Ceren DİLEKÇİ - 2008 krizi öncesinde bankaların yönlendirmesiyle Japon yeni cinsinden konut kredisi kullanan vatandaşların ödediği taksit tutarı iki katın üzerine çıkmış durumda. Yeni bir krizin çanlarının çaldığı bugünlerde yen, durmak bilmez yükselişiyle dövizzedelerin korkulu rüyası olmaya devam ediyor.

Başbakan Erdoğan’ın '1 Dolar, 1 TL olacak' sözüne güvenerek kredi çektiklerini belirten dövizzedeler, kur farkından doğan borç miktarının, Hazine veya bankalar tarafından karşılanmasını veya devletin bir fon oluşturarak özel şartlarda kredilerin sabit ödemeli TL kredisine dönüştürülmesini talep ediyorlar.

2008 krizi öncesinde bankaların önerisi ve kolaylaştırıcı faaliyetleri sonucu Japon yeni cinsinden kredi kullanmaya itildiklerini belirten dövizzedelerin kriz sonrası kurda başlayan artışın hız kazanmasıyla ödedikleri taksit tutarı katlanarak artmaya devam ediyor.

Japon yeni cinsinden borçlanan 25.000 civarındaki dövizzedenin, yende 2008 Ağustos ayından itibaren meydana gelen yüzde 102 oranındaki kur artışı nedeniyle aylık bin lirayla başlayan konut kredisi geri ödemeleri şu anda 2 bin 238 liraya ulaşmış durumda.

Eylül 2008’e kadar çok fazla değişmeyen yen/TL paritesi 25 Eylül 2008’de 1.1545 seviyesinden hızlı bir şekilde 1.7560’a çıktı. Parite, yeni kriz korkularının salık verdiği bu dönemde 2,341 seviyelerine gelmiş durumda.

DÜNYA ÖNLEMİNİ ALDI

Döviz kurundaki oynaklıktan tek etkilenen ülke Türkiye değil.. Macaristan, Polonya, Çek Cumhuriyeti, Romanya ve Hırvatistan gibi ülkelerde de kriz öncesi dönemde dövize endeksli kredi üzerinden borçlananların oranı büyük.

Macaristan’daki mortgage kredilerinin 2/3’ü, Polonya’da mortgage kredilerinin yarısı ve diğer doğu Avrupa ile Batık ülkelerinde de İsviçre frangı cinsinden borçlananların yüksek oranda olması, ülkelerin ABD’de yaşanan mortgage geri ödememelerinin yapılamaması sorunu yaşamak istememesi nedeniyle bazı hükümetlerin kuru sabitleme yoluna gitmesine neden oldu.

İSTANBUL BAROSU : KUR SABİTLENMEZSE UYARLAMA DAVASI AÇARIZ

İstanbul Barosu Yönetim Kurulu Üyesi Avukat İsmail Altay, yurttaşların ödeme yapacağı kurun sabitlenmesini istedi. Altay, yurttaşların istikrar vaatlerine güvenerek hareket ettiğine dikkat çekerek, aşırı borç ödeme güçlüğü nedeniyle sözleşmelerin yeni koşullara uyarlanmasını isteyebileceklerini belirtti. Bu talebin dayanağının hem yargı kararlarında, hem de 6098 sayılı yeni Türk Borçlar Kanunu’nda bulunduğuna dikkat çeken Altay hükümetten ve bankalardan, yurttaşların ödeme yapacağı kurun sabitlenmesini istedi. Altay, idari otoritenin idari kararla ya da bankaların münferit olarak alacakları kararlarla kurları sabitlememesi ve gereken önlemi almaması halinde, uyarlama davaları açarak önlem alacaklarını belirtti.

KURU YÜKSELTEN KRİZ ONU İŞSİZ BIRAKTI

Dövizzedelerden Sevinç Mutlu, kriz nedeniyle yükselen kurdan dolayı artan taksitlerini kriz döneminde işinden çıkarıldığı için ödemekte zorluk çekenlerden. Mutlu, şu anda yabancı bir firmada satış pazarlama müdürü asistanı olarak çalışıyor ve maaşının üzerindeki taksit tutarını ödemeye çalışıyor.

