BURCU CANSU [email protected] @burcu_cansu
Latin Amerika ülkesi Kolombiya’da, solcu FARC gerillalarıyla hükümet 52 yıllık iç savaşı sona erdiren tarihi barış anlaşmasını imzaladı. Örgüt üyelerinin siyasete katılımının önü açılırken FARC’ın baş müzakerecisi Humberto de la Calle, “Barış savaşını kazandık. Silahlı mücadele bitti ve fikirlerin mücadelesi başladı” dedi. HDP Mardin Milletvekili Mithat Sancar, CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu ve Akademisyen Sibel Özbudun, böyle bir anlaşmanın Türkiye’de de başlayıp başlayamayacağını, başlaması için gereken koşulların neler olduğunu BirGün’e değerlendirdi.
Akademisyen ve Yazar Sibel Özbudun: “Kolombiya’da yapılan barış görüşmesiydi yani FARC’ın temsilcileri ile hükümet temsilcileri, birbirini tanıyarak aynı masaya oturdu. Üçüncü bir gözlemci de masada yer aldı. Bu anlamda böylesi adımlar Türkiye’de hiç atılmadı. Türkiye’de bugüne kadar gizli kapaklı MİT ve PKK’nin temsilcileri arasında üstü kapalı ön görüşme olduğu söylendi. Türkiye’de barış görüşmesi adı verilen süreçler barış görüşmesi süreci değildi. Çünkü bir çok ögesi eksikti. Sürecin başarıya ulaşabilmesi için asgari koşulların yerine getirilmesi gerekir. Yapılması gerekenler şöyledir; ‘net beyan yapılmalı, taraflar birbirlerini aldatmaya kandırmaya çalışmamalı, açık olunmalı, görüşmeler kamuoyunun gözü önünde yapılmalı, görüşmeler şeffaf olmalı görüşmelerde mutlaka üçüncü bir gözlemci yer almalı, oyalamaca niyeti içermemeli...’ Bu koşullar sağlanmadı. Türkiye’de siyasi iktidar oyalamayı ve kendi gündemini karşı tarafa dayatma yolunu izledi. Bu sebeple de diğer devletlerde gördüğümüz barış görüşmelerinin ardından gelen başarıya ulaşama Türkiye’de gerçekleşemedi. Türkiye’de, Kürtlerle varılabilecek bir anlaşmanın Türkiye’nin bölünmesine neden olacağına ilişkin bir paranoya söz konusu. Türkiye’de yaşanan bu kaos ortamında ve bu iktidar ile sürecin barışa evrileceğini düşünmüyorum. “
‘Savaş ne kadar uzarsa barış o kadar zorlaşır’
HDP Mardin Milletvekili Mithat Sancar: “FARC ve Kolombiya hükümeti arasında imzalanan barış anlaşmasının öncesine bakmak gerekiyor. Bir kaç defa müzakere ve barış süreçleri yürütüldü. 2012’den bu yana süreç ciddiyetle ve titizlikle yürütüldü. Bu görüşmeler sadece FARC ve Kolombiya hükümeti arasında sınırlı kalmayarak, görüşmelere hem garantör devletler hem de gözlemci devletler eşlik etti. Uluslararası anlamda sürece ciddi destek verildi, finansman sağlandı. Taraflar da süreci ciddiyetle yürüttü ve barış süreci inşa edildi.
Kolombiya barış sürecinde dünyadaki çeşitli süreçlerin tecrübelerinden hareketle o birikimleri değerlendirdi. Benzer çatışmalar yaşayan ülkelerin de bu süreci öğrenilmesinde fayda var. Dünyada çatışmaların şiddetlendiği bir dönemde 52 yıllık bir çatışmanın barışla sonuçlanması, sevindirici ve umut verici bir gelişmedir.
Kolombiya deneyiminden çıkarılacak çok önemli dersler var. Eğer gerçekten barışa ulaşmak istiyorsanız, birincisi siyasi açıdan kararlı davranmanız gerekiyor. Kolombiya’da son süreç 4 yıl sürdü, krizler yaşandı... Çatışmalar da operasyonlar da oldu, buna rağmen kararlı davranıldı. Siyasi kararlılık belirleyici rol oynadı.
İkincisi, barış sürecinin mimarisi konusunda da son derece titiz davranıldı. Sürecin başarıya ulaşması için işler titizlikle yapıldı, görüşmelere başlamadan önce bir gündem belirlenerek, müzakere gündemine bağlı kalındı. Sorunlar tespit edilerek çözmeye yoğunlaşıldı, çatışmaların yarattığı sorunları ortadan kaldıracak çok ciddi tedbirler üzerinde anlaşıldı.
Türkiye’de de böyle bir süreç ve barış mümkündür. Hatta başka bir yol da yoktur. Kolombiya Başkanı Juan Manuel Santos, ‘Savaşı sürdürmek istersek, FARC da biz de yıllarca savaşırız fakat toplum çürür ve Kolombiya çok büyük acılar yaşar’ demişti. Savaşın bedeli çok ağır ve savaşı sürdürmek bir intihardır. Savaş ne kadar sürerse sürsün, nihayet masada sonuçlanacaktır. Uluslararası gözlemciler de aynı fikirde. Türkiye’nin müzakere dışında başka bir yolu yoktur. Gerçekten barış için kararlı bir irade ortaya konulursa sonrası da çok ciddi bir süreç gerektirir. Süreç ciddiyetle inşa edilmelidir. Nihai bir bir askeri zafer hiç bir taraf için mümkün değildir. Savaşın uzaması sadece barışın zorlaşması sonucunu doğurur. Acıları derinleştirir, kayıpları artırır.”
‘Kolombiya umut verici örnek’
CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu: “Kolombiya’da 52 yıllık savaşın, barışla sonuçlanması umut vericidir ve bizim de ders çıkaracağımız bir sonuçtur. Kolombiya’da savaş kaybetti ve barış kazandı. Taraflar el sıkıştı. Türkiye’de başlatılan barış süreci ise yanlış yürütüldü. Düğme yanlış iliklenir ise iki yakayı bir araya getiremezsiniz. Türkiye’de yöntem yanlışlığı yapıldı, dünya örnekleri incelenmedi. Yanlış politikalar sonucunda ülke kan gölüne döndü. Türkiye’nin Kürt meselesinde yeniden parlamentoyu esas alabilecek şekilde yöntem arayışına girişmesi gerekir.
Bu sürecin Türkiye’de nasıl olabileceğine ilişkin önerdiğimiz ‘parlamentoda komisyon kurulması, yöntem araştırarak özgül bir yöntem geliştirilmesi’ üzerinde yoğunlaşılmalıdır. O zaman bu önerimize AKP yanaşmadı. Fakat hala böyle bir imkan var. Parlamento esas alınarak özgün bir yöntemle süreç başlatılmalıdır. Şiddete ve savaşa karşı adım atılmalı ve barış için mücadele etmekten vazgeçilmemelidir.”