NURCAN GÖKDEMİR [email protected]
[email protected]

Sayıştay, 473 milyar liralık 2015 yılı bütçesinde 17 milyar liralık hatalı işlem tespit etti. Maliye Bakanlığı’nın ‘Hata’ açıklamasını inandırıcı bulmayan Sayıştay, geçmiş yıllarda da benzer işlemlerin yapıldığına dikkati çekti. Sayıştay’ın Maliye Bakanlığı hesaplarına ilişkin denetleme raporunda, ‘Devletin gelirinin giderinin’ toplandığı en önemli belgede ‘Sehven’ denilip geçilemeyecek büyüklükte bir ödenekle ilgili tespitle yer verildi.

‘Emanet hesap’ olarak gösterildi

‘’İlgili Mali Yılda Ödemesi Yapılmayan Giderlerin Bütçe Gideri Olarak Muhasebeleştirilmesi’’ olarak özetlenen bulguda, harcamaların bir kısmının, ödeme yapılmadığı halde, Bütçe Giderleri ve Bütçe Giderleri Yansıtma Hesapları kullanılarak gideri olarak muhasebeleştirildiği ve ‘emanet hesap’ olarak gösterildiği bildirildi. Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Bir ekonomik değer yaratıldığında, başka bir şekle dönüştürüldüğünde, mübadeleye konu edildiğinde, el değiştirdiğinde veya yok olduğunda muhasebeleştirilir. Bütün malî işlemlerin muhasebeleştirilmesi ve her muhasebe kaydının belgeye dayanması şarttır” hükmünün anımsatıldığı raporda özetle şu değerlendirmelere yer verildi:

‘’Hüküm uyarınca, her türlü mali işlemin muhasebeleştirilmesi gerekmektedir. Kamu gelir ve giderleri tahakkuk ettirildikleri malî yılın hesaplarında gösterilir. Ancak, aynı madde gereğince bütçe gelirleri tahsil edildiği, bütçe giderleri ise ödendiği yılda muhasebeleştirilir. Kanun, bütçe gelir ve giderlerinin nakit, diğer tüm mali işlemlerin ise tahakkuk esasına göre kaydedilmesi gerektiğini öngörmüştür. Buna rağmen, Maliye Bakanlığı 2015 yılı mali tablolarında ödenmediği halde muhasebeleştirilen giderler bulunmaktadır.

2015 yılında 48 milyon 239 bin TL Görev Zararı, 2 milyar 731 milyon Hazine Yardımı, 4 milyar 85 milyon Savunma Sanayi Destekleme Fonu (SSDF)’ye ödenmek üzere ayrılan Gelirlerden Ayrılan Paylar ve 1 milyar 185 milyon Yurtiçi Sermaye Transferi olmak üzere 8 milyar 50 milyon 416 bin 822 TL’nin ödenmediği halde, Bütçe Giderleri Hesabına borç kaydı yapılarak muhasebeleştirildiği görülmüştür. Ek olarak, geçmiş yıllarda bütçe gideri kaydı yapıldığı halde, halen ödenmeyen SSDF’ye ait Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Ayrılan Kamu Payları da mevcuttur.’’

Milyarlar emanet hesapta

Raporda, Nakit Talep ve Tahsisleri Hesabının, kamu idareleri muhasebe birimlerinin nakit ihtiyaçlarının belirlenmesi, talep edilmesi ve karşılanan tutarlardan gerçekleştirilen ödemelerin izlenmesi için kullanılması gerekirken uygulamada bu hesabın ‘’emanet hesabı’’ olarak kullanılmasının mali tablolarda hatalı bilgi sunulmasına neden olduğu belirtildi. Bu nedenle bu hesaptaki 2015 yılında yapılan kayıtlar için 8 milyar 50 milyon ve önceki yıllardan gelen 9 milyar 16 milyon olmak üzere toplam 17 milyar 66 milyon liralık ‘’hatalı bilgi’’ sunulduğunun tespit edildiği bildirildi. Bakanlık Sayıştay’a yanıtında, ‘’ödeme emri belgesine bağlandığı halde ödenemeyen tutarların, bütçeye gider yazılarak emanet hesaplarına alınacağı ve buradan ödemenin gerçekleştirileceğine’’ ilişkin yasal düzenlemeleri anımsatarak karşılık verdi.

Göstermiş ama ödememişler

Ancak, bu açıklamayı inandırıcı bulmayan Sayıştay, raporunda, yönetmeliklerde sözü edilen hesabın ‘’Emanet karakterli bir hesap olduğunu’’ gösteren bir ifade bulunmadığını belirtti. Geçmiş yıllarda da bu kalemde gösterildiği halde ödenmeyen giderler olduğu tespiti hesapla ilgili kuşkulara yol açtı. Denetim raporunda, ‘’Bu itibarla, ‘bütçe giderleri ödendiği yılda muhasebeleştirilir’ hükmüne aykırı olan muhasebe kayıtları nedeniyle 2015 yılından 8 milyar 50 milyon 416 bin 822,34 TL daha önceki yıllardan gelen 9 milyar 16 milyon 310 bin 276 TL olmak üzere toplam 17 milyar 66 milyon 727 bin 98 TL hatalı bilgi sunulduğu sonucuna varılmıştır’’ denildi. Raporda, 2012’de 2 milyar 978 bin, 2013’de 2 milyar 254 bin ve 2014’te de 3 milyar 783 milyon olmak üzere 9 milyar 16 milyon 310 bin 276 TL’nin ilgili oldukları yıl mali tablolarında bütçe giderleri arasında görünmekle birlikte halen ödenmediği raporda vurgulandı.

Bütçedeki bu durumu yorumlayan Maliye uzmanları, bakanlık tahakkuk esasına göre kayıt yaptığı için bu tutarların ödenmeden gider yazıldığı şeklindeki yanıtın doğru olduğu kabul edilse bile sorunlu olduğunu belirtti. Geçmiş yıllarda da bütçe giderleri arasında gösterilen tutarların ödenmediğinin bakanlığın açıklamasının doğru olmadığının işareti olarak kabul edilebileceğini ifade eden uzmanlar akla ‘’Başka yerlere yapılan belgeli ya da belgesiz harcamalar bu hesaplara kaydedilerek mi kapatılmıştır?’’ sorularının geldiğini belirtti.