Türkiye’de bisikletin ulaşımın ve günlük hayatın bir parçası olması için mücadele veren ve kamu kurumlarıyla görüşmeler yürüten bisikletizm.com platformunun kurucusu Pınar Pinzuti, Türkiye’nin nasıl bir bisiklet ülkesi olacağını anlattı.

1 Ulusal ulaşım strateji planı

Ülkemizin bir bisiklet ülkesi, daha doğrusu bisiklet dostu bir ülke olabilmesi için öncelikle “ulusal bisikletli ulaşım strateji ve planına” sahip olması gerekiyor. Ulusal bir vizyon ve plan olmadığı sürece ülkede bu konuda yapılan tüm çalışmalar noktasal, birbirinden bağımsız, deneme yanılma ve kaynakların boşu boşuna harcanması ile sonuçlanacaktır. “İnsan odaklı” söyleminin çok popüler olduğu bir dönemde özellikle şehirlerin bir numaralı sorunu ulaşım ve hareketlilik konusunda yasal düzenlemelerin tamamlanması için ulusal bir stratejik eylem planına ihtiyacımız bulunuyor.

2 Bakanlık adım atmalı

UDHB – Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’nın geçmiş yıllarda paylaştığı strateji planlarına baktığımızda dokümanda bisiklet ve yayanın yer almadığını görüyoruz. 2014-2018 planında peki? Sıfır. Bisikletli ulaşım stratejimiz yok.

Dünyada örneklerini gördüğüm Ulusal Bisiklet Konseyi gibi oluşumlar, beşer yıllık stratejiler hazırlıyor, ülke çapında ulaşım ve spor amaçlı bisiklet kullanımına destek ve teşviklerin koordinasyonunu sağlıyor. Oluşturulan strateji dokümanının içeriğinde ise bisiklet, ülkeye ne kazandırıyor, son beş yılda nelere ulaşıldı, yeni vizyon nedir ve hedeflerin uygulanmasında yönetim ve denetim ne şekilde olmalıdır.

Konsey dokümanı hazırladıktan sonra “biz yapılması gerekenleri yazdık işimiz bitti” demiyor ve bu sürecin yönetim ve denetimi konusunda da bilgi veriyorlar. Ulaşım, Çevre ve Sağlık bakanlıklarından yetkililerin, yerel yönetimden, bisiklet sanayinden, bisiklet derneklerinden temsilcilerin ve bağımsız gözlemcilerin olduğu bu konsey yılda en az iki defa buluşuyor ve tüm sürecin raporlama ve değerlendirmesini düzenli olarak takip ediyor.

Bisikletli sayısında artış, daha aktif ve sağlıklı bir toplum demek, daha dinç insanların yaşadığı daha temiz kentler demek, ulaşımda daha az karbon ayak izi yaratmak demek. Bisiklete binerek zaman kazanan kişi aynı zamanda trafiğe özel aracıyla çıkmadığı için yoğunluğun azalmasını sağlıyor ve ekonomik olarak daha avantajlı bir tercih yapmış oluyor. Kişinin bu bireysel tercihi daha sonra ülke ekonomisine başka bir avantaj daha sağlıyor. Bisiklete düzenli binen bir kişi daha az hastalanıyor, kalp ve şeker hastalığı riski yarı yarıya düşüyor. Bu demektir ki hastalığı tedavi süreçlerine odaklanan yatırımlar yerine hastalığa yakalanma riskini azaltan alternatifler yaratmak hem ülke hem de birey açısından daha avantajlı bir hale geliyor.

3 Belediyeler güven ve cesaret vermeli

Belediyeler, bisikletlilere kucak açılması ve cesaretlendirilmeleri gerektiği konusunda yavaş yavaş bir aydınlanma sürecinin içine girdiler. Yaya ve bisikletli ulaşımı tercih eden kent insanının altyapı (kesintisiz ve güvenli bisiklet yolları ağı) ve hizmetlerle (pratik ve güvenli bisiklet park yerleri, bisiklet ve toplutaşıma araçlarının entegrasyonu vb) “ödüllendirilmesi” gerekmektedir. Aynı zamanda kent merkezinde trafiğin yavaşlatılması (hız limitinin 30km/s’e düşürülmesi, kent merkezine özel araç ile girmek isteyenlerin ek vergi ödemesi, kaldırımların otomobiller tarafından işgalinin önüne geçerek yayalara alan açılması vb) gibi otomobil kullanıcılarının alışkanlıklarını değiştirmeye yönelik uygulamaların hayata geçirilmesi gerekmektedir.

Tüm bu sürecin en önemli parçası ise belediyeler tarafından “lüks” olarak görülmekte olan iletişimdir. İnsanların alışkanlıklarının değişmesi kolay bir şey değildir. Yaya ve bisikletliye saygının olmadığı, otomobil kullanıcılarının kendilerini diğer yol kullanıcılarından üstün gördüğü ülkemizde, insanları otomobilden indirip bisiklete bindirmek ancak doğru iletişim -sürdürülebilir ulaşım şekillerinin günlük hayatın bir parçası haline gelmesi için özendirici mesajlar- ve iyi kullanıcı deneyimleri, bisiklet tercih eden kent insanının güvenli bir şekilde gitmek istediği yere ulaşması, ile gerçekleşebilir.