SEMİH GÜVEN
semihguven.birgun.net
semihguvenn
Akaryakıtta zam furyasına bir yenisi de dün eklendi. Yapılan zamla birlikte benzinin litre fiyatı 14 kuruş artarak 4 lira 87 kuruşa yükseldi. Motorin de zamdan nasibini aldı. Motorinde litre fiyatı 12 kuruş artarak 4 lira 17 kuruş oldu. Böylece benzinde son bir ayda yapılan zam oranı yüzde 9, motorindeki zam oranı ise yüzde 10'a yükseldi. Son iki aylık dönemdeki zam ise benzinde yüzde 12,5, motorinde ise yüzde 13,76'ya ulaştı.
Dünya ve Türkiye'de yaşanan gelişmeler ise akaryakıtta yükseliş sürecinin uzun süre devam edebileceğine işaret ediyor. Petrolün varil fiyatında yaşanan yükselişlerin devam etmesi, Türk Lirası'ndaki erimenin hızla sürmesi ve devletin ekonomik büyümeyi desteklemek amacıyla daha fazla kamu harcamasına gidecek olması dolayısıyla vergilerde yeni artışlara işaret etmesi önümüzdeki dönemde yurttaşlara şu anki akaryakıt fiyatlarını bile aratabilir.
OPEC anlaşması petrole yaradı
2014 yılında Ukrayna'da yaşanan iç savaş ve ardından Rusya'nın Kırım'ı işgal etmesiyle birlikte Brent Tipi petrolün varil fiyatı 120 dolar seviyelerinden hızla 30 dolara kadar düşmüştü. Düşüş Türkiye'nin enerji maliyetlerini ciddi oranda düşürmüş, cari açığını daraltıcı etki yapmıştı. Fakat düşük fiyatlar sonucu ekonomileri hızla bozulan petrol üreticisi ülkeler, petrol fiyatlarında artış için yeni politikalar geliştirmeye başladı. Eylül sonunda yapılan Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) toplantısında ülkeler pettrol üretimini günlük 32.5-33.0 milyon varil arasında sınırlandırma konusunda anlaşmaya vardı. Kararın ardından petrolün varil fiyatı 52 dolara kadar yükseldi. Analistler ise petrol fiyatında yaşanan yükselişin 60 dolara kadar sürebileceği öngörülerini paylaşmaya başladı.
Dolar zirve koşusunda
Türkiye'deki akaryakıt fiyatlarını etkileyecek olan en önemli ikinci nokta ise döviz kuru. Yüksek enflasyon, düşük büyüme, ülkedeki şiddet ortamı, darbe girişimi ve kredi kuruluşlarının Türkiye'nin yatırım yapılabilir notunu indirmeleri gibi birçok gelişme nedeniyle Türk Lirası'nda değer kayıpları hızlandı. ABD Doları 3 lira 7 kuruşa kadar yükseldi. Enflasyon oranlarıyla karşılaştırıldığında ise liranın dolar karşısında hâlâ görece değerli olduğu tespiti yapılıyor. Uluslararası finans kuruluşları doların 3 lira 25 kuruşa kadar yükselebileceği öngörüsünde bulunuyor. Bu durum da dolar cinsinden ithal edilen petrolün maliyetinin yurttaşlara daha fazla yansıtılacağı anlamına geliyor.
Hükümetin büyüme formülü yine vergi Türkiye'nin ekonomik büyüme performansının son yıllarda hızla düşmesini engellemek için hükümet kamu harcamalarına ağırlık vermiş durumda. Geçen günler içinde açıklanan 2016-2019 Orta Vadeli Programı'na göre Türkiye'nin büyümesinde kamu harcamalarının payı artırılacak. Harcamaların büyük bir oranını ise yine yurttaşlardan alınan vergiler oluşturacak. En son geçen eylül akaryakıttan alınan ÖTV litre başına 20 kuruş daha artırıldı. Vergi geliri denince akla gelen ilk kalemlerden biri olan akaryakıtta verginin payının daha da artırılması fiyatların daha da yukarı gitmesine neden olacak.
Fiyatlar nasıl belirleniyor?
95 oktan kurşunsuz benzinin nihai fiyatının yüzde 65'ini vergi, yüzde 24'lük kısmını ürün maliyeti, yüzde 11'lik kısmını da piyasada faaliyet gösteren şirketlerin brüt kâr marjları ve gelirler oluşturuyor. 1 litre benzinde 2 lira 37 kuruş, 1 litre mazotta ise 1 lira 79 kuruş sabit vergi alınıyor. ÖTV sonrası oluşan fiyatın üstüne bir de yüzde 18'lik KDV ekleniyor ve nihai fiyat oluşuyor.
Uluslararası piyasada 95 oktan kurşunsuz benzin ile motorin olarak için yayımlanan günlük fiyatların ortalaması Merkez Bankası tarafından belirlenen gösterge niteliğindeki ABD doları döviz satış kuru ve ürünün yoğunluğuyla çarpılarak ürünün fiyatı hesaplanıyor. Bu rakama toptancı marjı, gelir payı, dağıtıcı ve bayi marjı ile sabit ÖTV ve yüzde 18 KDV ekleniyor.
