Birleşmiş Milletler Dünya İnsani Yardım Zirvesi bugün İstanbul’da başlayacak. Hazırlığının dört yıl sürdüğü belirtilen zirvede insani yardımların dağıtılmasında, paylaşılmasında karşılaşılan sorunlar ele alınacak, çözüm yolları araştırılacak.

Şimdi bu zirveye katılan, uluslararası yardım anlaşmalarına imza atan birçok ülke örneğin kriz bölgelerinden biri olan Afrikalılar için gerekli yardımın neden toplanamadığını, Sudan için neden az para toplandığını da acaba konuşacaklar mı?

Dünyada 20 kadar bağışçı ülke olmasına rağmen bunların hemen hiçbirinin yardım için eline cebine atmadığını acaba Zırva’da biri dile getirecek mi? Birleşmiş Milletler (BM) İnsani Yardım İşleri Müsteşarı Jan Egeland’ın çok değil birkaç ay önce bağışçı ülkelerin dünya çapındaki insani yardım çabalarında azalma olduğunu söylemesinden haberi olan var mı? Şimdi Sudan ve Güney Sudan olarak iki ayrı devlete dönüşen Sudan’ın güneyine vaatedilen 410 milyon dolarlık yardımdan sadece 56 milyarın toplanabildiğini ya da Çad, Fildişi Sahili ve Orta Afrika için de yardım alınamadığı bu üç ülke için gerekenin yapılacağı söylenen 244 milyon dolar olduğunu acaba hatırlayan çıkacak mı? Demokratik Kongo Cumhuriyeti için gereken 22 milyon doların sadece yüzde 5'inin karşılandığından katılımcılar haberdarlar mı?

125 milyon kişi yardım bekliyor

Zirve başlamadan önce açıklanan bir raporda geçen yıl yardıma muhtaç insanların sayısı tam 125 milyon olarak belirtilmişti. Rapora göre kriz içinde bulunan ülkelerin sayısı 37, bunlara yapılması gereken yardım ise sadece 20 milyar dolar. Ancak bu yardım da toplanabilmiş değil. Bu Zırva’da bunlar dile getirilecek mi? Getirilse bile en azından bu buluşmada acilen bu yardım kararı çıkacak mı? Göreceğiz.

Kuşkusuz bu tür buluşmaların yapılmasında, sorunun görünür kılınması açısından bir yarar var. Ancak, tam dört yıl hazırlık yapılırken sorunun ne olduğunu, yardım toplanmasında, dağıtımında ne tür aksaklıklar bulunduğunu öğrenmesi gerekenlerin, Zırva öncesi acil önlem planı oluşturup, yaşama geçirilmesi beklenirdi. Bu olmadı hiç. Bu Zırva’nın ciddiyetini sorgulama konusu yaptıran taraf da bu işte.

BM Genel Sekreteri Ban Ki-moon’un hazırladığı “İnsanlık Zirvesi Ajandası”na göre Zırva’da hayata geçirilmesi önerilen beş madde var: 1) Varolan anlaşmazlıklara son vermek ve yenilerini önlemek adına politik önderlik etmek, 2) İnsanlığın korunması adına insani değerlerin muhafaza edilmesi, 3) Krizlerden etkilenen herkesin kucaklanması, 4) İnsani yardımlar ile insanların hayatlarının değiştirilmesi, 5) İnsanlığa yatırım yapılması.

Yandaşlık sorunu

Yardıma muhtaç bölgelere yapıldığı söylenen uluslararası yardımların, bağışçı egemen ülkelerce belli koşullara bağlandığı, yardımların o anki ittifak odağına yöneldiği bir sır değil. Uluslararası yardımlaşmayı bir ranta çeviren büyük şirketlerin, kimi devletlerin de göz yummasıyla yardımı bir kılıf gibi kullandıkları da en sık dile getirilen sorunlardan biri.

Zırva, eğer gerçekten en azından bir acil eylem planı ortaya çıkarabilirse, soruna siyasi olmaktan çok “insani” olarak bakılmayı sağlayabilirse o zaman gerçek bir zirve olabilir; yoksa sadece ve sadece bir Zırva olarak anılmaya devam edilecek.