 İşte Mutlu’nun hikayesi:

 

''Krediyi 2008 yılı Ağustos ayında çektim. 84 ay vadeli, 110.000 TL karşılığı 10.147.601 JPY çektim. İlk ay 1550TL ödedim, 2ci ay 2.500 TL ödedim. Şu an ise 3.150 TL civarında ödüyorum. Maaşım ise 2.940 lira. 110.000 TL çektim , bugüne kadar 3 yılda 82.000 tl ödedim, şu an kapatma tutarım ise 148.000 TL civarında. Krediyi aldıkan 4 ay sonra işten çıkarıldım (kriz sebebiyle) . Yeni bir işe girdim 5 ay sonra yine işten çıkarıldım (kriz sebebiyle)Sonra bulduğum işin yeri evime 65 km uzaklıkta olmasına rağmen maaşı nispeten iyi olduğundan kredimi ödeyebilmek için kabul etmek zorunda kaldım.

Ortopedik engelli olmama rağmen toplu taşımayla günde 5 saat yolculuk yapıyorum.(İşe gelmek için 4 vasıta değiştiriyorum, İstanbul şartlarında, metrobüslerde itişte kakışta kaç kere yere düşürüldüm, o da ayrı mevzu, ama neden anlatıyorum bunları, aldığım kredi bu rakama gelmeseydi ben bu işte de çalışmazdım) Aslında ameliyat olmam gerekiyor ama iyileşme süreci en az 3 ay olacağından ve bu sürede çalışamayacağımdan (işimi kaybetmeyi de göze alamadığımdan) olamıyorum. Bir taraftan aşırı yükselen kredi bir taraftan sağlık sorunlarımla yaşamıma devam etmeye çalışıyorum.’’

 

‘’KREDİYİ VERİRKEN TATLI TATLI KONUŞAN GÖREVLİ ŞİMDİ BİZLE ALAY EDİYOR’’

 

Gönül Kızılcıklı ev hanımı, iki oğlu ile çalışan bir kızı var. Oğullarından bir tanesi özürlü. 2008 Mayıs ayında 55.000 tutarında çektiği kredinin ilk taksiti 400 lira iken şu anda 1.410 lira ödüyor. Kızılcıklı, sürekli artan taksitleri ödemekte zorlandığı için kalp krizi geçirerek, kalbine stent takıldığını kaydetti. Kirasını ödeyemediği için 2 ay sonra özürlü oğluyla birlikte sokakta kalacağını söyleyen Kızılcıklı, bundan sonraki taksitleri ödeyemeyeceğini belirtti. Kızılcıklı, şunları söyledi: ‘Bankaya giderek ödeme güçlüğü çektiğimi anlattım. Banka görevlisi alaycı bir dille eğer borcumu ödemezsem şimdiye kadar ödediğim tutarın da yanacağını söyledi. Halbuki krediyi verirken ne kadar tatlı konuşmuşlardı.’

MAAŞIN ÜZERİNDE TAKSİT TUTARI

Melike Cako bir bankacı. 1500 TL civarında olan ilk taksiti 2008 Eylül ayında ödemeye başlayan Cako’nun şu anda ödediği aylık taksit tutarı 3.300 TL. Taksit tutarı aldığı maaşın üzerinde olan Cako, taksitleri ödeyebilmek için arabasını sattığını söyledi. Bankacıların yönlendirmesiyle özendirilerek Japon yeni cinsinden kredi aldığını belirten Cako, her kapıyı çaldığını fakat konunun çözüme kavuşmasının ancak kanunla mümkün olacağı yönünde yanıtlar aldığını dile getirdi.

 

YEN CİNSİNDEN BORÇLANAN DÖVİZZEDENİN ÖDEME TABLOSU

 

 

 

 

 

Aylık Yen tutarı   Yen kur'u   TL ödemesi

107214   0,011226   1.204

107214   0,010776   1.155

107214   0,011756   1.260

107214   0,017154   1.839

107214   0,016349   1.753

107214   0,016955   1.818

107214   0,018616   1.996

107214   0,017915   1.921

107214   0,017107   1.834

107214   0,016704   1.791

107214   0,016315   1.749

107214   0,016423   1.761

107214   0,015931   1.708

107214   0,015803   1.694

107214   0,016224   1.739

107214   0,016063   1.722

107214   0,016834   1.805

107214   0,016629   1.783

107214   0,016587   1.778

107214   0,016778   1.799

107214   0,017045   1.827

107214   0,015936   1.709

107214   0,017473   1.873

107214   0,017302   1.855

107214   0,017442   1.870

107214   0,017938   1.923

107214   0,017581   1.885

107214   0,017511   1.877

107214   0,017453   1.871

107214   0,018576   1.992

107214   0,018944   2.031

107214   0,019263   2.065

107214   0,019301   2.069

107214   0,018546   1.988

107214   0,019551   2.096

107214   0,020115   2.157

107214   0,021451   2.300

      Toplam Odeme 67.499