FATİH KIYMAN / [email protected]

Görev süresinin sonuna yaklaşan Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Ban Ki-moon, 18 Eylül’de 55. yılına girecek “Kuzey Rodezya Uçak Kazası” gizeminin aydınlatılması için geçtiğimiz ay yeni adımlar attı, açığa çıkan bir dizi yeni delilin incelenmesi için “yetkin kişilerin” atanması çağrısında bulundu. 18 Eylül 1961’de gerçekleşen uçak kazasında, dönemin BM Başkanı Dag Hammarskjold hayatını kaybetmiş, kaza gecesine dair belirsizlikler tartışmaları da beraberinde getirmişti.

Kazanın resmi sebebi “pilot hatası” olarak belirlenmiş olsa da, kanıtlar diğer bir ihtimali gündeme getiriyor. İddialar, Kongo sivil savaşını sonlandırabilecek görüşmeler gerçekleştirmek üzere bölgeye giden Hammarskjold’u taşıyan uçağın, inişe geçtiği esnada vurulmuş olabileceği yönünde. Keza, dönemin BM politikası koloniciliği sonlandırmayı hedefliyordu ve bu politika, Amerika ve Sovyetler Birliği nezdinde kabul görüyordu. Buna karşın CIA, Amerikan dış politika hedefleri aksine, Kongo’nun Katanga bölgesinde Belçikalı şirket Union Minière finansmanıyla faaliyet gösteren isyancılara silah satıyordu. Dolayısıyla bu siyasi iklimde, Hammarskjold’un ölümü kimine yaramıştı.

ABD’nin rolü
Belirsizliklerin aydınlatılamamasında ise ABD’nin rolü büyük. ABD’li yetkililer kaza akşamı Amerikan Hava Kuvvetleri unsurlarının havaalanındaki varlığını önceleri kabul etse de, Ban Ki-moon’un yayımladığı yeni rapora göre bu iddialar şimdilerde inkâr ediliyor. Ayrıca, Amerikan Ulusal Güvenlik Ajansı’nın (NSA) bölgedeki radyo dalgalarını takip ettiğine dair bulgular olmasına karşın, geçtiğimiz yıllarda kurulan araştırma komisyonunca talep edilen kayıtların üçünden ikisinin “gizli belge” kategorisinde olduğu için verilemeyeceği söylenmişti. Komisyonun talebini yenilemesi üzerine “uzman paneline” verilen belgelerin kaza akşamı gerçekleşen radyo temaslarıyla uzaktan yakından alakası olmaması, şüpheleri beraberinde getirmişti.

Geçtiğimiz günlerde yaşanan gelişmeler üzerine kazayı araştıran uluslararası hukukçular paneli üyesi Richard J. Goldstone’dan da bir açıklama geldi. Goldstone, “Birleşmiş Milletler üyesi devletlerin uçağın düştüğü dakikalara dair radyo kayıtlarına sahip olma ihtimalinin oldukça yüksek olduğunu” ve bu kayıtların arşivlerden çıkarılmasının “belirsizlikleri muhakkak gidereceğini” söyledi.

Gelinen aşamada, uzmanlar kayıtların neden hala gizli tutulduğu sorusunu soruyor. Ban Ki-moon ise söz konusu belgelerin BM ile paylaşılması çağrısında bulunmuş durumda. Kazaya dair belirsizliklerin aydınlatılmasında temel unsur, seçilen yeni liderin Ban Ki-moon’un yarattığı ivmeyi muhafaza ve belgelerin açığa çıkması için üzerine düşeni yapması olacak.