiğini iddia ediyor. Suriye Ordusu, ağırlığını Palmira-Deyr ez Zor hattında IŞİD’e karşı kaydırdı. Fakat İdlib-Halep’te de çatışmalar sürüyor.

Hastane bombalamasına gelince, bunu muhtemelen Suriye uçakları gerçekleştirdi. Ama Moskova ve Şam’dan henüz bir ret veya kabul açıklaması gelmedi. Daha önce de 10 Şubat’ta bir hastane vurulduğunda önce ABD Rusya’yı suçlamış, ardından da Rusya ABD’yi suçlayarak soruşturma talep etmişti. Ayrıca ABD’nin Afganistan’da Sınır Tanımayan Doktorlar’ın hastenesini hiçbir neden yokken vurduğunu da biliyoruz.

» Aylar süren müzakerelerden sonra gelinen noktaya baktığınızda Cenevre Müzakereleri’nin geleceğini nasıl değerlendiriyorsunuz? Önceki yıllarda yapılan girişimler gibi çökme ihtimalini daha olası görüyor musunuz?

Büyük sorunlar devam ediyor ve durum kolayca çözülecek gibi değil. Fakat unutulmaması gereken bir şey var: Bu masa BMGK üyesi iki devletin, Rusya ve ABD’nin inisiyatifiyle kuruldu. ABD ve Rusya’nın prensipte anlaşmış olduğu konularda bir değişiklik yok. Bazı konularda anlaşmazlık sürse de masanın devrilmeyeceğini Lavrov da Kerry de sürekli tekrarlıyor. Özellikle Esad’ın gitmeyeceğinin anlaşılmasından sonra sahada askeri açıdan bir denge oluşmuş durumda ve denge varken bu masanın dağıtılması çok zor.

Burada esas zorluk Suudiler’in desteklediği grupların El Nusra ile çalışmaya devam ediyor olmaları. İdlib ve Halep’te bunu görüyoruz, bu yüzden oralarda ateşkes uygulanmıyor.

Şubat’tan bu yana muhalif güçler, yeni toprak kazanamadıkları ve toprak kaybettikleri için ateşkesin kendilerine yaramadığı kanaatindeler. Zaman zaman masayı da terk ediyorlar ama dönecekler o masaya. Çünkü Türkiye ve Suudi Arabistan’ın desteklediği grupların bu büyük denklemin dışına çıkabilecek güçleri yok.

Kısaca, şu anda masanın ciddi bir şekilde toplanması da, dağılması da mümkün gözükmüyor. Suriye’de sınırları daha belli ve daha az çatışmalı bir noktaya doğru ilerleniyor.