SEBAHAT KARAKOYUN
[email protected]

Yurttaşların kimlik bilgilerinin internete sızmasıyla ilgili tartışmalar sürerken, bu konuda sorumluluk almayan AKP’nin ‘kişisel verileri koruma’ kılıfıyla Meclis’ten çıkardığı ‘fişleme’ yasası da dün yürürlüğe girdi.

Hükümetin ‘AB’ye uyum’ adı altında gündeme getirerek, muhalefetin itirazlarına rağmen çıkardığı ‘Kişisel Verilerin Korunması Yasası’ ile ‘istisna’ adı altında MİT, Emniyet, Jandarma ve MASAK’ın fişlemeleri yasal güvenceye kavuşturuluyor.

‘İstisnalar’ saymakla bitmiyor

Bir yandan ‘kişisel verilerin kişilerin rızası olmadan işlenemeyeceği’ hükmüyle ‘sözde’ korumayı hedefleyen yasada sıralanan istisnalarla bu hüküm geçersiz hale getiriliyor.

Yasaya göre kişisel veriler, milli savunma, milli güvenlik kamu güvenliği, kamu düzeni veya ekonomik güvenliği sağlamak için yetkili kurum ve kuruluşlarca ‘önleyici, koruyucu ve istihbari faaliyetler’ kapsamında işlenebilecek.

Doğrudan kurum ismi sayılmamakla birlikte bu istisnalar ile MİT, Emniyet ve Jandarma’nın fişleme yapması serbest bırakılırken ‘ekonomik güvenlik’ adı altında MASAK’ın kişisel verileri fişlemesi de yasal güvenceye kavuşturuluyor.

Mezhepten etnik kökene

Yasaya göre kişilerin ırkı, etnik kökeni, siyasi düşüncesi, felsefi inancı, dini, mezhebi veya diğer inançları, kılık ve kıyafeti, dernek, vakıf ya da sendika üyeliği, sağlığı, cinsel hayatı, mahkûmiyeti ve güvenlik tedbirleriyle ilgili verileriyle biyometrik verileri ‘özel nitelikli kişisel veri’ sayılıyor. Özel nitelikli kişisel verilerin ilgilinin açık rızası olmadan işlenmesinin yasak olduğuna ilişkin yasa maddesi, hemen ardından sağlık ve cinsel hayat dışındaki verilerin ‘kanunlarda öngörülen hallerde rıza aranmaksızın işlenebileceği’ hükmüyle geçersiz kılınıyor.

Cinsel hayat bile gözaltında

Yasa, sağlık ve cinsel hayata ilişkin kişisel verilerin kullanımı konusunda da istisnalarla dolu. Bu nitelikteki veriler de ‘kamu sağlığının korunması, koruyucu hekimlik, tıbbi teşhis, tedavi ve bakım hizmetlerinin yürütülmesi, sağlık hizmetleri ile finansmanının planlanması yönetimi amacıyla’ sır saklama yükümlülüğü altında bulunan kişiler veya yetkili kurum ve kuruluşlar tarafından ilgilinin rızası aranmadan işlenebilecek.

Yurtdışına aktarılabilecek

Kişisel verilerin yurtdışına aktarılamayacağına ilişkin yasa hükmü de hemen ardından sıralanan istisnalarla geçersiz kılınıyor. Yasaya göre, kişisel veriler Türkiye’nin veya ilgili kişinin menfaatinin zarar göreceği durumlarda ilgili kamu kurum ve kuruluşun görüşü alınarak yurtdışına aktarılabilecek.

Kurul üyelerini iktidar belirleyecek

Yasaya göre düzenleyici ve denetleyici birim olarak Kişisel Verileri Koruma Kurulu oluşturulacak. ‘Bağımsız’ olarak görev yapacağı iddia edilen dokuz üyeden oluşan Kurul’un beş üyesi TBMM, iki üyesi cumhurbaşkanı, iki üyesi de Bakanlar Kurulu tarafından seçilecek.