İran dün Parlamento ve Rehberler Meclisi için sandık başındaydı. Batı ile nükleer anlaşmanın ardından gerçekleşen ve bu ilk seçim, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin imzaladığı anlaşmanın halk tarafından ne kadar onaylandığını test edecek bir seçim olacak. Ruhani, 2013’te uzun yıllar süren muhafazakâr cumhurbaşkanlarının ardından daha uzlaşmacı bir isim olarak iktidara gelmişti. Ruhani’nin hükümetindeki isimler de kendisi gibi uzlaşmacı isimler olsa da meclisteki çoğunluk hâlâ muhafazakârların elinde. 'Sert' politika yanlıları, Ruhani'nin dış politika cephesindeki başarısını takiben ülke içinde de siyasi reformlara girişme girişimlerine direnç gösteriyor. Milletvekillerinin tüm bakanlar kurulu atamaları ve yeni kanunları onaylamaları gerekiyor. Bu yüzden cumhurbaşkanının hedeflerine ulaşması için parlamento ile iyi bir çalışma ilişkisi kurması gerekiyor. Ruhani, bu dönemdeki görev süresinin yarısından fazlasını tamamladı. Cumhurbaşkanının, hem uzun süredir bekleyen ekonomik reformları kabul ettirmek hem de 2017'de yeniden seçilebilmesi için adaylığına destek almak amacıyla milletvekillerinin desteğini kazanması gerekiyor. Ülkede 55 milyon kişinin oy kullanma hakkı bulunuyor.

Parlamento seçimlerinde siyasi partiler katılmıyor ancak vekil adayları bloklara bölünmüş olarak katılıyor. Bloklar arasında uzlaşmacılar, ‘şahinler’ ve reformcular da var. Adayların, ayrıca bir denetlemeden geçtikten sonra seçime katılmasına izin veriliyor. 290 sandalye için 586’sı kadın 6 bin 200 aday yarışıyor. Aralarında eski vekillerin de bulunduğu bir o kadar adayın ise seçimde yarışmasına izin verilmedi. Reformcu adayların ise yalnızca yüzde 1’ine izin verildi.

YERELİN ÖNEMİ
Parlamento, ağırlıklı olarak yurt içi sorunlarla ilgileniyor ve son derece siyasallaşmış büyük şehirler dışında yaşayan halk kesimleri, yerel konular üzerinden oy verme eğilimine sahip. Bu yüzden yerel problemlerle mücadele sözü veren, tanınmış ve seçmenler tarafından beğenilen milletvekilleri, siyasi yelpazenin neresinde yer aldıktan bağımsız olarak büyük destek kazanabilir.

Halk bu seçimde Rehberler Meclisi’ni de seçecek. 8 yılda bir seçilen ve 88 sandalyeden oluşan bu meclis, İran'ın en yüksek dini yönetim organı ve ülkedeki dini lideri seçme yetkisine sahip. ‘Rehber-i Muazzam’ ve Büyük Ayetullah sıfatlarıyla anılan ve silahlı kuvvetlerin başkomutanı da olan dini lider görevini şu anda Ali Hamaney yürütüyor. Hamaney, 1989’da Humeyni’nin ardından dini liderliğe seçilmişti. 76 yaşında olan ve sağlık sorunları yaşayan Hamaney’in bu 8 yıl içinde ölme ihtimali, Rehberler Meclisi seçimlerini de önceki seçimlerden önemli kılıyor. 800 ilahiyatçının adaylığını koyduğu seçimde 161 kişinin yarışmasına izin verildi. Bu meclisin bir diğer özelliği ise kadınların seçilememesi. Rehberler Meclisi’nin dini liderleri görevden alma yetkisi bulunsa da, bu yetki bugüne kadar hiç kullanılmadı.

Sandıkların dün 18:00’de kapanmasının ardından Rehberler Meclisi seçimi sonuçları birkaç gün içinde açıklanacak. Parlamento seçimlerinde ise çoğu sandalyenin sahibi Nisan’da yapılan ikinci tur seçimin ardından belli olacak.